استعاذه، در كلام فخر رازى‏

فخر رازى در تفسير خود مى گويد:

اعوذ باللّه سير و سلوك از خلق به خالق و از ممكن به واجب است، كلمه اعوذ اشاره به عجز و فقر و احتياج تام است و كلمه باللّه اقرار و اعتراف به دو امر است، يكى اين كه خداوند قادر و توانا است به اعطاى كل خيرات و دفع جميع آفات و ديگر آن كه جز خداى متعال احدى به اين صفت متصف نيست، پس قاضى حاجات و معطى خيرات نيست مگر خداوند و نماز خوان هنگام مشاهده اين حال، از خود و تمام ما سوى اللّه فرار مى كند و در اين سرّ:

[فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ ] .

پس به سوى خدا بگريزيد.

را مشاهده مى نمايد و اين حالت كه با گفتن اعوذ حاصل مى شود، غرق در نور جلال حق گشته رمز:

[قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ ] .

بگو: خدا، سپس آنان را رها كن.

برايش مكشوف گردد و در اين موقع گويد باللّه و نيز گويد، يكى از نكات استعاذه اين كه نمازگزار با گفتن اعوذ باللّه، اذعان به عجز و ناتوانى خود و اعتراف به قدرت كامله خالق مى كند و همين امر، دلالت دارد بر اين كه براى تقرب به خدا راهى جز اظهار عجز و انكسار نيست كه گفته اند: خودبين خدابين نشود.

و نكته ديگر اين كه چون قلب انسان به واسطه تعلق به غير خدا و هم چنين زبان او با ذكر غير خدا آلوده مى شود و به موجب:

 [لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ ] .

جز پاك شدگان [از هر نوع آلودگى ] به [حقايق و اسرار و لطايف ] آن دسترسى ندارند.

بايد قبل از شروع نماز و قرائت حمد با گفتن اعوذ باللّه و متحقق شدن به حقيقت آن قلب و زبان پاك كند تا خود را براى تجلى حقيقى كه عبارت از ذكر خداست-

[إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ] .

يقيناً نماز از كارهاى زشت، و كارهاى ناپسند باز مى دارد و همانا ذكر خدا بزرگ تر است.

- آماده كند.

از امام صادق عليه السلام آمده:

أغْلِقُوا أبْوابَ الْمَعصِيَةِ بِالْإسْتِعاذَةِ وَافْتَحُوا أبْوابَ الطَّاعَةِ بِالتَّسْمِيَةِ .

درهاى گناه و معصيت را با استعاذه ببنديد و ابواب ثواب و طاعت را با كليد بسم اللّه باز كنيد.