توکل

بادبان کشتى نجات بخش انسان توکل است ، حقیقتى که قرآن و روایات انسان را براى حل مشکلات و تقویت روح و آسان شدن زندگى و ادامه ى حیات دینى به آن دعوت مى کنند .توکل تسلیم بودن به خواسته هاى حق و اعتماد صد در صد به قدرت و کارگشاى او و او را در همه ى امور زندگى وکیل و کارگذار گرفتن است .انسان هنگامى که به طور جدى به خدا اعتماد کند و حضرت او را وکیل خود بگیرد ، یقیناً آن محبوب مهربان و آن قادر مشکل گشا همه ى زمینه هاى مادى و معنوى و انسانى را به گونه اى به نفع انسان هماهنگ مى کند که امور در جریان اصلى خود قرار مى گیرد و هر کارى در جهت منافع مشروع انسان پیش مى رود .( . . . فَاِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ اِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ )(1) . هنگامى که بر انجام کارى پس از طى مقدمات آن و مشورت با صالحان تصمیم گرفتى بر خدا اعتماد و توکل نما ، زیرا خدا متوکّلان را دوست دارد .( . . . فَاَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ وَکَفَى بِاللّهِ وَکِیلاً )(2) . از منافقان و دورویان و سست دینان و یاوه گویان روى گردان و بر خدا توکل کن و خدا از نظر کارسازى و قیام به امور بندگان کافى است .امام صادق (علیه السلام) مى فرماید : ابلیس گفت : پنج کس است که مرا بر آنها تسلطى
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ آل عمران ( 3 ) : 159 .
2 ـ نساء ( 4 ) : 81 .
نیست و دیگر مردمان در قبضه ى قدرت من هستند :مَنِ اعتَصَمَ بِاللهِ عَن نیّه صَادِقَه وَاتَّکَلَ عَلَیهِ فِى جَمیعِ اُمورِهِ ، وَمَن کَثُر تَسبیحَه فى لَیلِه وَنَهارِهِ ، وَمَن رَضِىَ لاِخیهِ المُومِنِ مَا یَرضاهُ لِنَفسِهِ ، ومَن لَم یَجْزَعْ عَلَى المُصیبَهِ حِینَ تُصیبُه ، ومَن رَضِىَ بِما قَسَّم اللهُ لَه وَلَم یَهْتَمَّ لِرِزْقِه(1) . کسى که از روى نیت صادقه به خدا تمسک جوید و در همه ى امورش بر خدا توکل نماید و تسبیحش در شب و روز زیاد باشد و براى برادر مومنش آنچه را براى خود مى پسندد بپسندد و بر مصیبت چون به او رسد بى تابى ننماید و به آنچه خدا از روزى ، نصیب او نموده ، راضى باشد و براى روزى خود تن به زحمت و رنج غیرمتعارف ندهد .رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) از امین وحى جبرئیل پرسید توکّل بر خدا چیست ؟ جبرئیل گفت :العِلمُ بِانَّ المَخلُوقَ لاَ یَضُرُّ وَلاَ یَنْفَعُ ، وَلاَ یُعطِى وَلاَ یَمنَعُ ، وَاستِعمَالُ الیَاْس مِنَ الخَلقِ . فَاذَا کانَ العَبدُ کَذلک لَم یَعمَل لاِحد سِوَى اللهِ ، وَلَم یَرْجُ وَلَم یَخفْ سِوَى اللهِ ، وَلَم یَطمَعْ فِى احَدِ سِوَى اللهِ فَهذا هُوَ التَّوکُّلُ(2) .
آگاهى به این که مخلوق زیان و سود نمى زند و عطا و منع به دست او نیست و ناامید بودن از همه ى خلق . چون عبد این چنین باشد براى احدى جز خدا نمى کوشد ، و به احدى امید نمى بندد ، و از کسى نمى ترسد جز خدا ، و طمع در کسى نمى کند جز خدا ، این است توکل .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ خصال : 1 / 285 ، حدیث 37 ; بحار الانوار : 90 / 177 ، باب 3 ، حدیث 4 .
2 ـ معانى الاخبار : 260 ، حدیث 1 ; بحار الانوار : 68 / 138 ، باب 63 ، حدیث 23 .