حجت در لغت به معنای دلیل و برهان است، ولی در روایات اهل بیت علیهم‌السلام موارد استعمال گوناگونی برای آن ذکر شده است، از جمله: دلیل، راهنما و برطرف کننده عذر و بهانه.
اگر اهل بیت علیه‌السلام به عنوان «حجّت اللّه» معرّفی شده‌اند به این معنا است که آنان دلیل، راهنما و برطرف کننده عذر و بهانه برای عصیان هستند.
خداوند با وجود ائمّه علیهم‌السلام حجّت را بر مردم تمام کرده و فرهنگ و علم و معارف این بزرگواران اثبات کننده نبوّت و معاد و وجود خداوند است.
پیرامون این موضوع حضرت امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:
«چون ثابت کردیم برای ما آفریدگار و صانعی است که از ما و همه آفریدگان والاتر است... آن‌گاه ثابت می‌شود که در هر عصر و زمانی فرستادگانی با دلایل و براهینی که برای اثبات حقّانیت خود آورده‌اند، مبعوث شده‌اند تا زمین خدا از حجّتی که با خود دانش یا نشانه‌ای گواه بر درستی گفتار و عدالتش دارد خالی نباشد»[1]. زمین هیچگاه خالی از امام نیست تا اگر گروندگان به دین به بیراهه روند آن‌ها را از این کج راهه برگرداند و اگر چیزی از دین کاستند آن را کامل کنند.
همچنین امیرمؤمنان علیه‌السلام می‌فرمایند:
«بارخدایا! هیچ موقع زمین خالی از رهبر و حجّتی که به خاطر خدا گام برمی‌دارد نخواهد بود. این رهبر گاهی ظاهر و آشکار و معروف و گاهی مخفی و ترسان است وجود این رهبران به خاطر این است که حجّت خدا باطل نشود و نشانه‌هایش از میان نرود»[2].
[1] کافی : 1/168 ، باب الاضطرار الی الحجّه ، حدیث 1 .
[2] نهج البلاغه : حکمت 147 .
