بى توجهى به رزق حلال قسمت شده كه از راه فعاليت مثبت و كار و كوشش منطقى به دست ميآيد، و بى اعتمادى به ربوبيت حضرت حق، و غفلت از آخرت، و ميدان دادن به هوا و هوس، و چشم دوختن به كسانى كه از نظر مال و ثروت و قدرت مادى برتر از انساناند و به تعبير مردم چشم هم چشمى از عوامل روشن شدن آتش حرص در درون انسان است، و حالتى است كه انسان را از مرزهاى حلال به منطقه محرمات عبور ميدهد، و دامن حيات انسان را نه تنها به كسب حرام مالى بلكه به انواع مفاسد و گناهان آلوده مينمايد.
ازاميرالمؤمنين (ع) پيرمردى شامى پرسيد:
«اى ذلّ اذلّ؟ قال الحرص على الدنيا»
چه ذلتى شديدترين ذلّت است؟ فرمود حرص ورزى بر امور مادى.
حضرت صادق (ع) از پدر بزرگوارش امام باقر (ع) روايت ميكند كه حضرت فرمود:
«لايؤمن رجل فيه الشح والحسد والجبن ولايكون المؤمن جبانا ولاحريصا ولاشحيحاً:»
كسى كه در او بخل و حسد و ترس موج ميزند اهل ايمان نمى شود، مؤمن ترسو و حريص و بخيل نيست.
در وصيت پيامبر به على (ع) آمده است:
«يا على انهاك عن ثلاث خصال عظام، الحسد والحرص والكذب:»
يا على تو را از سه خصلت سنگين و كمرشكن نهى ميكنم: حسد و حرص و دروغ.
از حضرت صادق از پدرانش از پيامبراسلام روايت شده است:
«من علامات الشقاء جمود العين، وقسوة القلب، وشدة الحرص فى طلب الرزق و الاصرار على الذنب:»
از نشانه هاى بدبختى خشكى چشم از اشك، سنگدلى، و حرص شديد در طلب روزى، و پافشارى بر گناه است.
پيامبر به اميرالمؤمنين فرمود:
«اعلم يا على ان الجبن و البخل و الحرص غريزة واحدة يجمعها سوء الظن:»
يا على بدان كه ترس و بخل و حسد و حرص يك غريزه است كه بدگمانى همه آنها را در وجود انسان گرد ميآورد.
امام صادق (ع) ميفرمايد: هنگامى كه نوح از سفينه و كشتى خود پس از طوفان فرود آمد ابليس نزد او شتافت و گفت در روى زمين مردى بر من منّتش بزرگ تر از تو نيست خدا را بر نابودى اين تبه كاران خواندى و من از هلاك شدن اينان به نفرين تو راحت شدم، نمى خواهى دو خصلت به تو بياموزم؟ از حسد بپرهيز كه اين صفت زشت با من كرد آنچه كرد، و از حرص دورى كن كه حرص با آدم كرد آنچه كرد! پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود: حريص محروم از رحمت و راحت و عافيت است و در عين محروميتش در هر چيزى مورد شماتت است، چرا محروم نباشد در حالى كه از پيمان استوار حق نسبت به اداره امور بندگان گريخته و با قول حضرت حق كه در قرآن ميفرمايد اوست كه شما را آفريد، سپس روزى بخشيد، آنگاه شما را ميميراند سپس زنده ميكند.
حريص ميان هفت آفت دشوار گرفتار است: فكرى كه بدنش را در معرض زيان قرار ميدهد و كمترين سودى براى او ندارد، همّ و غمى كه نهايتى ندارد، تعب و زحمتى كه از آن نمى رهد مگر هنگام مرگ، و وقت راحت هم در شديدترين زحمت است، ترسى كه چيزى براى او باقى نمى گذارد مگر آن كه در چاه آن سقوط كند، و اندوهى كه خوشى و لذتش را تيره و تار كند بدون اينكه سودى براى او داشته باشد، و حسابى كه او را از عذاب خدا نجات نمى دهد مگر اين كه خدا از او گذشت كند، و كيفرى كه راه گريز و چارهاى از آن ندارد،
از اميرالمؤمنين (ع) از معناى حرص پرسيدند حضرت فرمود:
«هو طلب القليل باضاعة الكثير:»
طلب كردن اندك به قيمت نابود كردن بسيار [كه آن بسيار عبارت از عمر، فكر، بدن، جان، قلب، و هم وغم است ].
در هر صورت آدم و حوا با بيرون رفتن از مرز قناعت و گرفتار شدن به حرص از طريق وسوسه شيطان از بهشت معهود و نعمت هايش محروم شدند، و ابليس آنان را از مقام قرب، و همنشينى با فرشتگان، و آرامش و سكونت باطن، و مقام مسجوديت، و منزلت معنوى بيرون انداخت و در جادّه هبوط قرار داد.
منبع : پایگاه عرفان