الف- درباره حمله اعراب به سرزمين هاي ایران بعد ازوفات پيامبر اسلام(ص) نكاتي را يادآوري مي كنيم :
1-اگر حركت ترسيمي از سوي رسول خدا(ص)، پس از فوت ايشان ادامه مي يافت و زمام امامت و خلافت به دست وصي ايشان اميرمؤمنان(ع) مي افتاد، بي شك دعوت اسلامي پيامبر(ص) به ميدان وسيع تري گسترش مي يافت و همسايگان دولت اسلامي و ساير ملل خود به پذيرش اين دين الهي پيشقدم مي شدند و فتوحات خونين و لشكركشي هاي دوران خلفا، به گونه اي ديگر رقم مي خورد. لازمه هر فتح و پيروزي، توسعه فرهنگ اسلامي است، يعني به موازات فتح شهرها مي بايد مردم آن سامان به حقايق، اصول و اهداف اسلام آشنا شوند و هسته و پوسته اسلام را بشناسند، مع الاسف در غالب لشكركشي هاي صورت گرفته در عهد ابوبكر، عمر و عثمان اين نكته مهم مدنظر حاكمان وقت نبود، آنان اهتمامي در ارشاد مردم، تعليم، فرهنگ سازي و تربيت ايشان نداشتند!
چه در منطقه شام و چه در ايران. آنان فقط در برابر اقبال مردم، شهادتين را بر زبان ايشان جاري مي ساختند و به برخي از حركات و شعائر آنان را تمرين مي دادند بدون آن كه عقيده باطلي را از ذهن ايشان بزدايند و فكر صحيحي را بر ايشان ترسيم نمايند. نتيجه اين فتوحات نيز آن بود كه:بسياري از كشورها و مناطقي كه دوره خلفا فتح مي شدند، به سمت كفر و نافرماني بر مي گشتند و سپس دوباره به دست مسلمانان فتح مي شدند! اين نتيجه اكتفا به ظاهر اسلام بود در صورتي كه پيامبر اسلام(ص) از مردم اسلام و ايمان را به طور توأم خواستار بود: «و قالت الاعراب آمنا، قل لم تؤمنوا و لكن قولوا أسلمنا و لما يدخل الايمان؛ عرب هاي باديه نشين گفتند: ايمان آورديم بگو: شما ايمان نياورده ايد ولي بگوييد اسلام آورده ايم اما هنوز ايمان وارد قلب شما نشده است.» اين نقيصه بزرگ، ريشه در ضعف اعتقادي حاكمان وقت داشت طبيعي است حاكم و ياران وي كه اسلام در نهاد ايشان رسوخ نكرده و آنان در بسياري از وهميات و انحرافات گذشته خود باقي اند نمي توانستند سكان دار هدايت مردمي باشند كه در اثر اين لشكر كشي ها با آئين هدايت بخش چون اسلام مواجه مي شوند.
فتوحات بزرگ و پيروزي مسلمانان در گرو عوامل چندي بود؛ ايمان و اعتقاد شخصي بسياري از جهادگران مسلمان را در سرعت فتوحات مؤثر بود. همچنين وقتي به پيروزي مسلمانان در ايران دقت كنيد مي توانيد به ناخشنودي مردم از حكومت ساساني، وجود امتيازات طبقاتي بسيار خشن در جامعه، بي روح شدن آئين زرتشتي و آشفتگي نظام حكومتي ساساني و سقوط دولت ساساني به دست عرب شد ولي نه به خاطر قدرت عرب بلكه به خاطر ضعف و فساد دولت ساساني و در موقع حمله عرب، ايران از پاي در آمده بود. حضور برخي از چهره هاي نامي و پيرو اميرمؤمنان(ع) در ميان مدت و دراز مدت توانست بن مايه هايي از اصول و مباني اسلام را در برخي از مناطق فراهم آورد. از اين رو حضور و تلاش شخصيت هايي چون سلمان فارسي، حذيفه بن يمان، هاشم مرقال و عمار ياسر ستودني است. در مجموع، اسلام يك دين جهاني بوده و هست و نمي توانست هدايت خود را در مهد اسلام و شهر مكه و يا نهايتا جزيره العرب محصور كند، اما لشكر كشي هاي انجام شده در عهد خلفاي نخست كاستي ها بسياري را در پي داشت. آثار اين ضعف هم در كشورهاي مفتوحه و هم در مركز و گستره دولت اسلامي آشكار بود البته در هر يك به نوعي اين كاستي ها مورد مطالعه و دقت قرار مي گيرد. اما در دراز مدت، به دليل آشنايي ملل و كشورهايي كه اسلام به آنجا راه يافته بود با حقيقت و روح دين اسلام، تاريخ شكل گيري تمدني ياد مي كند كه آثار و ثمرات آن، قرن ها جهان را برخوردار كرده بود.
2- در ميان منابع تاريخي مطلبي كه دلالت بر مخالفت صريح حضرت(ع) با اين سياست بنمايد، ديده نشده است، بلكه از برخي از قراين مي توان چنين نتيجه گيري كرد كه اصل مسأله فتوحات و گسترش اسلام و پايداري در مقابل كفر و شرك آن زمان به نحو ضمني مورد تأييد آن حضرت(ع) بوده است. درتاریخ آمده است زماني كه خبر آمادگي دولت ساساني و تدارك هفتصد هزار نفر براي حمله سرزمين ها اسلامي به مدينه رسيد ، شوراي دفاعي شكل گرفت و كساني كه مورد مشورت قرار گرفتند پيشنهاد حضور مستيقيم خليفه در ميدان نبرد و تخليه تمام مراكز نظامي و اعزام آنان براي نبرد با ساسانيان را دادند، طلحه و عثمان بن عفان گفتند: همه نيروهاي شام، نيروهاي يمن, نيروهاي مدينه و نيروهاي مكه را جمع كن و خودت همه با آنان برو تا بتوانيد در برابر نيروهاي زياد حكومت ايران مقاومت كنيد و ليكن اميرمومنان (ع) كه مورد مشورت قرار گرفت به گونه ديگري طرح خود را ارائه داد.
