به مناسبت 12 محرم سالروز شهادت امام زین العابدین(ع)
مقاله ای را که در پیش روی دارید به بحث از کتابهای چاپی و موجود پیرامون حضرت امام سجاد(ع) پرداخته است. اما پیش از ورود به اصل مقاله یادآوری چند نکته ضروری می نماید:
نگارنده ادعای جستجوی کامل را ندارد اما نهایت کوشش خویش را در این امر مصروف داشته است.
مقاله شامل کتابهای مستقل در شرح احوال امام سجاد(ع) است و از ذکر کتابهای ضمنی و مقالات اجتناب شده است.
برخی از کتابها جزو منابع درجه دوم به شمار می آیند و از استحکام و تحلیل و نوآوری برخوردار نیستند و تنها به دلیل فراگیر بودن مقاله به نام آنها اشاره شده است.
این مقاله شامل معرفی کتابهای چاپی عربی، فارسی و اردو می باشد.
اسامی کتابها به ترتیب حروف الفبا فهرست شده است و مشخصات هر عنوان شامل نام کتاب، نویسنده و احیانا مترجم و مصحح، محل نشر، نام ناشر، سال انتشار، قطع و تعداد صفحات آورده شده است.
در مواردی که این مشخصات به طور کامل درج نشده، به این دلیل است که کتاب از نزدیک مورد بررسی نگارنده قرار نگرفته است.
اگر مشخصات هر یک از کتابهای یاد شده از منبعی نقل شده باشد، نام کتاب ماخذ در ذیل آن ذکر شده است.
کتابهای چاپی عربی
1- الامام الرابع الامام علی بن الحسین زین العابدین(ع)
گروه نویسندگان ترجمه: محمد عبدالمنعم خاقانی قم، مؤسسه در راه حق، 1370ش رقعی، 40ص
2- الامام الرابع زین العابدین علی بن الحسین(ع)
شیخ محمدحسین قبیسی عاملی بیروت،1403ق /1983م وزیزی،127ص (الحلقات الذهبیه -17)
3- الامام زین العابدین(ع)
سید عبدالرزاق موسوی مقرم (1316 - 1391ق) نجف، مکتبة الحیدریة، 1374ق وزیری،436ص (این کتاب دو بار به فارسی ترجمه شده است).
4- الامام زین العابدین(ع)
گروه نویسندگان چاپ سوم، تهران، مؤسسة البلاغ، 1371ش جیبی،93ص (این کتاب به فارسی ترجمه شده است).
5- الامام زین العابدین(ع)
گروه نویسندگان قم، مؤسسة الامام الحسین(ع)، 1371ش -1413ق رقعی،26ص
6- الامام زین العابدین(ع)
اسحق شاکر العشی بیروت، دارالبلاغة، 1412ق
7- الامام زین العابدین(ع) [میرابوالفتح دعوتی] چاپ سوم، بیروت، الدار الاسلامیة، 1410ق / 1990م وزیری،26ص (مصور - ویژه نوجوانان)
8- الامام زین العابدین علی بن الحسین(ع)
احمد فهمی محمد قاهره، بی نا، بی تا وزیری، 160ص اهل البیت فی المکتبة العربیة /207
9- الامام زین العابدین عنقود مرصع
سلیمان کتانی این کتاب در مسابقه تالیف از سوی مؤسسه آل البیت(ع) به مقام سوم دست یافت و به زودی به چاپ می رسد. الرصد التقافی / 60
10- الامام السجاد(ع)
حسین باقر بغداد، مطبعة الحوادث،1979م رقعی،196ص
11 - الامام السجاد(ع)
گروه نویسندگان بیروت، دارالزهراء، 1412ق (از سری «حیاة الرسول و اهل بیته المجاهدین)
12- الامام السجاد: دراسة تحلیلیة
کریم جبرالحسن مراجعه و تقدیم: سید جعفر مرتضی عاملی بیروت، مؤسسه البلاغ،1989م
13- الامام السجاد(ع) قدوة و اسوة
سید محمدتقی مدرسی تهران، رابط الاخوة الاسلامیة، 1404ق رقعی،96ص (این کتاب به فارسی ترجمه شده است).
