بر اساس آیات قرآن مجید و معارف اهل بیت ، براى گناهان در دنیا و آخرت آثار سویى است که اگر گنهکار از گناهانش توبه نکند ، بدون تردید گرفتار آن آثار سوء خواهد شد .
بَلَى مَنْ کَسَبَ سَیِّئَهً وَاَحَاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ فَاُولئِکَ اَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (2) .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ بحار الانوار : 94 / 328 ، باب 2 .
2 ـ بقره ( 2 ) : 81 .
آرى ، آنان که به تحصیل گناه برخاستند و گناه سراسر وجودشان را پوشاند ، اصحاب آتشند ، و در آن همیشگى و جاودانه خواهند بود .قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُم بِالاَْخْسَرِینَ اَعْمَالاً * الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَهُمْ یَحْسَبُونَ اَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً * اُولئِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا بَآیَاتِ رَبِّهِمْ وَلِقَائِهِ فَحَبِطَتْ اَعْمَالُهُمْ فَلاَ نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَزْناً (1) .
به مردم بگو : شما را خبر دهم که زیانکارترین مردم چه کسانى هستند ، آنان که تمام کوشش و تلاششان در زندگى دنیا نابود شده ، ولى خیال مى کنند عمل نیک انجام مى دهند .اینان مردمى هستند که به آیات پروردگارشان و لقاى او کافر شدند ، به این خاطر اعمالشان تباه شد ، لذا در قیامت بر آنان میزانى به پا نمى کنیم (میزان براى کسانى برپا مى شود که اعمال قابل سنجیدن داشته باشند ، این آلودگان عاصى و خائنان بى پروا ، چون عمل و سعیشان نابود شده ، میزانى براى آنها برپا نمى شود ) .
فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللّهُ مَرَضاً وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِیمٌ . . . (2) .اینان را در دل ، بیمارى نفاق است ، خداوند بر این بیمارى مى افزاید و براى ایشان است عذاب دردناک .
فَتَرَى الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَرَضٌ یُسَارِعُونَ فِیهِمْ . . . (3) .آنان که در دل ، بیمارى نفاق دارند مشاهده مى کنى به سوى دشمنان خدا ، یهود و نصارى مى شتابند .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ کهف ( 18 ) : 103 ـ 105 .
2 ـ بقره ( 2 ) : 10 .
3 ـ مائده ( 5 ) : 53 .
وَاَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَرَضٌ فَزَادَتْهُمْ رِجْساً اِلَى رِجْسِهِمْ . . . (1) .و اما آنان که در دل ، بیمارى نفاق دارند آلودگى بر آلودگى اینان اضافه مى شود . اِنَّ الَّذِینَ یَاْکُلُونَ اَمْوَالَ الْیَتَامَى ظُلْماً اِنَّمَا یَاْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَاراً وَسَیَصْلَوْنَ سَعِیراً (2) .همانا کسانى که اموال ایتام را به ستم مى خورند ، جز این نیست که هم اکنون آتش مى خورند ، و به زودى وارد آتش سوزان مى شوند .گروهى از محققین بر اساس این آیه ى شریفه و آیات دیگرى که از نظر معنا همانند این آیه هستند ، عقیده دارند جریمه ى گنهکار در روز قیامت همان گناه اوست ، به این معنا که این گناه گنهکار است که در قیامت به صورت عذاب دردناک ظهور مى کند و گنهکار را براى ابد اسیر خود نموده و او را شکنجه مى دهد .
اِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا اَنْزَلَ اللّهُ مِنَ الْکِتَابِ وَیَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَناً قَلِیلاً اُولئِکَ مَا یَاْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ اِلاَّ النَّارَ وَلاَ یُکَلِّمُهُمُ اللّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَلاَ یُزَکِّیهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِیمٌ * اُولئِکَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الضَّلاَلَهَ بِالهُدَى وَالْعَذَابَ بِالمَغْفِرَهِ فَمَا اَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ (3) .آنان که آنچه را خداوند از کتاب نازل نموده ، کتمان مى نمایند و آن را در برابر بهاى اندکى مى فروشند ،جز آتش چیزى نمى خورند ، خداوند در قیامت با آنان سخن نمى گوید ، و آنان را تزکیه از گناه و آلودگى نمى نماید ، و براى آنان عذاب
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ توبه ( 9 ) : 125 .
2 ـ نساء ( 4 ) : 10 .
3 ـ بقره ( 2 ) : 174 ـ 175 .
