1-آنچه از روایات معصومین علیهم السلام استفاده می شود، اگر کسی از اسم اعظم خداوند با خبر باشد، آثاری در او پدید خواهد آمد؛ هر دعایی کند مستجاب می شود و حتی با اسم اعظم می تواند درجهان طبیعت تصرف کند. البته باید توجه داشت که این اسم، از قبیل الفاظ نیست بلکه برای آن، حقیقت و آثاری است که قابل درک برای همگان نمی باشد. در برخی از روایات اشاراتی شده است که بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ به اسم اعظم نزدیک‌تر از سفیدی چشم به سیاهی آن است و نیز درآیة الکرسی و چند آیه اول سوره‌‌ی آل‌‌عمران، حروف اسم اعظم پخش شده است و یا در میان حروف سوره حمد موجود است و وجود امام معصوم آن حروف را می‌شناسد و آنها را ترکیب می‌کند و دعای او مستجاب می شود .
2-پيرامون اسم اعظم روايات گوناگوني وارد شده و از آن ها استفاده مي شود كه هر كس از اسم اعظم با خبر باشد دعايش مستجاب مي شود. با استفاده از آن ميتواند به اذن خدا در جهان طبيعت تصرّف كرده و كارهاي مهمّي را انجام دهد. در ذيل يكي ا زاين روايات آمده كه امام درباره شخصيتي فرمودند: «والذي نفسي بيده لقد سأل الله باسمه الأعظم الذي إذا سئل به أعطاه و إذا دعي به أجاب؛ قسم به خدايي كه جانم به دست او است او خدا را به اسم اعظمش خواند همان اسمي كه اگر خدا را به آن بخوانند عطا مي كند و اگر به آن دعا كنند اجابت مي نمايد.» در اين كه كدام يك از اسماء خداوند اسم اعظم است بحث‌هاي زيادي بين علماي اسلام مطرح شده و روايات فراواني در اين زمينه از ناحيه معصومين (ع) وارد شده است كه در آنها تعبيرات مختلفي از اسم اعظم ديده مي شود و هر كدام اسم اعظم را در چيزي خلاصه مي كند كه به بعضي از آن ها اشاره مي شود:
الف: «بسم الله» به اسم اعظم الهي از سياهي چشم به سفيدي آن نزديك تر است.
ب: گفتن صد مرتبه: «بسم الله الرحمن الرحيم لاحول و لا قوه الا بالله العلي العظيم» بعد از نماز صبح.
ج: در بعضي از روايات سوره «حمد»،«توحيد»،«آيه الكرسي» و «انّا انزلناه» اسم اعظم شمرده شده ا ست.
د: شش آيه آخر سوره مباركه حشر.
ه: آيات بيست و شش و بيست و هفتم سوره مباركه آل عمران « قل اللهم مالك الملك....»
و: ذكر « يا حي يا قيوم».
ز: ذكر «ياهو يا هو يا من لا يعلم ما هو الا هو».
معمولا در مباحث به دنبال اين بوده اند كه از ميان نام هاي خداوند نامي را پيدا كنند كه اين خاصيت عجيب و بزرگ را داشته باشد. اما آن چه مهم است و بايد در جستجوي آن بود اين است كه نام و صفاتي را بيابيم كه با پياده كردن حقيقت آن در وجود خودمان به آن چنان تكامل روحي و نورانيتي دست پيدا كنيم كه آن آثار بزرگ برآن مترتب گردد. مساله مهم تَخَلُّق به اين صفات و واجد شدن اين مفاهيم و متّصف شدن به اين اوصاف بر اثر خودسازي و ايمان و تقوي است، بر زبان جاري كردن الفاظ به تنهايي كارساز نيست. اگر مي شنويم بلعم باعورا داراي اين اسم اعظم بود و آن را از دست داد مفهومش همين است كه بر اثر خودسازي و ايمان و تقوي به چنان مرحله‌اي از تكامل معنوي رسيده بود كه دعايش نزد خدا رد نمي شد ولي بر اثر لغزش و هوي پرستي و قرارگرفتن در خدمت فراعنه و طاغوت‌هاي زمان و ايستادن در مقابل حضرت موسي آن روحيه را از دست داد و از آن مرحله سقوط كرد پس امام باقر(ع) در ذيل آيه شريفه 175 سوره اعراف مي فرمايند: «الاَصلُ فِي ذلِكَ بَلعَمٌ ثُمَ ضَرَبَهُ الله مَثلاً لِكُلِ مُؤَ ثَرِ هَوئهُ عَلي هُدَي الله مِن اَهلِ القِبلَهِ؛ اصل آيه در مورد بلعم است سپس خداوند آن را به عنوان يك مثال در باره كساني كه هواپرستي را بر خداپرستي و هدايت الهي در اين امت مقدم بشمرند بيان كرده است».
