بسم اللّه‏، جلوه مهر و محبت خداوند

انسان اگر همه امور زندگى و به ويژه حالات و جهات معنوى و باطنى و به خصوص روش مهرورزى و محبّت به ديگران را از حضرت حق و پيامبران و امامان درس بگيريد، به يقين منبعى از پاكى و دوستى و صدق و صداقت و عشق و مهرورزى و نيكى و احسان خواهد شد، در اين زمينه شناخت صفات و اسماى حضرت حق و روش زندگى پيامبران و امامان ضرورى است و پس از شناخت بايد از طريق تمرين عملى، آن حقايق شناخته شده را در خود تحقق داد تا همگان از وجود او بهره مند گردند و سعادت دنيا و آخرت او تأمين شود. هنگامى كه به قرآن دقت مى كنيم مى بينيم آيه شريفه بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ صد و چهارده بار در قرآن مجيد تكرار شده است، آيا يكى ازاهداف اين تكرار درس دادن به انسان نيست كه بر او لازم و واجب است وجودش را افق طلوع مهر و مهربانى و عشق و محبّت ورزى قرار دهد؟
كلمه « رحمان » صيغه مبالغه و كلمه « رحيم » صفت مشبهه است و بر اين اساس رحمان به معناى دارنده رحمت فراگير و رحيم به معناى دارنده مهر و محبّت هميشگى و ابدى است. فيض كاشانى كه متخصص علوم اسلامى و آراسته به حسنات انسانى است در « تفسير الصافى »مى گويد:
رحمت رحمانيه، فراگير نسبت به همه موجودات و شامل همه نعمت هاست و اما رحمت رحيميه به معناى عنايت كردن توفيق در دنيا و دين به مؤمنان و دعوت نمودن از كافران به ايمان و آيين است.
آيه بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
كه به انسان درس مهر و محبّت و عشق ورزى مى دهد، بى ترديد جزء سوره فاتحة الكتاب و از آيات قطعى و حتمى اين سوره مباركه است و رسول خدا صلي الله عليه و آله در همه نمازهايش آن را قرائت مى كرد و از آيات سوره حمد به شمار مى آورد و مى فرمود: فاتحة الكتاب همان سبع المثانى يعنى آيات هفت گانه است.
و از حضرت امام رضا عليه السلام روايت شده است:
بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ به اسم اعظم خدا از سياهى چشم به سپيدى آن نزديك تر است.
و حضرت امام صادق عليه السلام فرمود:
بلند خواندن و اظهار
بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ در نماز واجب مى باشد.
و فرمود:
ديگران را كه خدا آنان را نابود كند چه شده و چه دليلى دارند كه بزرگ ترين آيه قرآن را در نماز خود ترك مى كنند؟!.
حضرت امام باقر عليه السلام فرمود:
[ غير پيروان ما اهل بيت ] آيه اى از آيات كتاب خدا را كه بسم اللّه است دزديدند در حالى كه شايسته است آن را در ابتداى هركار بزرگ و كوچك براى بركت كردن آن كار بخوانند.
و حضرت امام صادق عليه السلام فرمود:
از خواندن بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
دريغ نكنيد گرچه پس از آن
بخواهيد شعرى بخوانيد.
و از اميرالمؤمنين عليه السلام روايت شده كه پيامبر صلي الله عليه و آله از خداى عزّوجلّ نقل مى كند:
« كُلُّ أمرٍ ذِى بَالٍ لَمْ يُذْكَرُ فِيهِ بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ فَهُوَ أبْتَرُ ».
هر كارى كه در آن بسم اللّه الرحمن الرحيم ذكر نشود، ابتر و بريده از نتيجه مطلوب است.