14- الامام علی بن الحسین(ع)
علی محمد علی دخیل چاپ دوم، بیروت، دارالتراث الاسلامی، 1394ق / 1974م رقعی،103ص
15- الامام علی بن الحسین(ع)
سیدمهدی آیت اللهی ترجمه: کمال السید قم، انتشارات انصاریان، 1374ش وزیری، 28ص (مصور - ویژه نوجوانان)
16- الامام علی بن الحسین(ع)
سعیدتقی شمس الدین قم، انتشارات مدین،1416 رقعی، 80ص
17- الامام علی بن الحسین السجاد(ع)
سید عبوالودو دامین مراجعه و تقدیم: شیخ عفیف نابلسی کویت، دارالتوجیه الاسلامی، 1400ق رقعی،117ص (از سوی «الائمة الاثناعشر، بطولة و جهاد»)
18- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار - ج 46
علامه مولی محمدباقر مجلسی اصفهانی (1307 - 1110ه .ق) چاپ دوم، بیروت، داراحیاء التراث العربی،1403ق /1983م وزیری،209ص (این کتاب به فارسی ترجمه شده است).
19- بلاغة الامام علی بن الحسین علیهما السلام
تقریظ، علامه سی عبدالحسین شرف الدین موسوی (جعفر عباس حایری) چاپ سوم، قم، مکتبة الثقلین، بی تا رقعی، 290ص (این کتاب شامل خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار امام سجاد(ع) بوده و به فارسی ترجمه شده است).
20- جهاد الامام السجاد زین العابدین(ع)
سید محمدرضا حسینی جلالی قم، بی نا،1413ق / 1372ش وزیری،336ص (این کتاب در مسابقه تالیف پیرامون امام سجاد(ع) ربته نخست را به دست آورد).
21- الجهاد الصامت فی تحلیل موقف الامام علی بن الحسین فی الصحیفة السجادیة
سید محمدصادق صدر چاپ بغداد
22- ترجمة الامام السجاد - من تاریخ مدینة دمشق - ابن عساکر ابوالقاسم علی
بن حسن دمشقی (499 - 571ق) تحقیق: محمدباقر محمودی قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة، 1372ش / 1414ق رحلی، 120ص
23- حیاة الامام زین العابدین(ع) (دراسة و تحلیل)
باقر شریف قرشی بیروت، دارالضواء،1409ق / 1988م وزیری، 2ج، 262 +423ص (این کتاب به فارسی ترجمه شده است).
24- حیاة الامام علی بن الحسین(ع) و تراجم اصحابه
شیخ کاظم بن جواد ساعدی نجف، مطیعة الغری، 1375ق / 1955م رقعی، 440ص
25- الحیاة السیاسة للامام السجاد(ع)
شیخ نوری حاتم بیروت، مؤسسة المرتضی العالمیة، 1414 ق / 1994م وزیری، 185ص
26- دراسات عن الامامین: علی زین العابدین و علی الرضا علیهما السلام
محمدعلی اسبر بیروت، دارالاصالة، 1411ق / 1991م
27- الدروع الداودیة فی معاجز العترة الاحمدیة - ج 1 (احوال الامام السجاد(ع))
ملا داود کعبی تقریظ: علامه شیخ محمدحسین کاشف الغطاء (1293 - 1371ق) نجف، مطبعة الحیدریة، 1371ق رقعی،113ص
28- ذکری وفاة الامام علی بن الحسین زین العابدین(ع)
گروهی از نویسندگان کربلا نجف، مطبعة الغری،1386ق رقعی، 32ص
29- زین العابدین(ع)
شیخ عبدالحلیم محمود - شیخ جامع الازهر چاپ قاهره، دارالاسلام،1973م 146ص مجله تراثنا، ش 10، ص 50
30- زین العابدین علی بن الحسین(ع)
عبدالعزیزی سید الاهل چاپ دوم، قاهره، مکتبة وهبة، 1961م رقعی، 110ص (این کتاب 5 بار به فارسی ترجمه شده است).
