پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله وسلم) كه خود داراى حسن خلق بود و به شدت از بداخلاقى و مفاسد نفسى و زشتى حالات نفرت داشت ، در رواياتى در رابطه با اخلاق نيك و اخلاق زشت مى فرمايد :أوّلُ مَا يُوضَعُ فى ميزانِ العَبدِ يَومَ القِيامَةِ حُسنُ خُلقِهِ .اول چيزى كه روز قيامت در ترازوى عبد مى نهند حسن خلق اوست .إنَّ العبدَ لَيَبلُغَ بِحُسنِ خُلْقِه عظيمَ درجاتِ الآخِرَةِ وشرَفَ المَنازِلَ ، وأنّه لَضعيفُ العِبادَةِ .عبد به سبب حسن خلقش به درجات بزرگ آخرت و مرتبه هاى شريف مى رسد و حال آن كه از نظر عبادت و بندگى ضعيف بوده است .سُوءُ الخُلقِ ذَنبٌ لاَ يُغْفَر.بداخلاقى گناهى غير قابل آمرزش است .الخُلقُ وِعاءُ الدّين.اخلاق ظرف دين است .راستى چه روايت مهمى است و چه واقعيت عظيم و حقيقت بسيار باارزشى است ، اخلاق ظرف دين است ; يعنى : كسى كه آراسته به حسنات اخلاقى نباشد نمى تواند ديندار باشد ; زيرا خورشيد دين از وجود كسى كه فاقد حسنات اخلاقى است طلوع نمى كند . دين آنجا قرار مى گيرد كه حسنات اخلاقى وجود داشته باشد . به عبارت ديگر حسنات اخلاقى و دين ، لازم و ملزوم يكديگرند .مَكارِمُ الأخلاقِ مِن أعمالِ الجَنّة.ارزش هاى اخلاقى از روش هاى بهشتى است .حُسنُ الخُلْقِ نِصفُ الدّينِ .حسن خلق نيمى از دين است .أحبّ عبادِ اللهِ إلى اللهِ أحسَنُهُم خُلْقاً .محبوب ترين بندگان خدا نزد خدا خوش اخلاق ترين آنهاست .
إنّ حُسنَ الخُلقِ يُذيبُ الخَطِيئةَ كَما تُذِيبُ الشمسَ الجَليد .به راستى حسن خلق گناه را آب مى كند همان گونه كه خورشيد يخ را آب مى كند .
الخُلقُ السَيّىءُ يُفسِدُ العَملَ كَما يُفسِدُ الخَلُّ العَسلَ .بداخلاقى عمل را فاسد مى كند ، همان گونه كه سركه عسل را فاسد مى نمايد .از روايات بسيار مهم و زيبايى كه درباره ى حسن خلق در كتاب شريف خصال شيخ صدوق و بحار الانوار علامه ى مجلسى نقل شده اين روايت است :عَن أحمد بن عِمرانَ البغدادى قَال : حَدَّثنا ابوالحسن قال : حَدَّثنا ابوالحسن قال : حَدَّثنا ابوالحسن قال : حَدَّثنا الحسن عن الحسن عن الحسن : « إنَّ أحْسنَ الحَسَنِ الخُلقُ الحَسَنُ .احمد بن عمران بغدادى مى گويد : ابوالحسن ما را روايت كرد و ابوالحسن مى گويد : ابوالحسن ما را روايت كرد و ابوالحسن مى گويد : ابوالحسن ما را روايت كرد و ابوالحسن مى گويد : حسن ما را از حسن از حسن روايت كرد : به راستى بهترين بهترها خُلق حَسن است .ابوالحسن اوّل محمد بن عبدالرحيم شوشترى است ، ابوالحسن دوم على بن احمد بصرى است ، ابوالحسن سوم على بن محمد واقدى است و حسن اوّل حسن بن عرفه عبدى و حسن دوم حسن بن ابى الحسن بصرى و حسن سوم حضرت مجتبى حسن بن على بن ابى طالب (عليهما السلام) است .پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :مَا مِن شَىء فِى المِيزانِ أَثْقَلُ مِن حُسنِ الخُلقِ.چيزى در ترازوى سنجش سنگين تر از حسن خلق نيست .و نيز آن حضرت فرمود :عَلَيكُم بِحُسْنِ الخُلْقِ ; فَإنَّ حُسنَ الخُلْقِ فِى الجَنَّةِ لاَ محالَةَ . وإيّاكُم وَسُوءَ الخُلْقِ ; فَإنّ سوءَ الخُلْقِ فِى النّارِ لاَ مَحالَةَ.بر شما باد به حسن خلق ; زيرا حسن خلق ناگزير در بهشت است . و از سوء خلق حذر كنيد ; زيرا سوء خلق بناچار در دوزخ است .حضرت صادق (عليه السلام) در تفسير آيه ى شريفه ى( رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الاْخِرَةِ حَسَنَةً ) مى فرمايد : مراد از حسنه ى آخرت رضا و خشنودى خدا و بهشت است . و مراد از حسنه ى دنيا فراخى رزق و معاش و حسن خلق است .حضرت على (عليه السلام) به يكى از يارانش به نام نوف فرمود :صِل رَحِمَك يزيدُ اللهُ فِى عُمرِكَ ، وحَسِّن خُلقِك يُخفِّفُ اللهَ حِسابَك .صله ى رحم كن تا خدا به عمرت بيفزايد و اخلاقت را نيكو گردان تا خدا حسابت را بر تو آسان گيرد .
بر گرفته از کتاب زبیاییهای اخلاق استاد حسین انصاریان