حضرت(ع) ضمن مخالفت با پيشنهادهاي ارائه شده ، اين نكته را يادآور شد كه صلاح آن است كه تو به عنوان قطب و مركز آسياي اسلام در مركز حضور داشته و از آنجا به چرخاندن سنگ آسياي اسلام به وسيله عرب هاي مجاهد بپردازي و اگر تو از مركز خارج شوي از سويي تعدادي از اعراب باديه نشين كه هنوز مسلماني در ميان آنان رسوخ نيافته، طمع تصرف مركز را در سر پروراند، و به مدينه حمله خواهند كرد و از سوي ديگر ايرانيان با ديدن تو خواهند گفت كه اين اصل و ريشه عرب است و اگر او را از بين ببريم از شر اعراب راحت خواهيم شد، بنابراين با شدت بيشتري به مسلمانان حمله خواهند كرد. امام فرمود: نيروهاي شام را از شام نياور و الا روميان حمله مي كنند.
نيروهاي يمن را هم نياور وگرنه حبشي ها حمله مي كنند. نيروهاي مدينه و مكه را هم نبر چون اعراب اطراف حمله مي آورند. خودت هم نرو و از فراواني عدد دشمن نترس. ما در زمان پيامبر با فراواني عدد نمي جنگيديم. خليفه نظر علي عليه السلام را پسنديد و عده كمي نيرو را با سعدبن ابي وقاص به جبهه فرستاد و اين نيروها به نيروهاي جبهه ملحق شدند و پيروز هم شدند.نكته اي كه در اين مشورت خواهي بايد به آن توجه كرد اين است كه علي (عليه السلام) كاري كرد كه اين جنگ با كمترين نيرو و كمترين تلفات پايان يافت.جالب آن است كه عمر هنگامي كه سخنان درست حضرت علي(ع) را همراه با استدلال هاي محكم او را شنيد، رو به اصحاب كرده و گفت: واي بر شما، همه شما از گفتن سخناني مانند آنچه ابوالحسن(حضرت علي(ع)) گفت، ناتوان بوديد. عمربن خطاب تلاش كرد كه خود علي عليه السلام را به جنگ بفرستد ولي عليه السلام نپذيرفت و نيامد به گفته مورخان، عمر بن خطاب رفتن به جنگ قادسيه را به علي (ع) پيشنهاد كرد تا فرماندهي عمليات ارتش مسلمانان را بر عهده گيرد .علي (ع) امتناع كرد ؛ ناگزير سعد وقاص را اعزام نمود.
3-براساس اسناد تاریخی معتبرو موثق بعد ازرحلت پیامبر (ص) و در زمان خلفا، امام علی وفرزندان ایشان علیهم السلام در هیچ جنگی با ایرانیان حضور نداشتند، چنانچه در منابع اهل سنت ادعا شده چنین مطلبی مستند نمی باشد ومطالب دروغ نسبت داده شده در منابع دیگرهم تایید نشده است.بدانید اغلب تاریخ نقل شده از منابع تاریخی اهل سنت مستند و معتبر نمی باشد وبسیاری ازمطالب درباره معصومین به دروغ نسبت داده شده است و اکنون به صورت شایعه و شبهه دربین مردم ترویج داده می شود. مطالب تاریخی حمله به ایران به نقل از بلاذری،صاحب کتاب فتوح البلدان وأنساب الاشراف و.. است. برخی گفته اند اصالتاً ایرانی بود.
گرچه نسب او ابهام وجود دارد و بسیار مشکوک است. ایرانی بودن وی تنها یک احتمال است . اوهمنشین متوکل خلیفه بنی عباس بوده و در عصر معتمد عباسی درگذشت.جزء ستایشگران و درباریان مأمون بود. در اواخر عمر به جنون مبتلا شد. همنشینی او با خلفای بنی عباس ، و مشارکت در ظلم و ستم ها مخصوصاً فشار اقتصادی و امنیتی علیه شیعیان در کارنامه این شخص وجود دارد. وی معمولاً اسنادی برای روایات تاریخی خود بیان نمی کند. و تنها متون را جمع آوری کرده و در کنار هم قرار داده است. (روشی غیر علمی) مخصوصاً که برخلاف دانشمندان تاریخ پژوه، اکثر روایات را به صورت مُرسَل و مرفوع یعنی بی سند و مابقی را با اسنادی ناقص و معیوب بیان داشته است. کسانی که با متن عربی کتاب فتوح البلدان و متون تاریخ اسلامی آشنا هستند، به راحتی می توانند نقص سندی روایات تاریخی بلاذری را دریابند. تناقضات فاحش،نشانگر روش غیرعلمی و نابخردانه بلاذری در تاریخ نگاری است.
دراین زمینه برای مطالعه بیشتر ومستند به : 1-کتاب تاريخ ايران بعد از اسلام وکتاب دو قرن سکوت نوشته عبد الحسین زرین کوب 2-کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران نوشته استاد شهید مطهری مراجعه نمایید.
منبع : پایگاه عرفان