31- السجاد علی(ع)
حسین شاکری قم، نشر الهادی، 1415ق وزیری، 320ص از موسوعه «المصطفی و آله »
32- شرح قصیدة الفرزدق و تخامیسها سلطان علی صابر شوشتری
قم، نشر مدین،1373ش وزیری، 205ص (در این کتاب 6 تخمیس قصیده فرزدق ذکر شده است. آنها عبارتند از: تخمیس سید نصراللله حایری، سید راضی قزوینی، محمد بن خلفه حلی، شیخ محمد سماوی، مصطفی جواد بغدادی و شخص مؤلف).
33- زین العابدین علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب
محمد عبدالرحیم بیروت، دارالایمان، 1988م 96ص
34- الصحیفة السجادیه خصائصها و مضامینها
شلتاغ عبود این کتاب در مسابقه تالیف از سوی مؤسسه آل البیت(ع) مقام دوم را احراز کرد و به زودی چاپ می شود. الرصد التقافی / 60
35- عوالم العلوم و المعارف و الاحوال من الآیات و الاخبار و الاقوال - ج 18
ملا عبدالله بن نورالله بحرانی اصفهانی (ق 12ه) مقدمه: سید محمدباقر موحد ابطحی قم، مؤسسة الامام المهدی(عج)،1407ق / 1365ش وزیری، 351ص
36- فی رحاب الامام زین العابدین
نافع خفاجی بغداد، دارالانوار، 1978م
37- فی رحاب سیاسة الامام زین العابدین(ع)
محمود بغدادی قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید،1413ق / 1372ش وزیری، 34ص
38- فی رحاب الصحیفة
عبدالامیر الورد بغداد،1966م
39- فی رحاب الصحیفة السجادیة
سید عباس موسوی بیروت، دارالمرتضی، 1411ق
40- فی ظلال الصحیفة السجادیة
شیخ محمد جواد مغنیه (م 1400ق) بیروت، دارالتعارف،1979م
41- الکواکب السماویة فی شرح القصیدة الفرزدقیه
علامه شیخ محمد سماوی نجفی (1292 - 1370ق) چاپ نجف، مکتبة الحیدریة، 1360ق وی در این کتاب، قصیده فرزدق در مدح امام سجاد(ع) را شرح و تخمیس نموده و علاوه بر آن، تخمیسات دیگر این قصیده را نیز آورده است. رقعی،273ص الذریعة، ج 4، ص 11
42- المحاورة بین الامام علی بن الحسین(ع) و بین الحجاج بن یوسف الثقفی
محمد عبدالله الکاظمی الکتبی به چاپ رسیده است. رک: المطبوع من مؤلفات الکاظمین /67
43- منهاج التحرک عندالامام السجاد(ع)
عبدالکریم آل نجف وزیری، 125ص (در مجله «دراسات و بحوث ش 3 (1402ق)، ص 146 -269)
44- النظریة السیاسة لدی الامام زین العابدین(ع)
محمود بغدادی قم، مجمع جهانی اهل بیت، 1374ش /1416ق وزیری، 450ص
45- وسلاحه البکاء
کمال السید قم، انتشارات انصاریان،1996م /1417ق رقعی،159ص
46- وفاة الامام السجاد علی بن الحسین(ع)
شیخ حسین بن علی عصفوری بلادی بحرانی (م 1387ق) قم، منشورات الشریف الرضی، 1411ق (چاپ افست) رقعی،56ص
47- ولادة امام زین العابدین(ع)
سید محمد حسین طالقانی نجف، دارالمعارف،1387ق رقعی، 31ص
کتابهای چاپی فارسی
1- امام چهارم(ع) پاسدار انقلاب خونین کربلا
علی اکبر حسنی قم، انتشارات نسل جوان،1356ش جیبی، 215ص
2- امام زین العابدین(ع)
امید امیدوار قم، انتشارات شفق،1357ش جیبی، 32ص (از سری «سیری در تاریخ »)
3- امام زین العابدین(ع)
تهران، مؤسسه فیض کاشانی، 1370ش رقعی، 78ص (از سری «سیره عملی اهل بیت » -6)
4- امام سجاد(ع)
