تا چه اندازه اي بايد صبر در عبادت داشت ؟

خداوند متعال انسان را اشرف مخلوقات قرار داده است و هدف از خلقت انسان را رسيدن به كمال بيان فرموده است . و به انسان اراده و اختيار داده تا با نيروي اراده و استفاده از عقل و فطرت و هدايت هاي پيامبران الهي راه كمال را طي كند . مسلما طي اين مسير را بر انسان عطا فرموده تا بتواند در مقابل و سوسه هاي شيطان و هواي نفس خود به مقابله برخيزد و با اين نيرو است كه انسان مي تواند از ملائك هم بالاتر برود و به مقام «قاب قوسين او ادني» برسد. يعني : به جاي برسد كه حتي ملائك هم قدرت رسيدن به آن را ندارند . از طرف ديگر همين انسان با اين نيروي عظيم اگر از هواي نفس خود پيروي كند, حتي از حيوانات هم پست تر مي شود . { اولئك كلاانعام , بل هم اضل }
حال براي رسيدن به مقامات ملكوتي لازم است , قدم به قدم جلو برويم يعني: به يكباره نمي توان به مراحل بالارسيد. آنچه از آيات و روايات و سخنان علماي بزرگ بر مي آيد اين است كه قدم اول در راه رسيدن به كمال انجام واجبات و ترك محرمات است .
اما از آنجا كه انجام واجبات يعني اطاعت از خداوند و ترك محرمات يعني دوري كردن از معصيت براي انسان همراه به مشقت است درطي اين مسير صبر لازمه پيشرفت و تكامل است. اما صبر بر اطاعت و عبادت و از آن جهت دشوار است كه طبع انسان طالب غلبه وبرتري است و بندگي براي او مشكل است و از اين رو در انجام عبادت دچار كسالت مي شود. حال اگر انسان بداند با صبر در مقابل اين مشقت به چه مقدماتي دست مي يابد و اگر حقيقت عبادت را بفهمد ديگر صبر در اين امر براي او معني ندارد بكله مطلب بر عكس مي شود .يعني: اگر براي او خوشي پيش آيد به كارش منجر به ترك عبادتي شود بسيار اندوهگين مي شود و جزع و ناراحتي او بيشتر مي شود . در حالات علي بن طاووس« قدس الله نفسه» آمده است هر سال به مناسبت اولين روزي كه به سن تكليف رسيده جشن مي گرفته و سورمي داده است زيرا , مي دانسته كه خداوند متعال در اين روز به او افتخار عبادت داده است . حضرت امام خيمني (ره ) در كتاب چهل حديث پس از ذكر اين مطلب مي فرمايد : ماها كجا هستيم و اين بندگان فرمانبر حق كجا . ما گمان مي كنيم خداوند ما را به زحمت انداخته اگريكي از ما زحمت كشد و در اول وقت فريضه به جا آورد مي گويد زودتر خود را راحت كنيم .
حال من و شما بايد در مرحله اول صبر در انجام واجبات داشته باشيم و بعد با تكرار متسحبات را هم اضافه كنيم پس صبر در عبادت اندازه خاصي ندارد. اگر انسان طالب كمال است بايد بندگي و اطاعت كند و هرچه بيشتر اطاعت كند كمال بيشتري نصيب او مي گردد .
و اما صبر بر معصيت از آن جهت سخت است كه انسان بايد بر خلاف نفس خود عمل كند , نفس و شيطان انسان را به سوي گناه مي كشانند اما انسان مومن با آنها مقابله مي كند. آنجا كه نفس مي گويد به نامحرم نگاه كن به صداي حرا م گوش كن , مومن خود داري مي كند تا به جايي برسد كه :
اگر لذت ترك لذت بداني دگر لذت نفس لذت نداني
و اينكه گفته ايد : گناه انجام ميدهيد لازم است ابتدا زشتي و پليدي گناه را بشناسيد و بدانيد لذت آن زودگذر است و اثرات شوم آن خطر ناك و گاه جبران ناپذير است .
بدانيد براي يك لذت كوتاه آخرت خود را تباه مي كنيد . پس انسان بايد با توبه و استغفار سعي بر ترك گناه نماييد و در اين راستا در مقابل وسوسه هاي شيطان و هواي نفس صبر نمايد و از خداوند ياري بخواهد از اين روست كه مقام صابرين در برابر معصيت بيشتر از ديگر مقامات صبر است . حضرت علي «عليه السلام » مي فرمايند :
« صبر سه گونه است : صبر نزد مصيبت است و صبر بر طاعت است و صبر از معصيت پس كسي كه صبر كند بر معصيت تا شدت آن بر طرف شود بنويسد خداوند براي او سيصد درجه كه هر درجه آن مثل فاصله زمين و آسمان باشد و كسي كه صبر نمايد بر اطاعت بنويسد خدا از براي او ششصد درجه كه هر درجه آن مثل فاصله قعر زمين تا عرش باشد و كسي كه صبر بر معصيت نمايد خداوند نهصد درجه براي او بنويسيد كه فاصله هر درجه ميانه منتهاي زمين تا منتهاي عرش باشد .
پس سزاوار است انسان در مقابل معصيت و لذت هاي شطاني صبر نمايد تا به منتهاي كمال خود برسد . بايد در مقابل هر آنچه كه معصيت محسوب مي شود صبر نمود و مي بينيد صبر در معصيت محدوديت ندارد انسان تا در اين دنياي فاني به سر مي برد همواره بايد در اطاعت و عبادت و دوري از معصيت باشد تا به لذت واقعي و ماندگار برسد .