حقوق زن و شوهر در اسلام

چهار وظيفه مهم
از طريق علامه مجلسى ( ره ) در كتاب شريف بحار الانوار ج 71، ص 86 در توضيح آيه شريفه :قوا انفسكم و اهليكم ناراً.به چند مسئله بسيار مهم به عنوان وظيفه و مسئوليت سرپرست خانه اشاره شده، كه از طريق اين چند مسئله حفظ خانواده و اهل بيت از آتش فردا ميسّر است.
1 ـ بِدُعائِهِمْ اِلى طاعَةِ اللّهِ
بر سرپرست خانه است كه تا زنده است خانواده خود را به طاعت خدا، و فرمانبرى از دستورات حق كه به صلاح دنيا و آخرت انسان است دعوت كند، و دعوت به صورتى باشد كه اجابتش از جانب آنان سخت نباشد، دعوت توأم با مهر و محبت، زبان نرم، با خوشروئى و متانت و دعوت به زبان و عمل، به صورتى كه زن و فرزند عاشق و علاقه مند به طاعت حق شوند، و آن را بر تمام وظائف خود مقدّم بدانند.من اين معنا را در خانه به امتحان گذاشته ام، سودمند بوده، شما هم به امتحان بگذاريد سودمند خواهد بود.طفلان چون به طاعت خدا روى آورند، آنان را تشويق كنيد، جايزه بدهيد، ببوسيد، در آغوش بگيريد تا پاى طاعت در فضاى وجودشان ثابت و پابرجا شود.زنان عنايت كنند، كه وقتى از جانب شوهرشان دعوت به طاعت رب شدند، با شوق و رغبت بپذيرند، تا اثر اين پذيرش از مشرق وجود فرزندان طلوع كند.
2 ـ وَ تَعْليمِهِمُ الْفَرائِضَ
تا جائى كه براى سرپرست خانواده امكان دارد، واجبات حق را كه قسمتى از آن در رساله هاى عمليه و قسمتى در كتب اخلاقى و فقهى آمده به خانواده اش تعليم دهد.اگر از عهده اش برنيامد، زمينه فراگيرى آنان را با بردن به مساجد و مجالس مذهبى فراهم نمايد، يا عالمى ربانى را به خانه دعوت كند تا فرائض حق را به آنان آموزش دهد.ممكن است خواندن متن رساله براى بعضى مشكل باشد و توضيح آن مشكل تر، به همين خاطر نوبت به واگذاشتن بچه ها به كلاسهاى مربوطه مى رسد، تا دختران و پسران در نزديكى بلوغ و تكليف به وظائف شرعى خويش آگاه شوند.
3 ـ وَ نَهْيِهِمْ عَنِ الْقَبائِحِ
بر سرپرست خانواده فرض و واجب است اهل خانه را از زشتى ها نهى كند، و از عواقب گناهان و معاصى بترساند، و زمينه توليد گناه را در خانه از بين ببرد.
4 ـ وَ حَثِّهِمْ عَلى اَفْعالِ الْخَيْرِ
بر سرپرست خانواده واجب است اهل بيت خود را به كليه كارهاى خير، از صدقه دادن در راه خدا، تواضع به افراد، احترام به بزرگتر، رعايت كوچكتر، ايجاد صلح و مسالمت بين افراد، حق گوئى، حق جوئى، حق خواهى و خلاصه آنچه كه خير است، تشويق و ترغيب كند.بكارگيرى اين چهار حقيقت به فرموده علامه مجلسى ( ره ) تحقق قوا انفسكم و اهليكم ناراً است.بدين صورت قدم برداشتن براى هدايت عباد خدا به اندازه اى ثواب دارد كه جز خدا كسى نمى داند.رسول خدا اميرالمؤمنين را براى هدايت مردم يمن گسيل داشت قبل از سفر به او فرمود :وَ اَيْمُ اللّهِ لاََنْ يَهْدِىَ اللّهُ عَلى يَدَيْكَ رَجُلاً خَيْرٌ لَكَ مِمّا طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ وَ غَرَبَتْ . . . قسم به خدا اگر حضرت حق به دست تو يك نفر را هدايت كند براى تو از آنچه كه خورشيد بر آن طلوع و غروب مى كند بهتر است.چه تجارت شگفت آورى، چه سود كلانى، به نظر من بايد گفت خوشا به حال آنان كه تشكيل زندگى داده و براى زن و فرزند خود معلّم خير و خوبى اند، كه با هدايت هر يك از آنان، ثوابى بسيار به صورتى كه رسول حق به اميرالمؤمنين فرمود نصيب آنان مى گردد، و اين غير ثواب رفتن به دنبال كسب حلال براى اداره امور زندگى است كه دنبال كردن امور مادى براى گذراندن زندگى زن و بچه ثوابى، و دنبال كردن امور معنوى، براى هدايت زن و بچه ثوابى ديگر است، كه وضع اينگونه سرپرست ها ثواب اندر ثواب، و رحمت اندر رحمت است.