الف، کاویانی قم، دفتر نشر حر، 1358ش رقعی،63ص
5- امام زین العابدین(ع) یادگار کربلا
عبدالامیر فولادزاده قم، کانون نشر اندیشه های اسلامی، بی تا وزیری، 45ص (مصور - ویژه نوجوانان)
6- امام سجاد(ع) جمال نیایشگران
گروه تاریخ اسلام بنیاد پژوهشهای اسلامی نگارش: احمد ترابی مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی،1373ش وزیری، 328ص (بررسی شخصیت معنوی، اجتماعی، علمی، سیاسی و جلوه هایی از زندگانی و درسهای امام سجاد(ع))
7- امام سجاد(ع) و داستان حره
رضا استادی (در کتاب «ده ساله »، ص 335 -359) قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1372ش وزیری، 25ص
8- پژوهشی در زندگی امام سجاد(ع)
حضرت آیت الله خامنه ای - رهبر معظم انقلاب اسلامی تهران، دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی - 1361ش رقعی، 80ص
9- پیامی از صحیفه سجادیه
علاءالدین حجازی تهران، کانون نشر و پژوهشهای اسلامی، 1358ش رقعی، 88ص
10- پیشوای چهارم حضرت امام سجاد(ع)
گروه نویسندگان چاپ مکرر، قم، مؤسسه در راه حق، 1371ش رقعی، 54ص (این کتاب به عربی، ترکی و اردو ترجمه شده است).
11- تحلیلی از زندگانی امام سجاد(ع)
باقر شریف قرشی ترجمه: محمدرضا عطایی مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا، 1372 وزیری، 2ج: 450 +766ص
12- ترجمه جلد 11 بحارالانوار
(زندگانی امام سجاد و امام محمدباقر علیهما السلام) علامه مولی محمدباقر مجلسی اصفهانی (1037 - 1110ق) ترجمه: موسی خسروی تهران، انتشارات اسلامیه،1396ق وزیری،267ص
13- تعزیه سجاد(ع)
عبدالجواد خراسانی - جودی - (م 1302ق) در 32 صفحه به چاپ رسیده است. رک: الذریعة 9 /209
14- چراغ روشن در دنیای تاریک، یا زندگانی امام سجاد(ع)
سید جعفر شهیدی تهران، انتشارات علمی، 1344ش رقعی، 232ص
15- حضرت امام زین العابدین(ع)
میرابوالفتح دعوتی قم، انتشارات شفق، بی تا وزیری،26ص (مصور - ویژه نوجوانان)
16- حضرت امام سجاد(ع)
گروه کودکان و نوجوانان بنیاد بعثت بازنویسی: مهدی رحیمی چاپ دوم، تهران، بنیاد بعثت، 1374ش رقعی، 120ص (از سری «برگزیدگان » -6)
17- حضرت سجاد علی بن الحسین(ع)
فضل الله کمپانی تهران، انتشارات خزر،1357ش وزیری، 335ص
18- حضرت علی بن الحسین زین العابدین
عبدالمنتظر قدوسیان تهران،1353ش 32ص
19- خطبه ها، نامه ها و سخنان امام سجاد علی بن الحسین(ع)
جعفر حایری ترجمه: احمد صادقی اردستانی تهران، انتشارات خزر، 1355ش رقعی، 335ص
20- در رهگذر کوفه و شام و خطبه های امام سجاد و آثار آن
حسین عمادزاده اصفهانی (1325 - 1410ق) چاپ تهران
21- دنیای ناشناخته نیایش
(نگرشی بر نیایش امام سجاد(ع)) شهید علیرضا تقدس چاپ هفتم، تهران دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1371ش رقعی، 88ص
22- راه و رسم زندگی از نظر امام سجاد
ترجمه و تنظیم: علی گلزاده غفوری تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1355ش رقعی،223ص
23- رهبر آزادگان سید ساجدان علی بن الحسین(ع)
