سفارش به دعا براي ديگري

سال گذشته به بحثی اشاره کرده بودم که در جلسات گذشته با عنوان سرعت و بطئ در اجابت، یک روایت آن را دوباره مطرح کردم.
آن روايت این بود که اگر کسی برای دیگری، پشت سرش دعا کند، دعايش سریع‌تر به اجابت می‌رسد. حالا مي‌خواهم بحث ديگری را در باب دعا مطرح كنم. البته من گام به گام پیش می روم تا به اصل مطلب برسم. بحث این است که ما در روايات می‌بینیم كه به «دعا براي ديگران» بسيار سفارش شده است. من نمی‌توانم همه روایات را بخوانم ولي روایات بسیاري ـ‌تحت عناوین مختلف‌ـ داریم که مضمون آن‌ها این است که شما براي ديگران دعا کنید! حتی آیات قرآنی متعددي هم در اين رابطه وجود دارد كه من به بعضي از آن‌ها اشاره مي‌كنم.

1.سفارش به دعا براي والدين
ما مي‌بينيم كه در خصوص دعاي پدر و فرزند، سفارش ويژه‌اي شده است؛ چه پدر برای فرزند دعا کند و چه فرزند برای پدر دعا کند، هر دو مورد مورد تأكيد است. من یکی، دو مورد از این آیات را به عنوان نمونه مي‌خوانم؛ وگرنه آیات متعددي در اين رابطه داريم كه اگر می‌خواستم همه را بیاورم و مطرح کنم وقت جلسه تمام مي‌شد. مثلاً در آيه‌اي دارد: «رَبَّنَا اغْفِرْ لي‌ وَ لِوالِدَيَّ وَ لِلْمُؤْمِنينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسابُ».(سوره ابراهیم،41) پروردگارا! از من و پدر و مادرم و از همه مؤمنين، در روز حساب بگذر.

در آیه دیگر دارد: «رَبِّ اغْفِرْ لي‌ وَ لِوالِدَيَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِناً وَ لِلْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِنات‌».(سوره نوح 28) خدايا! من و پدر و مادرم و هركسي كه با ايمان به خانه من وارد مي‌شود و همچنين همه زنان و مردان مؤمن را ببخش. این آیه دو مورد را ذكر كرده است؛ هم مؤمنین و مؤمنات را ذكر كرده و هم پدر و مادر را؛ اما پدر و مادر را به طور خاص قبل از ديگران آورده است.

يا در جاي ديگر آمده است: «وَ اخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما كَما رَبَّيانِي‌ صَغِيراً».(سوره اسرا، 24) یعنی بال‌هاى تواضع خويش را از سر دوستي و محبّت در برابر پدر و مادر بگستران و بگو «پروردگارا! آن‌ها را مورد رحمت خويش قرار ده، همان‌گونه كه آن‌ها مرا در كوچكى تربيت كردند». خداوند راجع به پدر و مادر، امر مي‌كند كه آن‌ها را اين‌طور دعا كنید.

سرعت اجابت دعاي والدين و فرزندان
در باب اجابت اين نوع دعا روایات متعددي داریم، به اين مضمون كه اين دعاها سریع‌الإجابه هستند. در اين رابطه یک روایت از پیغمبر اکرم(صلّي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم) است كه حضرت فرمودند: «دُعَاءُ الوَلَدِ لِلْوَالِدِ کَالْآخِذِ بِالْیَدِ».(الفردوس ج 2، ص 213) یعنی دعاي فرزند براي پدرش مثل گرفتن با دست است. يعني هيچ فاصله‌اي بين دعا و نتيجه دعا نيست. یا درباره دعاي پدر براي فرزند روایت داریم: «دُعَاءُ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ مِثْلُ دُعَاءِ النَّبِیِّ لِأُمَّتِهِ».(جامع الاحادیث(عامه) ج 12، ص 464) دعاي پدر براي فرزندش مانند دعاي پيغمبر براي امت خويش است. یعنی این‌طور تشبیه می‌کند.

در روایت ديگری از پیغمبر اکرم(صلّي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم) آمده است: «دُعَاءُ الْوَالِدِ یَفْضِی إلَی الْحِجَابِ».(همان) دعای پدر از حجاب می‌گذرد و ديگر مانعي بر سر راه خود ندارد. یعنی اگر پدر برای فرزندش دعا کند، اين دعا بدون حجاب خواهد بود و از تمام حجاب‌ها مي‌گذرد. روایت دیگر در همین باب از پیغمبر اکرم(صلّي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم) این‌طور وارد شده است که: «کُلُّ شَيْئٍ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللهِ تَعَالَی حِجَابٌ إلَّا شَهَادَةَ أنْ لا إلَهَ إلَّا اللهِ وَ دُعَاءَ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ».( جامع الصغير و زيادته ج 1 ، ص 972) ميان هر چيز و خداي‌تعالي ممکن است حجابی وجود داشته باشد، مگر شهادت به وحدانیت او و دعای پدر برای فرزندش. اینجا ديگر هیچ حجابی در کار نیست. روايت در اين باب زیاد است و اين‌ روایاتی كه من مي‌خوانم فقط از باب نمونه است.

2.سفارش به دعا براي برادر مومن
آياتي را كه قرائت كردم، دعاي براي مؤمنین و مؤمنات را كنار دعاي براي پدر و مادر مطرح كرده بود. رواياتي را كه در مورد پدر و مادر خواندم، با مفاد و مفهوم قسمت اول متناسب بود. در یک دسته از روایات جداي از «رابطه پدر و مادر با فرزند»، «دعا برای برادر مؤمن» را مطرح كرده و به عبارت دیگر، «رابطه ايماني» را براي دعا كردن بيان كرده است. البته در بعضي روايات هم «دعا برای برادر مسلمان» مطرح شده است كه ما الآن به آن كاري نداريم. من این روایاتي را كه به آن اشاره كرده بودم مي‌خوانم. از امام باقر(علیه‌السلام) نقل شده كه حضرت فرمودند: «أَسْرَعُ الدُّعَاءِ نُجْحاً لِلْإِجَابَةِ دُعَاءُ الْأَخِ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ».( الكافي ج2، ص507) من اين روايت را قبلاً مطرح کرده بودم، ولي الآن مي‌خواهم مطلب ديگري را توضيح دهم.
منبع : درس اخلاق آیت اله مجتبی آقاتهرانی