( تلك حدود اللّه و من يطع اللّه و رسوله يدخله جنات تجرى مـن تـحتها الانـهار خـالدين فـيهاو ذلك الفـوز العظيم )
19 حقوق زن و شوهر دراسلام
حقوق زن و شوهر در اسلام           …
 
 
 
 
 
 دورنمائى از حقوق خانواده
حقوقى كه زن و شوهر نسبت به يكديگر دارند در قرآن مجيد و روايات به طور مفصل ذكر شده، و در اين زمينه چيزى فروگذار نشده.انسان وقتى اين حقوق متقابل را مطالعه مى كند، آن را از معجزات فرهنگ پاك اسلام مى بيند.در هيچ مكتب و مدرسه اى بدين صورت به حقوق زن و شوهر اشاره نشده، و هيچ مكتبى هم توان ارائه بهتر از آن را تا قيامت ندارد.قسمتى از اين حقوق متقابل واجب، و قسمتى هم مستحب است، ترك حقوق واجب بدون گذشت طرف مقابل موجب عذاب، و ترك مستحب باعث كم شدن شيرينى زندگى است.قسمت عمده اى از حقوق واجب و مستحب زن و شوهر نسبت به يكديگر در كتاب شريف وسائل، جلد 20 و 21 و 22 چاپ مؤسسه آل البيت ذكر شده، كه من تا جائى كه نياز باشد نقل مى كنم، و مطالعه مفصل آن را به عزيزانم در آن كتاب سفارش مى نمايم.ابتدا براى تبرّك متوسل به چند آيه قرآن در رابطه با اين مسئله مى شوم، سپس به ذكر روايات مى پردازم.و عاشروهنَّ بالمعروفِ. با همسران خود خوشرفتارى كنيد.و لهنَّ مثل الَّذى عليهنَّ بالمعروف. و مانند همان حقوقى كه مردان بر زنان دارند، زنان به نحو معروف بر مردان دارند.قد علمنا ما فرضنا عليهم فى ازواجهم.ما هر آنچه را در رابطه با زنانشان بر آنان واجب كرده ايم، مى دانيم.اسحاق بن عمار مى گويد : به حضرت صادق (عليه السلام) گفتم :ما حَقُّ الْمَرْأَةِ عَلى زَوْجِهَا الَّذى اِذا فَعَلَهُ كانَ مُحْسِناً ; قالَ يُشْبِعُها وَ يَكْسُوها وَ اِنْ جَهِلَتْ غَفَرَ لَها وَ قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ كانَتْ اِمْرَأَةٌ عِنْدَ اَبى تُؤْذيهِ فَيَغْفِرُ لَها.حق زن بر شوهرش چيست كه وقتى آن را ادا كند مردى محسن و نيكوكار است؟ فرمود او را با غذاى مطلوب سير كند، و لباسش را تأمين كند و چون كارى جاهلانه از او سرزد وى را ببخشد، حضرت فرمود : پدرم زنى داشت آزاردهنده ولى آن حضرت او را مى بخشيد.امام ششم (عليه السلام) فرمود : رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمودند :اَوْصانى جَبْرَئيلُ بِالْمَرْأَةِ حَتّى ظَنَنْتُ اَنَّهُ لا يَنْبَغى طَلاقُها اِلاّ مِنْ فاحِشَة مُبَيِّنَة.چندان امين وحى نسبت به زن سفارش كرد، كه گمان كردم طلاق او جز با ارتكاب زنا جايز نيست.و نيز آن حضرت فرمود :رَحِمَ اللهُ عَبْداً اَحْسَنَ فيما بَيْنَهُ وَ بَيْنَ زَوْجَتِهِ فَاِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ مَلَّكَهُ ناصِيَتَها وَ جَعَلَهُ الْقَيِّمَ عَلَيْها.رحمت خدا بر كسى كه تمام برنامه هاى بين خود و همسرش را نيكو انجام دهد، چه خداوند اختيار زن را به مرد داده، و شوهر را سرپرست او نموده.رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ يعُولُ.كسى كه حقوق عائله خود را ضايع كند از رحمت خدا دور است.و نيز آن حضرت فرمود :خَيْرُكُمْ خَيْرُكُمْ لاَِهْلِهِ وَ اَنَا خَيْرُكُمْ لاَِهْلى.بهترين شما كسى است كه براى خانواده اش بهتر باشد، و من براى خانواده ام از تمام شما بهترم.و نيز فرمود :عِيالُ الرَّجُلِ أُسَرائُهُ وَ اَحَبُّ الْعِبادِ اِلَى اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَحْسَنُهُمْ صُنْعاً اِلى أُسَرائِهِ.عائله شخص در قيد اويند، محبوبترين بندگان نزد خداى عز و جل كسى است كه با افراد در قيدش بهتر رفتار كند.
حقوق زن بر شوهر
1 ـ تهيه لوازم زندگى
رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :فَعَلَيْكُمْ رِزْقُهُنَّ وَ كِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ.خوراك و پوشاك زنان به نحو معروف بر شما واجب است.امام سجاد (عليه السلام) فرمود :لَئَنَ اَدْخُلُ السُّوقَ وَ مَعِيَ دِرْهَمٌ اَبْتاعُ بِهِ لَحْماً لِعِيالى وَ قَدْ قَرِمُوا اِلَيْهِ اَحَبُّ اِلَىَّ مِنْ اَنْ اُعْتِقَ نَسَمَةً.وارد شدن به بازار و خريد يك درهم گوشت براى عائله ام كه آن را هوس كرده اند، براى من محبوبتر از بنده آزاد كردن است.امام ششم (عليه السلام) فرمود :مِنْ سَعادَةِ الرَّجُلِ اَنْ يَكُونَ الْقَيِّمَ عَلى عِيالِهِ.سرپرستى زن و بچه و رسيدگى به امور آنان از خوشبختى مرد است.
2 ـ مباشرت
از امام هشتم (عليه السلام) پرسيدند: شخصى زن جوانى دارد، به خاطر مصيبتى كه بر مرد وارد شده چند ماه و شايد يك سال است با او نزديكى نكرده، البته نيت آزار زن را نداشته ،عذرش مصيبت زدگى بوده، آيا اين مرد گناهكار است؟ فرمود : آرى پس از چهارماه معصيت كار است.ابوذر از رسول حق پرسيد، آميزش مرد با همسرش در عين اينكه لذت دارد، ثواب هم دارد؟فرمود: آرى، اگر از راه نامشروع كام دل بجوئى حرام نيست؟ عرضه داشت چرا، فرمود :پس حلالش هم ثواب دارد!در معارف الهيه آمده مستحب است مرد هر چهار شب يك شب جهت آميزش در كنار همسرش باشد.