سید عبدالرزاق موسوی مقرم (1316 - 1395ق) ترجمه: مرتضی فهیم کرمانی تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1374ش وزیری، 528ص
24- زندگانی امام چهارم حضرت زین العابدین(ع)
حسین عمادزاده اصفهانی (1325 - 1410ه .ق) چاپ سوم، تهران، انتشارات سعدی وزیری،477ص
25- زندگانی امام چهارم حضرت امام سجاد(ع) نوشته: هیات تحریریه مؤسسه در راه حق ساده نویسی: دفتر تحقیق و تالیف کتب درسی چاپ سوم: تهران، سازمان نهضت سوادآموزی، 1375ش
26- زندگانی امام زین العابدین(ع)
عبدالعزیز سید الاهل مترجم: حسین وجدانی چاپ دوم، تهران، انتشارات محمدی، 1342ش رقعی،109ص
27- زندگانی امام زین العابدین(ع)
حسین حماسیان (صابر کرمانی) تهران، انتشارات اقبال، 1344ش رقعی، 64ص (مصور - ویژه نوجوانان)
28- زندگانی امام زین العابدین علی بن حسین(ع)
علامه سید محسن امین عاملی (1282 - 1371ق) ترجمه: حسین وجدانی تهران، انتشارات امیرکبیر،1353ش رقعی،119ص
29- زندگانی امام زین العابدین(ع)
سید عبدالرزاق موسوی مقرم ترجمه: حبیب روحانی مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1374ش وزیری،629ص
30- زندگانی امام سجاد(ع)
سید عبدالرزاق موسوی مقرم (1316 - 1391ق) ترجمه: عزیزالله عطاردی قوچانی تهران
31- زندگانی با سعادت امام سجاد(ع)
مرتضی جوادی چاپ قم، 1345ش رقعی،323ص فهرست کتابهای چاپی فارسی، ج 2، ص 2792
32- زندگانی علی بن الحسین(ع)
سید جعفر شهیدی چاپ چهارم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1371ش وزیری، 230ص
33- زندگانی علی بن الحسین ملقب به سجاد
محمد رسول بازرگانی تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 1332ش 114ص (پلوکپی)
34- زندگی و سیمای حضرت امام علی بن الحسین زین العابدین(ع)
سید محمدتقی مدرسی ترجمه: محمدصادق شریعت تهران، مؤسسه فرهنگی انصارالحسین(ع)، 1370ش وزیری، 108ص
35- زندگینامه و خطبه امام سجاد(ع) در شام
علی محمدی قم، انتشارات قلم، 1371ش /1413ق جیبی، 48ص
36- زین العابدین(ع)
عبدالعزیز سید الاهل ترجمه: حسین فلاح تهران، شرکت کتابهای جیبی (ماه نو)، بی تا فهرست کتابهای چاپی فارسی، ج 2، ص 2844
37- ستارگان درخشان - ج 6
(سرگذشت امام چهارم حضرت سجاد(ع) و مختار ثقفی) محمدجواد نجفی چاپ پنجم، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1401ق جیبی، 288ص
38- سجاد(ع)
گروه نویسندگان تهران، مکتب الامام المنتظر
39- سجادیه زنجانی
سید مجتبی حسینی میرصادقی زنجانی مشهد، انتشارات اردشیر،1373ش رقعی، 155ص
40- سخنان امام سجاد علی بن الحسین (از سلسله سخنان کوتاه پیشوایان مذهبی)
گردآوری و ترجمه: محمدهادی فقهی تهران،1349ش جیبی، 68ص
41- سخنان سجاد(ع)
ترجمه و تالیف: ناصرالدین صاحب الزمانی تهران، انتشارات اخگر،1326ش رقعی، 25ص
42- سرچشمه های نور: امام سجاد(ع)
گروه نویسندگان مؤسسة البلاغ ترجمه: واحد تدوین و ترجمه تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1368ش جیبی،96ص