دردآورى است .اینان کسانى هستند که گمراهى را با هدایت ، و عذاب را با مغفرت مبادله کرده اند ، و چه اندازه در برابر عذاب خدا طاقت دارند ؟! مَثَلُ الَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ اَعْمَالُهُمْ کَرَمَاد اشْتَدَّتْ بِهِ الِّریحُ فِی یَوْم عَاصِف لاَّ یَقْدِرُونَ مِمَّا کَسَبُوا عَلَى شَیْء ذلِکَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعِیدُ (1) .اعمال مردمى که به پروردگارشان کافر شدند ، به مانند خاکسترى در برابر تندبادى در یک روز طوفانى است ، آنها قدرت ندارند کمترین چیزى از آنچه انجام داده اند به دست آورند ، و این گمراهى دورى است !از اینگونه آیات استفاده مى شود ، که آثار سوء گناه که خیلى بیش از اینهاست عبارت است از :همنشینى با آتش در قیامت ، جاودانه بودن در عذاب ، زیان و خسارت در دنیا و آخرت ، نابود شدن همه ى تلاش و کوشش انسان ، حبط اعمال در محشر ، برپا نشدن ترازوى سنجش در قیامت ، اضافه شدن گناه بر اثر عدم توبه ، شتاب به سوى دشمنان خدا ، قطع رابطه ى حق با انسان ، تزکیه نشدن در قیامت ، تبدیل هدایت به گمراهى ، مبادله ى عذاب با مغفرت .حضرت سجاد (علیه السلام) در روایتى مفصل به آثار سوء گناهان به این صورت اشاره مى فرمایند :گناهانى که نعمت ها را تغییر مى دهند : تجاوز به حقوق مردم ، کناره گرفتن از عادت خیر ، از بین رفتن نیکى به مردم ، کفران نعمت ، ترک شکر .گناهانى که موجب ندامت و حسرت است : قتل نفس ، ترک صله ى رحم ، واگذاشتن نماز تا از دست رفتن وقت ، ترک وصیت ، باز نگرداندن حقوق مالى
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ ابراهیم ( 14 ) : 18 .
مردم ، منع زکات تا رسیدن مرگ و لال شدن زبان .گناهانى که باعث زوال نعمت است : عصیان عارف به ستم ، تعدى به مردم ، استهزاء افراد ، خوار نمودن انسانها .گناهانى که نعمت ها را دفع مى کند و نمى گذارد به انسان برسد : اظهار احتیاج ، خواب ثلث اول شب تا از دست رفتن نماز ، خواب صبح تا ضایع شدن نماز ، کوچک شمردن نعمت ،شکایت از حضرت حق .گناهانى که باعث پرده درى است : شرابخوارى ، قمار بازى ، دلقک بازى ، کار لغو ، شوخى ، گفتن عیوب مردم ، همنشینى با مى خواران .گناهانى که سبب نزول بلا و حادثه است : نرسیدن به داد اندوهگین ، ترک یارى ستمدیده ، ضایع کردن امر به معروف و نهى از منکر .گناهانى که موجب پیروزى دشمنان است : ظلم آشکار ، اظهار معاصى ، مباح شمردن حرام ، سرپیچى از خوبان ، اطاعت از بدکاران .گناهانى که باعث مرگ زودرس است : قطع رحم ، سوگند دروغ ، گفتار کذب ، زنا ، بستن راه مسلمین ، ادعاى امامت به ناحق .گناهانى که سبب قطع امید است : یاس از رحمت ، ناامیدى شدید از لطف خدا ، تکیه بر غیر حق ، تکذیب وعده ى پروردگار .گناهانى که موجب تاریکى هواست : سحر و کهانت ، ایمان به تاثیر ستارگان ، تکذیب قدر ، عقوق والدین .گناهانى که علت برداشته شدن پرده ى حرمت است : وام گرفتن به نیت پس ندادن ، اسراف در خرج ، بخل بر زن و فرزند و ارحام ، بداخلاقى ، کم صبرى ، به کار گرفتن بى حوصلگى ، خود را به تنبلى زدن ، سبک شمردن اهل دین .گناهانى که مورث رد شدن دعاست : نیت بد ، زشتى باطن ، دورویى با برادران دینى ، باور نداشتن به اجابت دعا ، به تاخیر انداختن نماز تا از بین رفتن وقت ، ترک تقرب به حق با روى گرداندن از کار خیر و صدقه ، ناسزا گفتن و فحش در کلام .گناهانى که سبب حبس باران مى شود : ستم قاضیان در احکام ، شهادت ناحق ، کتمان شهادت ، منع زکات و قرض ، سنگدلى نسبت به نیازمندان و تهیدستان ، ستم بر یتیم و نیازمند ، راندن سائل ، و رد کردن تهیدست در شب تار(1) .امیرالمومنین (علیه السلام) در رابطه با گناهان مى فرمایند :لَو لَمْ یَتَوَعَّدِ اللهُ عَلى مَعْصِیَتِهِ لَکَانَ یَجِبُ اَنْ لاَ یُعْصى شُکْراً لِنِعَمِهِ(2) .اگر خداوند بر عصیان بندگانش نسبت به خود وعده ى عذاب نداده بود ، هر آینه واجب بود به خاطر شکر نعمتهایش معصیت نشود !بنابراین بیایید از باب تقدیر و تشکر از نعمتهاى حضرت حق ، که احدى را قدرت شمارش آن نیست ، از هرگونه معصیت و گناهى خوددارى کنیم ، و نسبت به گذشته ى زشت خود ، در مقام عذرخواهى و توبه و ندامت برآییم ، که اینگونه حرکت باعث مغفرت و رحمت ، و غرق شدن در لطف و عنایت حضرت محبوب است .