3 ـ گشايش در زندگى
رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :كسى كه به بازار مى رود و براى عيالش تحفه مى خرد، مانند كسى است كه در خانه مستمندان صدقه مى برد، او بايد تحفه خريده شده را وقتى به خانه برد ابتدا به دخترانش بدهد، زيرا هركس دخترش را خوشحال كند چنان است كه بنده اى از نسل اسماعيل آزاد كرده، و هركس ديده پسرش را با بردن تحفه روشن كند، گويا از ترس خدا اشك ريخته، و كسى كه از ترس خدا گريه كند حضرت حق او را وارد بهشت هاى پرنعمت كند.موسى بن جعفر (عليه السلام) فرمود :عِيالُ الرَّجُلِ أُسَرائُهُ فَمَنْ اَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِ بِنِعْمَة فَلْيُوَسِّعْ عَلى أُسَرائِهِ فَاِنْ لَمْ يَفْعَلْ اَوْشَكَ اَنْ تَزُولَ تِلْكَ النِّعْمَةُ.عائله مرد در اختيار و قيد اويند، خداوند به هر كس نعمت داده بر عائله خود گشايش دهد، وگرنه ممكن است آن نعمت از او سلب شود.عَنِ النَّبِىِّ (صلى الله عليه وآله وسلم) اَنَّهُ نَهى اَنْ يَشْبَعَ الرَّجُلُ وَ يُجيعَ اَهْلَهُ.رسول خدا از اينكه مرد سير باشد و همسرش گرسنه نهى فرمود.امام ششم (عليه السلام) فرمود :اِنَّ الْمَرْءَ يَحْتاجُ فى مَنْزِلِهِ وَ عِيالِهِ اِلى ثَلاثِ خِلال يَتَكَلَّفُها وَ اِنْ لَمْ يَكُنْ فى طَبْعِهِ ذلكَ : مُعاشِرَةٌ جَميلَةٌ، وَسَعَةٌ بِتَقْدير، وَ غَيْرَةُ بِتَحَصُّن.مرد بايد در برنامه خانه و خانواده سه چيز را بر خود تحميل كند، هر چند خلاف ميلش باشد:خوشرفتارى، توسعه در معاش بدون اسراف، و غيرت ناموسى.
امام چهارم (عليه السلام) فرمود :اِنَّ اَرْضاكُمْ عِنْدَ اللهِ اَسْبَغُكُمْ عَلى عِيالِهِ.هر كه بر خانواده اش بيشتر توسعه دهد، حضرت حق از او خوشنودتر است.رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :اِذا اَنْفَقَ الْمُسْلِمُ عَلى اَهْلِهِ نَفَقَةً وَ هُوَ يَحْتَسِبُها كانَتْ لَهُ صَدَقَةٌ.آنچه را مسلمان به خاطر خدا براى همسرش مى خرد ثواب صدقه دارد.
4 ـ احترام به زن
رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :مَنِ اتَّخَذَ زَوْجَةً فَلْيُكْرِمْها.كسى كه زن مى گيرد، بايد او را احترام كند.و فرمود :اَيُّما رَجُل ضَرَبَ اِمْرَأَتَهُ فَوْقَ ثَلاث اَقامَهُ اللهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَلى رُؤُسِ الْخَلائِقِ فَيَفْضَحُهُ فَضيحَةً يَنْظُرُ اِلَيْهِ الاَْوَّلُونَ وَ الاْخِرُونَ.هركس همسرش را بيش از سه مشت بزند، خداوند در قيامت در برابر اولين و آخرين رسوايش كند.رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :اَيَضْرِبُ اَحَدُكُمُ الْمَرْأَةَ ثُمَّ يَظَلُّ مُعانِقَها.آيا روز، زن را به باد كتك مى گيريد، و شب او را به آغوش مى خوانيد ؟!و نيز فرمود :اِنَّمَا الْمَرْأَةُ لُعْبَةٌ مَنِ اتَّخَذَها فَلا يُضَيِّعْها.همانا زن لعبت است، كسى كه با او ازدواج مى كند او را ضايع ننمايد.و فرمود :اِنّى اَتَعَجَّبُ مِمَّنْ يَضْرِبُ اِمْرَأَتَهُ وَ هُوَ بِالضَّرْبِ اَوْلى مِنْها لا تَضْرِبُوا نِسائَكُمْ بِالْخَشَبِ فَاِنَّ فيهِ الْقِصاصَ.در شگفتم كسى كه همسرش را مى زند، با اينكه خود او به كتك خوردن سزاوارتر است، زن را با چوب مزنيد كه موجب قصاص است.اميرالمومنين (عليه السلام) فرمود : . . . وَ اِنَّهُنَّ اَمانَةٌ فَلا تُضارُّوهُنَّ وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ.زنان در دست شما امانت هستند، بر آنان سخت نگيريد، و بلاتكليفشان مگذاريد.حولا از رسول حق پرسيد : زن را بر مرد چه حقى است ؟فرمود : برادرم جبرئيل آنقدر سفارش زنها را كرد، كه تصور كردم مرد حق ندارد اف به او بگويد.گفت: محمد (صلى الله عليه وآله وسلم) درباره زنان از خدا بترسيد، اينان رنج و سختى زندگى را تحمل مى كنند، به مقتضاى دستور حق و نص قرآن و سنت و شريعت محمدى بر شما حلال شده اند، در برابر اين كه تن در اختيار لذت هاى شما مى نهند و فرزندانتان را در اندرون خود حمل مى كنند، تا آنجا كه به وقت زائيدن دچار دردهاى خطرناك مى شوند، حقوق واجبى بر عهده شما دارند، با آنان مهربان باشيد، آنان را دلخوش داريد، تا با شما بسازند، از آنان اظهار كراهت و ملال نكنيد در آنچه به عنوان مهر به آنان داده ايد طمع نورزيد، و چيزى از آن را به زور استرداد ننمائيد.