43- سیره امام سجاد(ع)
هیات تحریریه اهواز، حوزه علمیه، 1375ش رقعی، 64ص (از سری «سرچشمه زندگی »)
44- شام غریبان
(داستان زندگی امام سجاد(ع) بازآفریده: رضا شیرازی تهران، انتشارات پیام آزادی، 1371ش رقعی،119ص (مصور - ویژه نوجوانان)
45- شرح زندگانی چهارمین امام شیعیان علی بن الحسین(ع) سیدالسجادین
علی پناه تهران، انتشارات فروغی، بی تا رقعی،77ص
46- علی بن الحسین علیهما السلام کیست؟
سید جواد سجادی نجف آبادی اصفهان، بی نا، 1401ق /1359ش وزیری، 330ص (186ص: زندگانی امام سجاد +166ص اولاد و اخفاد امام سجاد و فوائد متفرقه)
47- فریاد یک رهبری
(زندگانی معصوم ششم) محمد یوسف حریری چاپ دوم، قم، دارالتبلیغ اسلامی،1397ق رقعی،157ص
48- کتابشناسی امام چهارم
سید جمال حیدری شیراز، شب شعر عاشورا،1376ش رقعی، 24ص
49- معصوم ششم حضرت امام زین العابدین(ع)
سید مهدی آیت اللهی - دادور تهران، انتشارات جهان آرا، 1368ش وزیری،23ص (مصور - ویژه نوجوانان) (این کتاب به عربی، اردو، انگلیسی، فرانسوی و تاجیکی ترجمه شده است).
50- معصوم ششم: علی بن الحسین سید الساجدین(ع)
جواد فاضل (1335 - 1381ق) تهران، انتشارات علمی، بی تا رقعی، 180ص + 195ص (ترجمه فرازهایی از صحیفه مبارکه سجادیه).
51- مکتب سجاد
علی شریعتی (م 1356ش) تهران، کتابفروشی امت،1356ش 63ص
52- مناجاتهای حضرت سجاد(ع) یا سخنان امام زین العابدین
از ناشناخته تهران، شرکت سهامی طبع کتاب، بی تا رقعی، 114ص
53- نکته های اخلاق و عرفان در مناجات سید ساجدان
محسن غرویان قم، انتشارات نبوی، 1372ش رقعی،56ص
54- نگاهی بر زندگی امام سجاد(ع)
محمد محمدی اشتهاردی تهران، نشر مطهر، 1374ش رقعی، 144ص
1- امام زین العابدین علی بن الحسین(ع)
سید ضیاء الحسن موسوی کنتوری (1338 - 1398ق) کراچی، مکتبه والعصر، 1395ق رقعی، 110ص
2- حضرت امام زین العابدین(ع)
گروه نویسندگان مؤسسه در راه حق ترجمه: سید احمد علی عابدی فیض آباد، نور اسلام، 1405ق / 1985م رقعی،53ص
3- حضرت امام زین العابدین(ع) کی سوانح حیات
گروه نویسندگان به اهتمام: ملک صادق علی عرفانی لاهور،1379ق /1959م وزیری،177ص
4- الحیاة العابدیة
(فی سوانح الامام السجاد(ع)) مولی غلامعلی بهاونگری هندی (1283 -1367ق) چاپ هند الذریعة 7 / 120
5- سوانح امام زین العابدین(ع)
سید مظهر حسن سهارنپوری هندی (1269 - 1350ق) مطلع انوار /649
6- سوانح امام زین العابدین
سید علی جعفری (1329 - 1385ق) چاپ هند مطلع انوار /377
7- سیره علی بن الحسین(ع)
از مؤلفی ناشناخته چاپ هند الذریعة 12 / 280
8- صحیفة العابدین فی حیاة الامام زین العابدین و سید السجادین(ع)
سید اولاد حیدر بلگرامی چاپ هند الذریعة، ج 15، ص 22 و بقاء البشر، ج 1، ص 184
9- معصوم ششم: حضرت امام زین العابدین(ع)
سید مهدی آیت اللهی - دادور ترجمه: گروه مترجمان قم، انتشارات انصاریان، 1371ش وزیری، 24ص (مصور - ویژه نوجوانان)
10- مناقب اهل البیت(ع)
(ترجمه قصیده فرزدق در مدح امام سجاد(ع) به اردو) چاپ هند رک: الذریعة 22 /
