مراحل مختلف شكل‏گيرى انسان در رحم مادر دوران ماه پنجم

  انسان ، مانند معجونى است از اجزاى مختلف تشكيل شده و تركيبات مختلط آن قابل تقسيم نيست .
آدمى از ميلياردها سلّول و صدها عضو متفاوت تشكيل يافته كه سلّول ها دائماً تبديل و تجديد مى شوند ، مى ميرند و تعويض مى گردند ، با اين وضعيت شخصيت مرموز يا روح او ثابت و پايدار است .
انسان را مى توان به يك شركت تعاونى تشبيه كرد كه شركا و اعضاى آن با هم ديگر معاونت و همكارى دارند و از يكديگر حمايت مى كنند و در مقابل عوامل خارجى به مبارزه برمى خيزند ، از مزايا و امتيازات شركت بهره مند مى شوند و در كارها مسؤوليت مشترك دارند و در سود و زيان شركت سهيم اند . هم چنان كه در اجتماع و جامعه هاى بشرى تقسيم كار ، تخصّص افراد و مبادله محصولات ، مهّم و قابل توجّه است ، در جامعه سلّول ها و اعضاى بدن اين اصول مجرى است و تخلّف ناپذير است .
جهاز هاضمه ، اغذيه را جذب مى كند و به صورت موادّ لازم در آورده صرف ساختن سلّول ها مى نمايد ، مايعاتى كه در بدن جريان دارد شبكه وسيعى براى انتقال آنها به وجود مى آيد . پى و اعصاب مانند سيم هاى تلفن و تلگراف به مغز ، يعنى پست مركزى اتّصال دارند . غده هاى ترشحات داخلى با فعّاليت مداوم خود به بدن نيرو مى رسانند ، پوست حافظ و نگهبان جامعه سلّول ها و اعضاى داخلى بدن است و نيز خبرگزار آنها به شمار مى رود .
تحت اين نظام ، هريك از اعضاى بدن در محل و جاى معيّنى قرار دارند ، پوست هم رشد و نمو مى نمايد تا شكل و وضع قطعى را به دست آورد . پوست بدن از سلّول هاى سفت و محكمى تشكيل شده كه براى بدن ، به منزله حصار است و آن را حفظ و حراست مى كند .
سلّول هاى بيرونى مانند زمان بعد از تولّد ، پوسته شده از ميان مى روند و جاى خود را به سلول هاى تازه و نو كه بر اثر نشو و نماى دائمى از زير پوست بيرون مى آيند ، مى دهند .
سپس غده هاى عرق و غدّه هاى مولّد چربى به وجود مى آيند و از بن هريك از پرزهاى پوست ، مايع و مادّه چرب ترشح مى نمايد .
در جريان ماه پنجم آن مادّه چرب با سلّول هاى فرسوده و ضايع شده مخلوط مى شوند و به پنير شباهت پيدا مى كنند ، بعد ورقه ورقه شده اطراف پوستِ بچّه را مى پوشانند . دانشمندان معتقدند ، حكمت اين عمل براى جدا نگاه داشتن جنين از مايع آميوز است ؛ زيرا مايع آميوز كه طفل در آن غوطه ور است ، در ماه پنجم داراى رسوب و ته نشين هايى است كه امكان دارد ، در پوست نازك بچّه بريدگى و ترك هايى به وجود آورد . مشتقّات پوست هم به طول قابل ملاحظه اى نشو و نما مى نمايند . در سر ، كرك هاى نازكى مى رويد ، ناخن انگشت هاى دست و پا بيرون مى آيند ، جوش و جوانه هاى دندان هاى شيرى درشت تر مى شود و اثر كلاهك مرواريدى دندان و مينا و عاج آن در لثه ها مشخص مى گردد .
از جمله واقعيت هاى اين ماه ، راست و افراشته شدن مهره هاى پشت است ، به طورى كه قبلاً ذكر شد در آغاز ماه دوّم ، نطفه جنين گرد و مدوّر است ، داراى دمى است كه در ازاى آن تا محاذات كله مى رسد و ماه سوّم ، دُم درازتر مى شود و حال آن كه پشت ، مختصر خميدگى دارد . در ماه پنجم ، سر به خوبى روى گردن تازه و نو قرار مى گيرد و خميدگى پشت ، كم تر مى شود .
نوزاد موقع تولّد ، سرش افراخته و مهره هاى كمر و پشتش راست و كشيده است و كشيدگى به همان حال باقى نخواهد ماند و پس از آن كه كودك ، نشستن و راه رفتن آموخت ، مجددا خميدگى ظاهر مى شود و به اين واسطه در ستون فقرات ، تغييرى حاصل خواهد شد كه در تناسب اندام طفل بى تأثير نخواهد بود .