5 ـ آراسته و پاكيزه بودن
همانطور كه مرد، زن خود را دوست دارد زيبا، پاكيزه، خوش لباس، معطر ببيند، زن هم از مرد خود همين توقع را دارد، نظافت، پاكى، حمام، مسواك، سرشستن، شانه زدن، ناخن گرفتن، عطر زدن، لباس منظم و پاكيزه پوشيدن و ساير زينت هاى حلال بر اندام مرد، زن را خوشدل و راضى مى كند، و به عفت و پاكدامنى او مى افزايد، و از چشم دوختن به ديگران و در خيال گرفتن غيرشوهر حفظ مى كند.حسن بن جهم مى گويد : امام هفتم (عليه السلام) راخضاب كرده ديدم، عرضه داشتم قربانت شوم خضاب كرده اى ؟ فرمود : آرى، آمادگى و خودآرائى مرد موجب افزايش عفت زن است، زنانى كه ترك عفت كردند، به اين خاطر بود كه شوهر خود را آرايش كرده نديدند، سپس از من پرسيد، تو دوست دارى همسرت را آشفته و درهم و برهم ببينى ؟حضرت رضا (عليه السلام) از پدران بزرگوارش روايت مى كند :اِنَّ نِساءَ بَنى اِسْرائيلَ خَرَجْنَ مِنَ الْعَفافِ اِلَى الْفُجُورِ، مااَخْرَجَهُنَّ اِلاّ قِلَّةُ تَهْيِئَةِ اَزْواجِهِنَّ وَ قالَ اِنَّها تَشْتَهى مِنْكَ مِثْلَ الَّذى تَشْتَهى مِنْها.زنان بنى اسرائيل از عفت و پاكى دست كشيدند، و اين مسئله هيچ علّتى نداشت جز اينكه شوهران آنها خود را نمى آراستند، سپس فرمود: زن هم از مرد همان انتظارى را دارد كه مرد از او دارد.بعضى از مردان واقعاً بى انصافند، به خود نمى رسند، دير به دير اصلاح مى كنند، اهل دود هستند، دندان و دهانشان كثيف و بدبو است، لباس مناسبى به تن ندارند، به قيافه خود نمى رسند، و از اين بدتر توقع دارند زن آنها به هر شكلى دربست در اختيار آنان باشد، اينان مردانى ستمگر، و مستحق عتاب و سرزنش هستند.
6 ـ خوش زبانى و مدارا
درشت گوئى، بدزبانى، تندى، سخت گيرى طرف مقابل انسان را هر كه باشد وادار به عكس العمل مى كند.حال و مقال وقتى خارج از حدود باشد، زن را دلگير، و روحيه او را كسل و در نتيجه فضاى زندگى به تلخى و سردى مى گرايد.اميرالمؤمنين (عليه السلام) در اين زمينه به مردان، چنين دستور مى دهد :فَدارُوهُنَّ عَلى كُلِّ حال وَ اَحْسِنُوا.با آنان در همه حال مدارا كنيد، خوش زبان و نرمخو باشيد، و در تمام امور نيكى نمائيد، كه عكس العمل آنان با شما به همين صورت است.
7 ـ رعايت اراده و اختيار خود را بنمايد
بعضى از مردان از آزادى خداداده، و اراده و اختيار خود چشم مى پوشند، و دربست در اختيار زنان خود قرار مى گيرند، و بعضى از زنان با تسخير اراده و اختيار شوهر، حاكميت بر زندگى را به دست مى گيرند، و مركب حيات را به هر كجا كه خاطر خواه آنهاست مى رانند.اين نوع زندگى به طور اغلب به يك زندگى شيطانى تبديل شده، و موجى از گناه و معصيت، و اسراف و تبذير، و خواسته هاى نامشروع زندگى را پوشانده، و معنويت را فرارى داده، و خانه و خانواده را از اصول الهى و انسانى منحرف نموده است.درصد بالائى از خانواده ها در اين زمان دچار اين بلاى خانمانسوز هستند، به جاى اينكه قيام زندگى بستگى به مرد داشته باشد، بستگى به زن دارد، به عوض اينكه شوهر بايد شوهر زن باشد، زن شوهرى براى شوهر خود است، و خدا نكند مرد از خواسته زن هر چند نامشروع و خلاف خدا اطاعت نكند، آن زمان است كه جنگ و دعوا شروع مى شود، و آتشى خانمانسوز با دست زن روشن مى گردد، و تا مرد تسليم نشود، يا او را طلاق ندهد، آن آتش جهنمى فرو نمى نشيند.على (عليه السلام) در رابطه با چنين مردان اختيار از دست داده، و ضعيف و زبون شده فرمود :كُلُّ امْرِىء تُدَبِّرُهُ اِمْرَأَةٌ فَهُوَ مَلْعُونٌ.هر مردى اختيارش را به دست زن دهد ملعون است.و فرمود :مَنْ اَطاعَ اِمْرَأَتَهُ اَكَبَّهُ اللهُ عَلى وَجْهِهِ فِى النّارِ قيلَ وَ ما تِلْكَ الطّاعَةُ قالَ تَطْلُبُ اِلَيْهِ . . . الثِّيابَ الرِّقاقَ فَيُجيبُها.آن مردى كه دربست تسليم زن شود، خداوند او را با روى به آتش جهنم درافكند، پرسيدند، چگونه، فرمود : لباس بدن نما از مرد بخواهد و او بپذيرد!و درباره اينگونه زنان در زمانى كه مردى از زن خود شكايت كرد، در حضور مردم خطبه اى بدين صورت ايراد فرمودند :
مردم به هيچ صورت از زن اطاعت نكنيد، هيچ مال به دست او ندهيد، تدبير امور زندگى را به وى وامگذاريد، اگر اين طايفه به اختيار خود باشند همه را دچار مهلكه مى كنند، سر از فرمان شوهر بپيچند، ما اينگونه يافتيم كه اين جماعت به هنگام نياز، تقوا را رعايت نكنند، در برابر شهوت به سرعت از پاى درآيند، تا دوران پيرى به فكر زر و زيورند، و به وقت ناتوانى خودبين و مغرور و خودپسند، اگر گوشه اى از خواسته هاى آنان انجام نگيرد تمام لطف و محبت ها را ناديده گيرند، و شر و بدى را در گوشه خاطر جا دهند، بدون پروا تهمت زنند، از سركشى و طغيان دست نكشند، و مدام بر سر راه شيطان نشينند.
