پاسخ:مسأله اعجاز قرآن دارای ابعاد مختلف است:
الف) در بعد هنری فصاحت و بلاغت.
ب) در بعد پیشگویی اخبار و حوادث آینده.
ج) در بعد محتوای عالی و ارزشمند.
د) در بعد هم سطح و هماهنگ بودن مجموعه قرآن. بدین معنا که با وصف اینکه در سنین مختلف، در حالاتگوناگون و نقط جغرافیایی متفاوت نازل شده است، ولی شما نمیتوانید تناقضی در مطالب و یا نقصانی در فصاحت وبلاغت آن بیابید. در حالی که گفتار هیچ انسانی چنین نیست: و لو کان من عند غیر اللّه لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً اگر قرآن از ناحیه غیر خدا میبود هر آینه در آن اختلاف فراوانی مییافتند{ (نساء، آیه 82).
ه) این حقیقت را اضافه کنید که نبی اکرم(ص) اصولاً یک نفر دانشمند و هنرمند نبوده؛ بلکه فردی درس ناخوانده وامّی بود. حال آن حضرت چنان قوانین و محتوایی، با آن فصاحت و بلاغت و شیوایی سخن آورد که از یک فرد درسناخوانده دور از انتظار بود.
نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت
به غمزه مسأله آموز صد مدرس شد
و) بُعد دیگر اعجاز قرآن بیان حوادث گذشته است؛ یعنی، در قرآن مجید حوادثی را مییابیم که ثبت و ضبط آن ازطریق عادی ممکن نبوده است؛ مثلاً چه کسی هنگام غرق شدن فرعون و لشکریانش در کنار او بود تا ببیند فرعون درآن لحظات چه میگفت تا آن را ثبت و ضبط نماید؟ ولی قرآن مجید این گونه نکات را بیان میکند که خود از اعجازقرآن است. بعد دیگر اعجاز قرآن، اعجاز علمی آن است که دامنه ای بسیار گسترده و شیرین دارد. جهت تحقیق بیشتردر این زمینه ر . ک : «قرآن، تورات، انجیل و علم»، موریس بوکای، ترجمه مهندس ذبیح اللّه دبیر. حال با بیان آنچهگذشت دقت کنید که اگر کسی بخواهد حتی یک سوره از قرآن را بیاورد باید نکات عدیده ای لااقل در آن جمعباشد.
1- از بعد فصاحت و بلاغتی در حد قرآن برخوردار باشد.
2- در عین حال محتوای آن عالی و هم طراز با قرآن باشد.
3- در بین مطالب آن هماهنگی بوده و تناقض وجود نداشته باشد. تازه به نظر میرسد که قرآن مجید در مقام تحدّی از بعضی جهات صرف نظرکرده است؛ یعنی، درس ناخواندگی نبی اکرم(ص) را نادیده فرض کرده و خطاب به همه کس ـ اعم از درس خوانده و ناخوانده ـ میفرماید که نظیر قرآن را بیاورید.حال بعد از گذشت چهار قرن، هنوز هماوردی برای قران یافت نشده است و کسانی هم که به خود جرأت داده و درصدد این کار برآمده اند جز تعبیراتی موهن و نادرست از آنها نقل نشده است.