علامه طباطبائي بعد از اشاره به اسم اعظم مي فرمايد: « نام هاي خداوند عموماً و اسم اعظم او خصوصاً هر چند درعالم هستي و وسائط فيض و اسباب نزول فيض در اين جهان مؤثّر است ولي تاثير آن مربوط به حقايق اين اسما است نه خود الفاظي كه دلالت برآن مي‌كند و نه به معناي متصوره در ذهن» آگاهي اهل بيت(ع) براسم اعظم نيز به همان معنايي كه ذكر شد مي‌باشد، يعني آنها در اثر بندگي و اطاعت به چنان تكاملي از نظر اخلاق، تقوي و ايمان دست پيدا كرده اند كه خود مظهري از آن اسم اعظم گشتند. تفاوت هايي كه در روايات و سخنان بزرگان دين در مورد مصداق اسم اعظم ديده مي شود ممكن است به خاطر تعدّد اسم اعظم يا تفاوت خواسته ها باشد ولي در عين حال آن چه مهم است پاكي دل، خلوص نيّت، توجه به خدا، قطع اميد از غير او و تخلّق به اين اوصاف است كه روح اسم اعظم را تشكيل مي دهد. به نظر برخی اسم اعظم داراى لفظى است که به حسب طبع دلالت بر آن مى کند نه به حسب وضع لغوى، چیزى که هست ترکیب حروف آن به حسب اختلاف حوایج و مطالب مختلف مى شود، و براى بدست آوردن آن، طرق مخصوصى است که نخست حروف آن، به آن طرق استخراج شده و سپس آن را ترکیب نموده و با آن دعا مى کنند، و تفصیل آن محتاج به مراجعه به آن فن است.
3-علیخان شیرازی درکتاب «کلم طیّب» نقل نوشته اند: که اسم اعظم خدای تعالی آن است که افتتاح او اللَّه و اختتام او هُوَ است و حروفش نقطه ندارد ودراعراب تغییری ندارد. این در قرآن مجید در۵ آیه مبارکه از ۵ سوره است: بقره و آل عمران و نساء و طه و تغابن. شیخ مغربی گفته «هر که این ۵ آیه مبارکه را وِرد خود قرار دهد و هر روز ۱۱ بار بخواند هر آینه آسان شود برای او هر مهمّی از کُلّی و جُزئی بزودی ان شاءاللَّه تعالی» و آن ۵ آیه در سوره‌های: ۱- بقره ۲- آل عمران ۳- نساء ۴- طه ۵- تَغابُن) این است:
1- اَللَّهُ لا اِلهَ إلاَّ هُوَ الْحَیُّ القَیُّومُ… تا آخر آیت‌الکرسی (بقره آیات ۲۵۵ تا ۲۵۷)
2-اَللَّهُ لا اِلهَ إلاَّ هُوَ الحَیُّ القَیُّومُ نَزَّلَ عَلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ، مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ، واَنْزَلَ التَّوْریةَ وَالْإِنْجیلَ مِنْ قَبْلُ هُدیً لِلنَّاسِ، وَاَنْزَلَ الْفُرْقانَ (آل عمران آیه ۲و۳) 3-اَللَّهُ لا اِلهَ إلاَّ هُوَ لَیَجْمَعَنَّکُمْ اِلی یَوْمِ الْقِیمَةِ لارَیْبَ فیهِ، وَمَنْ اَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدیثاً (نساء آیه ۸۷)
4- اَللَّهُ لا اِلهَ إلاَّ هُوَ، لَهُ الْأَسْمآءُالْحُسْنی (سوره طه آیه ۸)
5-اَللَّهُ لا اِلهَ إلاَّ هُوَ، وَعَلَی اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ. (تَغابُن آیه ۱۳) وبعضی آیه «اَللهُ لا اِلهَ اِلّا هُوَ رَبُّ العَرشِ العظیم» در سورهٔ نمل آیه ۲۶) را هم جزء اسم اعظم دانسته‌اند. علامه حسن زاده آملی استاد فن در این باره می فرماید: «أعظمیت اسماء را مرتبت دیگر نیز هست که اختصاص به تعریف دارد اسمی که در تعریف حق سبحانه اتم از دیگری باشد أعظم از آنست این راجع به همان سرّ و حصه است که اسم أعظم اختصاص به انسان کامل می یابد . در حدیثی پیامبر فرمودند: « من رآنی فقد رأی الله » پس وجود خاتم أ عظم أسماء الله است و نیز دیگر کلمات تامّه واسمای حسنی الهی . در حدیثی امام معصوم نقل شده است که فرمودند : « نحن والله الاسماء الحسنی التی لایقبل الله من العباد عملا ً إلا ّ بمعرفتنا » پس انسان کامل اسم اعظم است . اسم أعظم خاتم نصیب کسی نمیشود. آری بدان قدر که به حضرتش تقرب جستی به اسم أعظم حق نزدیک شدی و قرآن که صورت کتبی اوست اسم أعظم است . و درحدیثی از پیامبر اکرم از اسم أعظم سوال شدحضرت فرمودند : « هر اسمی از اسماء الله أعظم است پس تو قلبت را از هر چه غیر اوست خالی کن ودر این حال او را با هر اسمی از اسماء که خواستی بخوان و در حقیقت نیست برای خداوند اسم خاصّی بلکه او خداوند واحد وقهار است».منبع : مآثر آثار ج 1 ص 53
بنابراین اسم اعظم صرف یک لفظ نیست که هر کسی آن را گفت اثرکند بلکه حقیقت با ارزشی است که در اثر خود سازی،تهذیب نفس،عبادت و توفیقات الهی در وجود چنین افرادی پیدا می شود و در پرتو این حالت خداوند قدرت و مقام والایى به آنها داده است. دراین زمینه افرادی هستند که علم کشف وشهود حقایق وباطن را دارند اما اظهار نمی کنند. دراین زمینه به آثار عرفانی استاد علامه حسن زاد آملی مراجعه نمایید.
منبع : پایگاه عرفان