حقوق شوهر بر زن
قسمت عمده اى از استحكام پايه هاى زندگى، در گرو رعايت حق شوهر از جانب زن است.در اين زمينه زن لازم است فقط و فقط حضرت حق و قيامت را لحاظ كند، و از دستورگيرى از ديگران نسبت به شوهرش، و قبول دخالت اطرافيان بپرهيزد.چه بسا كه ديگران در فرمانها و دستورات خود در خطا و اشتباه باشند، يا نسبت به جمال و جلال زندگى و امنيت زن و شوهر نظر سوئى داشته باشند، و چه بسا كه مايه دخالت ديگران در زندگى زن و شوهر جوان و تازه عروسى كرده حسادت باشد.نفوذپذيرى و اثرگيرى زن زياد است، بنابراين به اين حالت طبيعى خود، و امكان اشتباه و حسادت ديگران توجه عميق داشته باشد، و در رعايت حق شوهر، كه رعايت حق ايمانى و اسلامى و انسانى است خدا را ملاحظه كند، و قيامت خود را در نظر بگيرد.مرد دوست دارد زن، زن او باشد، حالات زن بودنش محفوظ باشد، از اينكه بالاخره زن است و زن آفريده شده دست برندارد، لطافت، ناز، طنازى، عشوه گرى خود را براى شوهر حفظ كند، مقلد ديگران و قبول كننده دخالت اقوام نزديك و دور و همسايه و معاشر نباشد.در هر صورت زنِ شوهر باشد، و بر محور خواسته هاى مشروع او زندگى كند، امور خانه را مطابق ميل شوهر اداره كند و براى فرزندانش مادر باشد.بعضى از زنان زن بودن خود را فراموش مى كنند، ضمخت و خشن و تند و قهرمان مسلك مى گردند، كه اين حالات كام مرد را فوق العاده تلخ و او را از ازدواج و زندگى پشيمان و گاهى از عمر خود سير مى كند.تمكين زن از شوهر به وقت نياز مرد، اطاعت او از همسر در تمام امور شرعى و اخلاقى  حق بيرون رفتن از خانه و مسافرت، منهاى سفر حج واجب از حقوق واجبه شوهر بر عهده زن، و قسمتى هم مستحب است.
1 ـ اطاعت
حضرت باقر (عليه السلام) فرمود :جاءَتْ اِمْرَأَةٌ اِلَى النَّبِىِّ فَقالَتْ يا رَسُولَ اللّهِ ما حَقُّ الزَّوْجِ عَلَ الْمَرْأَةِ فَقالَ لَها اَنْ تُطيعَهُ وَ لا تُعْصِيَهُ.زنى به محضر رسول حق آمد و گفت حق شوهر بر زن چيست ؟ فرمود : اطاعت از شوهر و پرهيز از عصيان نسبت به او.رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :اِذا صَلَّتِ الْمَرْأَةُ خَمْسَها، وَ صامَتْ شَهْرَها، وَ حَجَّتْ بَيْتَ رَبِّها، وَ اَطاعَتْ زَوْجَها، وَ عَرَفَتْ حَقَّ عَلِىٍّ (عليه السلام) فَلْتَدْخُلْ مِنْ اَىِّ اَبْوابِ الْجِنانِ شاءَتْ.به هنگامى كه زن نماز واجب پنج وقت را بخواند، و روزه رمضان را بگيرد، و حج خود را انجام دهد، و از شوهرش فرمان ببرد، و حق على (عليه السلام) را كه امام واجب الاطاعة است بشناسند، از هر درى از هشت در بهشت كه مى خواهد به بهشت درآيد.به اين روايت بسيار مهم كه از رسول باكرامت اسلام رسيده توجه كنيد :كُلُّ امْرَأَة صالِحَة عَبَدَتْ رَبَّها وَ اَدَّتْ فَرْضَها، وَ اَطاعَتْ زَوْجَها دَخَلَتِ الْجَنَّةَ.هر آن زن شايسته اى كه خدا را عبادت كند، واجبات را ادا نمايد، از شوهر فرمان برد، وارد بهشت مى شود.ما مِنْ اِمْرَأَة صَلَّتْ صَلوتَها وَ لَزِمَتْ بَيْتَها وَ اَطاعَتْ زَوْجَها اِلاّ غَفَرَ اللهُ لَها ذُنُوبَها ما قَدَّمَتْ وَ اَخَّرَتْ.هر آن زنى كه نماز بگذارد، بدون نياز از خانه بيرون نرود، از شوهر اطاعت كند، خداوند گناهان گذشته و آينده اش را بيامرزد.به زنى به نام حولا فرمود :به آن خدائى كه مرا به راستى مقام نبوت داده، مرد بر زن حق دارد، چون شوهر او را طلب كند اجابت نمايد، اگر دستورى دهد سرنپيچد، و با او ستيزه و مخالفت نكند.و در گفتارى بسيار مهم و كوبنده فرمود :لا تُؤَدِّي الْمَرْأَةُ حَقَّ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتّى تُؤَدِّيَ حَقَّ زَوْجِها.زن تا حق شوهر را ادا نكند، حق خداوند را ادا نكرده!!در اين روايات ملاحظه كرديد كه تنها اطاعت از شوهر ملاك نجات نيست، بلكه ايمان زن و عبادت او و اداى واجبات و ترك محرمات نيز دخالت قابل توجه در نجات او دارد، به اين معنا كه وقتى همه اين واقعيات در وجود زن جمع باشد عامل رستگارى و فلاح او در دنيا و آخرت است.
