آیا می‌توان تنها فصاحت و بلاغت قرآن را دلیل بر معجزه بودنش دانست یا باید همه مسائل علمی و غیبی و ... را با هم دلیل بر معجزه بودن قرآن دانست؟

رسيدن به حقيقت اعجاز قرآن تنها يك مقدمه لازم دارد و آن هم آشنايي و آگاهي به تمام معارف قرآن، و شاهدش هم اين است كه مدعيان فصاحت و بلاغت و شاعران چيره دست در زمان بعثت پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) كه ادعايي به مراتب بالاتر از ساحران زمان موسي(عليه السلام) داشتند وقتي به چشم خود ديدند و با گوش سر مي شنيدند كه پيامبر چنين معارف و حقايقي را با تمام فصاحت و بلاغت تلاوت مي كند اعتراف و اقرار به عجز خود از آوردن چنين آياتي مي نمودند. و تعجب آنها آن موقع بيشتر مي شد كه مي دانستند پيامبر كسي است كه حتي براي يك روز هم به مدرسه نرفته و هيچ درسي و معلّمي هم نديده و نه سواد خواندن داشت و نه سواد نوشتن، و آيا به نظر شما چنين كاري معجزه نيست؟

البته براي پي بردن به عمق اعجاز قرآن بايستي لااقل يك يا چند كتاب از دهها كتابي كه در اين زمينه نوشته شده و در تفاسير قرآن كريم هم به آن اشاره شده بدقت مطالعه نمود تا وجوه و ابعاد اعجاز قرآن را درك و سپس تصديق نمود. از باب نمونه فقط به چند مطلب اشاره مي كنيم :

1 ـ از جهت عاجز بودن بشر و ناتواني از آوردن مثل قرآن همان طور كه خود قرآن صريحاً دعوت به مبارزه مي نمايد و مي فرمايد: اگر آنچه را ما بر پيامبرمان نازل كرده ايم تكذيب مي كنيد ، پس اگر مي توانيد شما هم مثل يك سوره از اين قرآن را بياوريد ، و در جاي ديگر مي فرمايد: اگر تمام جن و انس جمع شوند نمي توانند حتي همانند يك سوره از قرآن را بياورند.

2 ـ از جهت زمان نزول قرآن كه اين مطلب متوقّف است بر اين كه شما بر محيط و فرهنگ جامعه آنزمان به خوبي احاطه داشته باشيد و آداب و رسوم مردمان آن زمان را بايد بدانيد و....

3 ـ از جهت آورنده قرآن: همه مي دانند كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم) حتي براي يك علت هم مدرسه و معلم نديده و خواندن و نوشتن ياد نگرفت، آنگاه چنين كتاب جامعي براي بشر به ارمغان آورد .

4 ـ از جهت جامعيّت قرآن نسبت به همه اموري كه جامعه بشريّت و كاروان انسان ها در وصول به سعادت و كمال دنيوي و اخروي با آن نيازمندند

5- از جهت عدم تناقض و تضاد و اختلاف در آيات قرآن كه شما در هيچ كتاب بشري چنين چيزي را سراغ نداريد.

6 ـ از جهت جاودانگي و زنده ماندن اين كتاب كه هر روز كه زمان مي گذرد نه تنها اين كتاب از ارزش نمي افتد بلكه هر چه زمان مي گذرد اين كتاب بيش از پيش حرف براي گفتن دارد.

7 ـ از جهت استحكام و استقامت مطالب: شما هر كتابي را كه مدّت زماني بر آن گذشته اگر به دقّت بررسي كنيد مي بينيد قسمت عمده و بلكه تمام مطالب آن در اين زمان ابطال گشته و دانشمندان امروز بسياري از فرضيه ها و نظريات صاحبان كتب ارزشمند تاريخ را ابطال كرده اند كه اتفاقاً كتابهاي اشخاصي همچون افلاطون ، ارسطو ، بوعلي سينا و... از مصاديق بارز اين حقيقت است، اما پس از گذشت 1400 سال هنوز حتي يك فرضيه و نظريه كه آن را احدي نتوانسته است ابطال كند. 8 ـ از جهت فصاحت و بلاغت و رعايت همه موازين و اصول ادبي.

9 ـ از جهت اخبامی فرماید:ر از امور غيبي و اسرار و رموز طبيعت كه حتي در بسياري از موارد زبانحال حيوانات و جمادات... را هم بيان مي كند . مردم آن زمان كجا باور مي كردند كه پرنده اي به نام هدهد يا مورچگان و زنبور عسل و... بتوانند صحبت كنند اما مي بينيد كه در قرآن سخن گفتن آنها را به صراحت مدّ نظر قرار داده.

10 ـ از جهت اطلاعات از تمام كرات آسمان و طبقات زمين و موجودات درياها و سيّارات و كواكب و منظومه شمسي.....

11 ـ از جهت اخبار از عالم فرشتگان و جن و شياطين و...

12 ـ از جهت خبر دادن از امور غيبي و آينده.

13 ـ از جهت خبر دادن از همه ظرائف تاريخ گذشتگان و حتي خبر دادن از خلقت اولين انسان و زندگي او....

14 ـ از جهت خبر دادن از باطن و درون انسان ها و خواسته ها و نيازهاي آنان.

15 ـ از جهت اطلاع دقيق از كيفيّت خلقت انسان و عوالمي را كه در صلب پدر و جنين مادر طي مي كند كه امروزه هزاران دانشمند متخصص در اين فن به اعجاز قرآن اعتراف نموده اند.

16 ـ از جهت اخبار از آينده بشر و بهشت و جهنم و.... و دهها بلكه صدها جهات ديگر كه ذكر آنها نياز به نوشتن يك كتاب چند جلدي دارد در خاتمه يك اعتراف از يكي از دانشمندان اروپايي براي شما نقل مي كنم و به مطالب خود خاتمه مي دهيم: آقاي ( توماس كارليل ) مورخ شهير انگليسي نگارنده كتاب « قهرمانان و تعلميات آنان » مي نويسد : حتي اگر يك بار به اين كتاب مقدس نظر كنيم مي بينيم حقايق برجسته و خصايص اسرار وجود ، طوري در مضامين جوهري آن پرورش يافته كه عظمت و حقيقت قرآن و اعجاز آن بخوبي از آنها نمايان مي گردد و اين خود مزيّت بزرگي است كه فقط به قرآن اختصاص دارد و در هيچ كتاب علمي ديگر ديده نمي شود . بلي خواندن برخي از كتابها تأثيرات عميقي در ذهن انسان مي گذارد ولي هرگز با تأثير قرآن قابل مقايسه نيست ، از اين جهت بايد گفت مزاياي اوليه قرآن و اركان اساسي آن مربوط به حقيقت و احساسات پاك و عناوين برجسته و مسائل محكم و مضامين مهّم آن است كه هيچ گونه شك و ترديدي در آن راه ندارد.