ديدن حقايق در عالم خواب و بيدارى‏

امام صادق عليه السلام مى فرمايد: اين ديدن در دو مرحله انجام مى گيرد؛ نخست در عالم خواب است و ديگر در عالم بيدارى. خواب مانند خواب حضرت يوسف عليه السلام كه سند قرآنى دارد: «يأَبَتِ إِنّى رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَالشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِى سجِدِينَ»  چرا در بيدارى نديد؟ چون هنوز بچه بود و به سنّ تكليف نرسيده بود. هنوز سيرهاى دوران بلوغ و تكليف را درك نكرده بود، به اين خاطر در بيدارى نديد، ولى بعد حقايق در بيدارى نيز براى او نمايان شد. ببينيد اين حرف حضرت يوسف عليه السلام بعد از عزيز مصر شدن است كه مى فرمايد: «قَدْ ءَاتَيْتَنِى مِنَ الْمُلْكِ وَ عَلَّمْتَنِى مِن تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ»
اينجا ديگر در بيدارى بود، نه در خواب.
به هر صورت، اين خواب ها با سند قرآنى است كه ديدن بعضى از حقايق در مرحله اى، در خواب است و در مرحله اى نيز در بيدارى است و شرط آن مثبت بودن است. در مثبت بودن، كليد نصيب انسان مى شود؛ هم مى تواند در خواب در را باز كند- به اندازه سعه وجودى خود حقايق را ببيند- و هم در بيدارى مى تواند درِ حقايق را باز كند كه اين نيز، به اندازه سعه وجودى خود او بستگى دارد