2 ـ تمكين
زن در غير مواردى كه از نظر شرع محدوديت دارد، واجب است نسبت به خواسته مرد، در مسئله كام گيرى تسليم باشد، حتى مستحب است در اين زمينه پيش قدم شده آمادگى خود را اعلام نمايد.رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :عَلَيْها اَنْ تَطَيَّبَ بِاَطْيَبِ طيبِها، وَ تَلْبَسَ اَحْسَنَ ثِيابِها، وَ تُزَيِّنَ بِاَحْسَنِ زينَتِها، وَ تَعْرِضَ نَفْسَها عَلَيهِ غُدْوَةً وَ عَشِيَّةً وَ اَكْثَرُ مِنْ ذلِكَ حُقُوقُها.بر زن لازم است از بهترين عطر استفاده كند، زيباترين لباسش را بپوشد، خود را به نيكوترين وجه آرايش دهد، و صبح و شب همچون طاووس خرامان خود را به شوهر عرضه نمايد، باز هم حقوق شوهر بيش از اينهاست!اگر زن به همين صورت به دستور رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) عمل كند، شوهرش را براى خود حفظ كرده، و او را از چشم چرانى، و هوس نسبت به ديگران، يا رفتن دنبال اين و آن حتى به صورت مشروع بازداشته.عمده اى از اختلافات از همين ناحيه مايه مى گيرد، زن عطر و بهترين لباس و نيكوترين آرايش را به وقت رفتن مهمانى و عروسى براى خود مى خواهد،  و نسبت به شوهر روش و منش او معمولى است، تازه وقتى از مهمانى و عروسى برمى گردد، براى شوهر مهلت ديدن او را به آن صورت نمى گذارد، بلافاصله لباس زيبا را از تن درآورده لباس خانه مى پوشد، و زينت و آرايش را جمع كرده به صورت عادى درمى آيد، كارى كه شوهر را دل زده، رنجيده، و ناراحت مى كند و باعث سست شدن رابطه، و فراهم كننده امور ديگر مى گردد.بسيارى از مردان جوان، و متوسط نزد خود من از عادى بودن، بى تفاوت بودن، بى ميل بودن زنانشان به مسئله تمكين، و دورى كردنشان از آرايش براى شوهر و لباس زيبا پوشيدن، و جلوه دادن خود شكايت كرده، و ميل به رفتن دنبال متعه، يا ازدواج مجدد را اظهار كرده، و درخواست حل مشكل نموده اند.من تنها سفارشى كه به بانوان دارم اين است كه در اين مرحله با تمام وجود از دستورات رسول اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) و امامان معصوم (عليهم السلام) اطاعت كنيد تا مشكلى پيش نيايد، و مرد بيرون از خانه را هوس ننمايد، وگرنه بناى زندگى ويران مى شود، و گناه نابخشودنى ويرانى خانه و خانواده در روز قيامت به عهده شماست!در رابطه با ميل مرد به زن و تمكين زن نسبت به شوهر رسول خدا دستور عجيبى دارند، اين دستور را در پاسخ زنى كه از حق شوهر از رسول خدا پرسيد فرمودند :وَ لا تَمْنَعْهُ نَفْسَها وَ اِنْ كانَتْ عَلى ظَهْرِ قَتَب.او را از كام گيرى منع نكند هر چند بالاى شتر باشد، كنايه از اينكه اين مسئله مهم است و عامل پابرجائى محبت شوهر و حفظ او از امور خارج از خانه.و باز آن حضرت فرمودند :لا تُطَوِّلْنَ صَلوتَكُنَّ لِتَمْنَعْنَ اَزْواجَكُنَّ.براى اينكه شوهر را به وقت نيازش از سر واكنيد نماز را كه بالاترين عبادت است طولانى نكنيد.
3ـ بيرون رفتن از خانه
متأسفانه اين واقعيت بسيار سودمند، يعنى وجوب اطاعت زن از شوهر در بيرون رفتن از خانه از جانب بسيارى از زنان، كه از حيثيت الهى زن بودن خود دست برداشته اند، و براى خود نسبت به شوهرشان مردى قائلند تعطيل شده.اگر بيرون رفتن زن از خانه به طور آزاد و دلخواه مصلحت بود، خداوند مهربان، آن را گره به زلف اجازه شوهر نمى زد.بى اجازه بيرون رفتند، و مايه فتنه و فساد شدند، پاكى و متانت جامعه را به هم زدند، عادى هم بيرون نرفتند، زيباترين لباس را پوشيدند، به بهترين وجهى آرايش كردند، موى و روى را بيرون انداختند، در برابر مردم كوچه و بازار طنازى كرده به عشوه گرى برخاستند، و گاهى در اين زمينه چراغ غيرت مرد را هم خاموش كردند، تا به بازيگرى هاى او اعتراض نكند، از فرهنگ شيطانى يهود و نصارى و به قول خودشان تمدن و تجدد پيروى نمودند، و بلاهائى به سر اسلام و مسلمين آوردند كه تا قيامت جبران نمى شود!نَهى رَسُولُ اللّهِ اَنْ تَخْرُجَ الْمَرْأَةُ مِنْ بَيْتِها بِغَيْرِ اِذْنِ زَوْجِها فَاِنْ خَرَجَتْ لَعَنَها كُلُّ مَلَك فِى السَّماءِ وَ كُلُّ شَىْء تَمُرُّ عَلَيْهِ مِنَ الْجِنِّ وَ الاِْنْسِ حَتّى تَرْجِعَ اِلى بَيْتِها.رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) از بيرون رفتن زنان از خانه بدون اجازه شوهر نهى كردند، اگر زن بدون اجازه و رضاى شوهر خارج شود تمام ملائكه آسمان و هر جن و انسى كه بر او مى گذرد لعنتش مى كنند تا به خانه بازگردد.امام صادق (عليه السلام) مى فرمايد :مردى از انصار به مسافرت رفت و به همسرش تأكيد كرد تا من برنگردم از خانه بيرون نرو، پدر آن زن در ايام سفر شوهرش بيمار شد، زن كسى را نزد رسول حق فرستاد، و اجازه عيادت خواست فرمود از شوهر اطاعت كن و در خانه بنشين، حال بيمار سنگين شد باز پيام داد ولى رسول اسلام همان جواب را داد، پدر از دنيا رفت، زن قاصدى نزد پيامبر فرستاد، كه براى نماز به جنازه پدر بروم حضرت همان جواب را داد، پدر را به خاك سپردند و زن در خانه ماند، پيامبر پيام دادند، اى زن خداوند بپاس اين فرمانبردارى از شوهرت، پدرت و تو را آمرزيد!اميرالمؤمنين (عليه السلام) به مردان سفارش اكيد مى كند :بانوان را از ديدن اجانب حفظ كن، زيرا محجوب بودن آنان عفتشان را بيشتر حفظ مى كند، بيرون رفتن آنان و در مناظر عمومى قرار گرفتنشان، فسادش بيشتر از اين نيست كه افرادى را كه مورد اعتماد نيستند به خانه ببرى، اگر توانستى كارى كنى كه جز ترا نشناسند اين كار را انجام بده.
