به حساب كشیدن نفس

امام زین‌العابدین علیه السلام در هر ماه مبارک رمضان گناهان و خطاهای غلامان خود را می‌نوشت، و در شب آخر ماه همه آنها را یک جا جمع می‌کرد، و یک یک آنان را به نام، صدا می‌کرد و می‌فرمود: فلانی! تو در فلان روز فلان کار را انجام ندادی و فلان خطا را مرتکب شدی؟ اما به تو آزاری نرساندم. همین طور خطاها را به آنان تذکر می‌داد و همه آنها در برابر آن بزرگوار به اشتباهات و خطاهای خود اقرار می‌کردند.

آنگاه حضرت در میان آنها می‌ایستاد و می‌فرمود: همگی با صدای بلند بگویید: ای علی بن الحسین! خدایت رفتارهای تو را می‌شمارد و حساب می‌کند همان طور که تو بر ما حساب کردی و نزد او کتابی است که به حق سخن می‌گوید و هیچ گناه کوچک و بزرگی را وا نمی‌گذارد، پس به یاد جایگاه خود در برابر خداوندی باش که ذره‌ای ستم نمی‌کند و تنها خودش برای گواهی کافی است، از ما بگذر و ما را عفو نما تا خداوند از تو بگذرد، زیرا خودش فرموده است: «و باید مومنان با خَلق، عفو و صلح پیشه کنند و از بدی‌ها در گذرند. آیا دوست نمی‌دارید که خدا هم در حق شما مغفرت و احسان فرماید...؟»(1) سپس سخت می‌گریست و از خوف خدا نوحه و زاری می‌کرد.(2)

یا اباذر ! لا یَکونُ الرَّجُلُ مِنَ المُتَّقینَ حَتی یُحاسِبَ نَفسَهُ اَشَدَّ مِن مُحاسَبَةِ الشَّریکِ شَریکَهُ ... .(3)

ای ابوذر! انسان جزو پرهیزگاران نخواهد بود مگر آن که از خودش حساب بکشد خیلی سخت‌تر از حساب‌کشی شریک از شریک خودش.

پی‌نوشت‌ها: