رمضان، بهترین فرصت برای طهارت روح

ماه مبارک رمضان، ماه سیر و سلوک است. این ماه چنان مرکبی تیزرو انسان را به مقصد نزدیک می‌کند. وسایل سیروسفر نیز در روایتی از امام رضا(ع) که ذکرش گذشت، بیان شده است. «الْحَسَناتُ في شَهْرِ رَمَضانَ مَقْبُولَةٌ وَ السَّيِّئاتُ فيهِ مَغْفُورَةٌ»[1] تمام خوبی‌ها در ماه مبارک رمضان مورد قبول پروردگار است و رفتارهای ناپسند گذشته با توبه بخشیده می‌شود.

این‌که بر تمام اعمال نیک در این ماه مُهر قبولی زده خواهد شد، به جهت احترام ویژه روزه‌دار نزد پروردگار است. قبولی عمل امر باارزشی است؛ چنان طلای نابی است در دل کوه‌های بی‌شمار و چنان گوهر گرانبهایی است در عمق اقیانوس بی‌کران. در میان انبوه اعمال و رفتارهای انسان ممکن است تعداد محدودی از آن‌ها مورد قبول پروردگار قرار گیرد، همان یک و یا چند عمل مقبول، انسان را ثروتمند و سعادتمند می‌کند.

البته این‌که عمل مقبول، محدود و اندک است به جهت بُخل و سخت‌گیری خداوند متعال نیست؛ بلکه کوتاهی و ضعف بندگان مانع قبولی اعمال می‌شود. فراهم کردن شرایط قبولی، بر عهدهٔ بنده است. نعمت ها و الطاف پرودگار قابل شمارش نیست، کوتاهی از جانب بنده است که شکر این همه نعمت را بجا نمی‌آورد. امام حسین× در صحرای عرفات، به پروردگار عرض می‌کند:

«[پروردگارا] اگر طول مدت عصر‌ها و قرن‌ها تلاش کنم و به این اندازه هم عمر کنم که بخواهم شکر یکی از نعمت‌های تو را بجا آورم، از عهده شکرش بر نمی‌آیم مگر به عنایت و توجّهی از ناحیه تو، که خود شکر دیگری را بر من واجب می‌کند.»[2]

بندگان خدا نه تنها قادر به شکر نعمت‌ها نیستند؛ بلکه گاهی از اصل وجود نعمت نیز غافل می شوند. بیشتر از آن‌که داشته‌های خود را ببینند به نداشته‌های خود توجّه می کنند. ابو‌هاشم ‌جعفرى یکی از محدثان و اصحاب و ملازمان ائمه(ع) نقل می کند که:

تنگدستى سختى بر من عارض شد، از اين رو به سوى امام هادی(ع) رفتم، و اذن ورود به محضر آن امام را طلب كردم، و آن حضرت مرا اذن داد، پس چون نشستم فرمود: اى ابا‌هاشم! مي‌خواهى كدام نعمت از نعمت‌هایى را كه خدا به تو بخشيده است شكر گویى؟ در اين حال من سر به زير افكندم و خاموش ماندم، زيرا نمي‌دانستم كه در جواب آن امام چه بگويم، پس او خود سخن آغاز كرد، و فرمود: خداوند عزّوجلّ ايمان را نصيب تو ساخت، از اين رو بدنت را بر دوزخ حرام ساخت و سلامت را روزيت كرد، از اين رو تو را در طاعت خود يارى فرمود و قناعت را بهره تو فرمود، از اين رو تو را از بى آبرویى مصون داشت، اى ابا‌هاشم! من از اين رو اين گونه با تو آغاز سخن كردم كه گمان بردم كه مي‌خواهى از كسى كه اين چنين با تو رفتار كرده است، نزد من شكايت كنى. اكنون امر كرده ام كه صد دينار در اختيار تو قرار دهند، پس آن را بستان.[3]

رمضان ماه سیر و سلوک و ماه قبولی حسنات است، حتی خداوند متعال به ملائکه سفارش می‌کند که برای نفس‌های روزه‌دار ثواب تسبیح و برای خواب او ثواب عبادت بنویسند.[4] خداوند متعال در این ماه از بندگان خوب خود دلجویی می‌کند و بالاترین دلجویی پروردگار نیز قبول کردن اعمال است.

-----------------------------------------------------------------
[1] . بحارالانوار: 93/341؛ فضائل الأشهر الثلاثه: 93.
[2] . کلیات مفاتیح الجنان، دعای عرفه امام حسین: « أَنْ لَوْ حَاوَلْتُ وَ اجْتَهَدْتُ مَدَى الْأَعْصَارِ وَ الْأَحْقَابِ لَوْ عُمِّرْتُهَا أَنْ أُؤَدِّي شُكْرَ وَاحِدَةٍ مِنْ أَنْعُمِكَ مَا اسْتَطَعْتُ ذَلِكَ إِلَّا بِمَنِّكَ الْمُوجِبِ عَلَيَّ شُكْراً آنِفاً جَدِيدا»
[3] . من لایحضره الفقیه، ترجمه غفاری: 6/350؛  الامالی «صدوق»: 412، حدیث 11.
[4] . وسائل الشیعه: 10/313، باب 18، حدیث 13494؛ «أنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیْهِ عِبادَةٌ».

برگرفته از کتاب حسنات و سیئات نوشته استاد حسین انصاریان