4 ـ پرهيز از آزار شوهر و تندخوئى و بدزبانى
رسول اسلام (صلى الله عليه وآله وسلم) در اين زمينه سخنرانى عجيبى دارند، اين سخنرانى را براى زنان ايراد فرمودند :اى زنان در راه خدا صدقه دهيد گرچه از زيور و زينت خود، گرچه يك دانه خرما، چه اينكه بيشتر شما هيزم جهنم هستيد، لعنت مى كنيد، و نسبت به خدمات شوهر سپاسگزار نيستيد.زنى عرضه داشت : مگر ما نيستيم كه مادرى مى كنيم، كودك را ماهها در شكم مى پرورانيم، به او شـير مى دهيم، مگر اين دختران سـرپرست خانه ها، و اين خواهران دلسوز برادرها از جنس ما نيستند ؟ فرمود : چرا، باردار هستيد، فرزند مى آوريد، شير مى دهيد، مهربان و باعاطفه ايد، اگر ناسازگارى با شوهر و آزار دادن به او نبود هيچ زن نمازگزارى به آتش قيامت نمى سوخت.امام ششم (عليه السلام) فرمود :نماز سه نفر قبول نيست; خدمتكار گريخته تا وقتى دست به دست صاحبش بگذارد، زنى كه شب تا صبح شوهر از او ناراضى باشد، پيشوائى كه مردم او را نخواهند و او امامت كند.على بن جعفر از برادرش امام كاظم (عليه السلام) پرسيد :اَلْمَرْأَةُ الْمُغاضِبَةُ زَوْجَها هَلْ لَها صَلاةٌ وَ ما حالُها ؟ قالَ لا تَزالُ عاصِيَةً حَتّى يَرْضى عَنْها.زنى كه با سوء خلق، بدزبانى، درشت گوئى مردش را خشمگين كند نماز و حالش نزد خدا چگونه است ؟ فرمود : در معصيت بسر مى برد تا وقتى كه شوهر راضى شود.رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) به حولا فرمود : به آن خدائى كه مرا به صدق و راستى به مقام رسالت انتخاب كرده، هنگامى كه مرد بر زن خشم بگيرد خداوند نيز بر او خشم گيرد.رسول حق از زنان مى خواهد بيش از قدرت و توانائى مرد بر مرد تحميل نكنند، شكوه او را نزد احدى چه خويش و چه بيگانه نبرند.امام ششم فرمود :مَلْعُونَةٌ مَلْعُونَةٌ اِمْرَأَةٌ تُؤذى زَوْجَها وَ تَغُمُّهُ، وَ سَعيدَةٌ سَعيدَةٌ اِمْرَأَةٌ تُكْرِمُ زَوْجَها وَ لا تُؤْذيهِ وَ تُطيعُهُ فى جَميعِ اَحْوالِهِ.ملعون است ملعون زنى كه همسرش را بيازارد و وى را غمگين و غصه دار كند، و خوشبخت است خوشبخت زنى كه احترام شوهر را نگه دارد و وى را نيازارد و در هر حال از وى اطاعت نمايد.
5 ـ خدمت در خانه
رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) به حولا فرمود : زنى كه غذاى خوشگوار براى شوهر آماده كند، خداوند خوراكهاى گوناگون در بهشت برايش مهيا نمايد و بگويد بخور و بنوش به پاداش زحماتى كه در دنيا كشيدرسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :اَيُّما امْرَأَة دَفَعَتْ مِنْ بَيْتِ زَوْجِها شَيْئاً مِنْ مَوْضِع اِلى مَوْضِع تُريدُ بِهِ صَلاحاً نَظَرَ اللّهُ اِلَيْها وَمَنْ نَظَرَ اللّهُ اِلَيْها لَمْ يُعَذِّبْهُ.هر زنى در خانه شوهر، به منظور زيباسازى چشم انداز چيزى را جابجا كند، خداوند به او نظر رحمت اندازد، و هر كه مورد نظر رحمت باشد از عذاب در امان است.امام باقر (عليه السلام) فرمود :اِنَّ فاطِمَةَ عَلَيْهَا السَّلامُ ضَمِنَتْ لِعَلِىٍّ عَمَلَ الْبَيْتِ وَ الْعَجينِ وَ الْخُبْزَ وَ قَمَّ الْبَيْتِ، وَ ضَمِنَ لَها عَلِىٌّ ما كانَ خَلْفَ الْبابِ نَقْلَ الْحَطَبِ وَ اَنْ يَجيئَ بِالطَّعامِ.حضرت زهرا (عليها السلام) كارهاى داخلى منزل، و خمير كردن، و نان پختن را به عهده گرفت، و اميرالمؤمنين (عليه السلام) كارهاى خارجى مانند هيزم آوردن، و خريد مايحتاج منزل را.
6 ـ احترام به شوهر و خوشرفتارى با او
امام هفتم (عليه السلام) فرمود :جِهادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ التَّبَعُّلِ.جهاد زن، نيكو شوهردارى است.سپاس از زحمات مرد، بامحبت ومهربانى با او سخن گفتن، صبر بر ندارى وفقر او، پذيرائى عاشقانه از وى، استقبال از او به وقت آمدن، بدرقه او به وقت رفتن، تمكين بى چونوچرا در ايامى كه مجاز است، آرايش و زينت و خوب پوشيدن براى او،اداره امورزندگى به نحوى شايسته ومناسب،قناعت در مخارج،تحميل ننمودن بيش ازحد قدرت بر شوهر، و امثال اين امور كه رسول اسلام و امامان معصوم به عنوان وظيفه زن در برابر شوهر معين فرموده اند جهاد زن و نيكوشوهردارى اوست.
