اصل علیت عبارت است از قضیه ای که دلالت بر نیازمندی معلول به علت دارد و لازمه اش این است که معلول بدون علت تحقق نیابد. این مطلب را می توان به این شکل بیان کرد: "هر معلولی محتاج به علت است".
خیلی از دانشمندان هم نتوانستند به این سوال ها پاسخ مطمئنی بدهند. بعضی ها قائل به این شدند که ما و عالم اطراف ما در ابتدا خود به خود و یا بر اثر یک انفجار موجود شدند، اما بعد به مرور زمان موجودات زنده پدید آمدند.
اما آیا براستی عالم هستی علت و سازنده ای ندارد؟
اصل علیت نیاز اثبات خدا
نقش کلیدی و مهم اصل علیت را در فلسفه دین و در آثار دیگر فلسفی میتوان به وضوح مشاهده کرد. معمولا یک بخش از کارهای فیلسوفان بزرگ به رابطه علیت اختصاص یافته است.
با کمی دقت در برهان های عقلی که تاکنون برای اثبات وجود خدا مطرح شدهاند، میتوان رد پای علیت را به راحتی یافت. برهانهای جهانشناختی از قبیل برهان حرکت، حدوث و امکان همگی در نهان خود بر مبنای درک انسانها از مفهوم علیت استوار هستند. فراتر از این، برهانهایی نظیر برهان نظم نیز ریشهای در مفهوم علیت دارند. آنجایی که فیلسوف استدلال میکند که هر نظمی نیاز به ناظمی دارد، در درون خود میداند که علت نیاز ناظم در ایجاد نظم نوعی رابطه علی است.
مفاد اصل علیت
اصل علیت عبارت است از قضیه ای که دلالت بر نیازمندی معلول به علت دارد و لازمه اش این است که معلول بدون علت تحقق نیابد. این مطلب را می توان به این شکل بیان کرد: "هر معلولی محتاج به علت است". و مفاد آن این است که هرگاه معلولی در خارج تحقق یابد نیازمند به علت خواهد بود و هیچ موجودی نیست که وصف معلولیت را داشته باشد و بدون علت بوجود آمده باشد. پس وجود معلول کاشف از این است که علتی آن را بوجود آورده است .
ثمره باور به اصل علیت
گرچه بعضی ها در علت داشتن موجودات عالم تشکیک می کنند، اما به نظر می رسد با کمترین توجهی به این قضیه می توان حکم به صحت مفاد اصل علیت داد.
برای اینکه بتوانیم باور خودمان به خداوند و خالق این عالم را محکم و مستدل کنیم، و برای آنکه بتوانیم در برابر شبهاتی که در وجود خداوند و یا در حوزه دین داری مطرح می شود مقاومت کنیم، لازم است مجهز به تجهیزات دفاع از اعتقادات، یعنی برهان و استدلال باشیم. به تعبیر دیگر اگر یک کودک حتی از ما درباره خدا و موجودیت او سوال کرد نمی توانیم بگوییم خب خدا هست چون مثلا دین گفته است.
پس اولین گام در اعتقاد به خدا باوری و شناخت او اصل علیت است. اگر از شما سوال کردند که از کجا معلوم خدایی باشد؟ بگویید همه موجودات عالم علت می خواهند و نمی شود خود به خود به وجود آمده باشند.
نکته نهایی
این سلسله موجوداتی که علت می خواهند باید به موجودی برسند که فوق همه علت ها باشد یعنی خودش دیگر علت نخواهد. از این موضوع در فلسفه به تسلسل یاد می کنند که در کتب مفصل به آن پرداخته شده است.
همچنین باید دانست دینداری زمانی ارزشمند می شود که برای تک تک گزاه های دینی دلیل و برهان داشته باشیم. برای شروع دینداری عقلانی شناخت اصل علیت لازم و ضروری است.
منبع : ویکی فقه