حضرت باقر(عليه السلام) فرمود :لا شَفيعَ لِلْمَرْأَةِ اَنْجَحُ عِنْدَ رَبِّها مِنْ رِضا زَوْجِها.زن در حريم حضرت حق شفيعى باقدرت تر و نجات دهنده تر از رضايت شوهر ندارد.امام ششم (عليه السلام) مى فرمايد :گروهى خدمت رسول اسلام آمدند، عرضه داشتند مردمى را ديديم كه براى بزرگانشان سجده مى كردند، شما هم به ما چنين اجازه اى مى دهيد; فرمود: نه، اگر بنا بود چنين دستورى بدهم مى گفتم زن براى شوهر سجده كند.رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) به حولا فرمود :هر زنى در سختى و رفاه با شوهرش بسازد، و از وى اطاعت كند، خداوند او را با همسر ايّوب محشور كند، هر زنى گفتار تلخ و زننده شوهرش را تحمل كند خداوند براى هر كلمه اى اجر روزه دار مجاهد به او عنايت فرمايد.رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :حَقُّ الرَّجُلِ عَلَى الْمَرْأَةِ اِنارَةُ السِّراجِ، و اِصْلاحُ الطَّعامِ، وَ اَنْ تَسْتَقْبِلَهُ عِنْدَ بابِ بَيْتِها فَتُرَحِّبَ، وَ اَنْ تُقَدِّمَ اِلَيْهِ الطَّسْتَ وَ الْمِنْديلَ وَ اَنْ تُوَضِّأَهُ، وَ اَنْ لا تَمْنَعَهُ نَفْسَها اِلاّ مِنْ عِلَّة.حق مرد بر زن اين است كه چراغ خانه را روشن كند، غذا را آماده كند، هنگام ورود تا در خانه استقبالش كند، و خوش آمد بگويد، آفتابه و لگن و حوله حاضر نمايد، آب روى دستش بريزد، و بدون عذر، خود را از او دريغ ننمايد.اميرالمؤمنين (عليه السلام) پس از وفات حضرت فاطمه (عليها السلام) كنار جنازه او ايستاد و عرضه داشت :اَللّهُمَّ اِنّى راض عَنِ ابْنَةِ نَبِيِّكَ، اَللّهُمَّ اِنَّها قَدْ اَوْحَشَتْ فَآنِسْها.الهى من از دختر پيامبرت راضى هستم، الهى تو مونس او باش، و وحشت او را جبران كن.
7 ـ براى غير شوهر خود را نيارايد
رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) به حولا فرمود :زر و زيور خود را در منظر و ديدگاه غيرشوهر مگذار، در غياب شوهر خود را خوشبو مكن، روسرى خود را كه جلب نظر مى كند، و مچ دست را نشان مده، اگر چنين كنيد دينتان را تباه و خدا را به خشم آورده ايد.نَهَى النَّبِىُّ اَنْ تَلْبَسَ الْمَرْأَةُ اِذا خَرَجَتْ ثَوْباً مَشْهُوراً اَوْ تَتَحَلّى بِما لَهُ صَوْتٌ يُسْمَعُ.رسول حق از اينكه زن در خارج از خانه لباس چشمگير بپوشد، به صورتى كه نظر ديگران را جلب كند نهى فرموده،و ازاينكه زيور صدادار باخود بردارد قدغن نمود.حديثى بسيار مهم از رسول خدا روايت شده، كه بايد به نحو فوق العاده اى مورد توجه مردم مسلمان باشد.اَيُّما رَجُل تَتَزَيَّنُ اِمْرأَتُهُ وَ تَخْرُجُ مِنْ بابِ دارِها فَهُوَ دَيُّوثٌ، وَ لا يَأْثَمُ مَنْ يُسَمّيهِ دَيُّوثاً، وَ الْمَرْأَةُ اِذا خَرَجَتْ مِنْ بابِ دارِها مُتَزَيِّنَةً وَ الزَّوْجُ بِذلِكَ راض يُبْنى لِزَوْجِها بِكُلِّ قَدَم بَيْتٌ فىِ النّارِ، فَقَصِّروا اَجْنِحَةَ نِسائِكُمْ وَ لا تُطَوِّلُوها فَاِنَّ فى تَقْصيرِ اَجْنِحَتِها رِضىً وَ سُرُوراً. مردى كه در برابر ديدگانش، و با رضايت و اجازه او، زنش آرايش كند و از خانه بيرون رود، به صورتى كه در معرض ديد همگان قرار گيرد ديّوث است، هركه آن مرد را ديوث بنامد گناهى نكرده.زنى كه بدين صورت بيرون رود و همسرش راضى باشد، به هر قدمى كه آن زن برمى دارد خانه اى از آتش براى شوهرش بنا مى شود، بال و پر زنان خود را در اين زمينه بچينيد، نگذاريد در اين امور پر بگيرند، كه بى بال و پر بودنشان در اين مسائل موجب خوشنودى و سرور براى شما و كل خانواده است.
8 ـ بدون اجازه شوهر در اموال او تصرف نكند
امام ششم (عليه السلام) فرمود :لَيْسَ لِلْمَرْأَةِ اَمْرٌ مَعَ زَوْجِها فى عِتْق وَ لا صَدَقَة، وَ لا تَدْبير وَ لا هِبَة وَ لا نَذْر فى مالِها اِلاّ بِاِذْنِ زَوْجِها اِلاّ فى زَكاة اَوْ بِرٍّ اَوْ صِلَةِ قَرابَتِها.زن مجاز نيست بدون اذن شوهر برده آزاد كند يا صدقه دهد، يا چيزى ببخشد، يا نذر مالى كند، اما زكات واجب و صله رحم، و احسان نياز به اجازه ندارد.رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :وَ لا تُعْطى شَيْئاً اِلاّ بِاِذْنِهِ فَاِنْ فَعَلَتْ فَعَلَيْهَا الْوِزْرُ، وَ لَهُ الاَْجْرُ.منهاى اجازه شوهر از مال مرد به كسى نبخشد، اگر بخشيد گناهش از او و ثوابش مربوط به شوهر است.در پايان اين قسمت باز هم تذكر اين نكته را لازم مى دانم كه مجموع روايات مربوط به حق زن و شوهر از كتاب شريف وسائل جلد بيست تا بيست و دوم چاپ آل البيت و يكى چند روايت هم از جلد 103 بحار الانوار استفاده شد، كه اين مجموعه گوشه اى اندك از روايات درياوار اين فصل است، طالبين تفصيل بيشتر مى توانند به آن كتب پرارزش مراجعه كنند.( حملته امّه و هـنا على وهـن و فصـاله فـى عامين ) 

بر گرفته از کتاب نظام خانواده در اسلام استاد حسین انصاریان