برداشت وجوب توبه از قرآن‏

تركيب آيه را دقت كنيد: «تُوبُوا إِلَى اللَّهِ» امر واجب است. «أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ» يعنى، به شما اهل ايمان مى گويم «لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» لام، لام علت است. يعنى براى اين كه به فلاح برسيد، اين قدرت و قوت توبه است. يعنى ترك همه گناهان ظاهرى و باطنى كه با آن سر و كار دارم.

آيه دومى كه دلالت دارد توبه واجب شرعى، فقهى، الهى و اخلاقى است، اين آيه است:

«يأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا»

بر شما واجب است كه توبه كنيد، اما آن توبه اى كه بر شما واجب است، توبه نصوح است. نصوح، يعنى توبه اى كه يك بار صورت بگيرد و تا زمان مرگ آن را نشكنيم.

وجود مبارك حضرت رضا عليه السلام در اين زمينه مى فرمايد:

اگر بخواهيد هر بار توبه كنيد و توبه را بشكنيد، اين توبه نمودن و شكستن آن، مسخره كردن خدا است. «2» شما شيعيان ما، جزء گروه مسخره كنندگان خدا نباشيد.

كسانى هستند كه خدا را مسخره كنند، شما ديگر نمى خواهد كه خدا را مسخره كنيد. كسانى بودند كه زهرا عليها السلام را با تازيانه زدند و بين در و ديوار پهلويش را شكستند، شما ديگر با بى حجابى، بد حجابى و فساد، زهرا عليها السلام را كتك نزنيد. آن مقدارى كه حضرت رضا عليه السلام بايد زهر بخورد، خورد، خيلى هم زهر او خطرناك بود و با زهرهاى همه ائمه عليهم السلام فرق مى كرد.

ائمه عليهم السلام زهر كه مى خوردند، چند روز بعد شهيد مى شدند. اما امام رضا عليه السلام چند ساعت بعد از دنيا رفتند. بيشتر از اين، كه ديگر نبايد به ايشان زهر داد. آيا ما بايد همگام با مأمون شويم؟ آيا رفيق بهتر از اين ها نيست كه برويم با او دست رفاقت بدهيم؟ اين معناى توبه نصوح است.

«يأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا»

اى اهل ايمان! از همه گناهانى كه دچار آن هستيد توبه كنيد، اما توبه اى كه شكسته نشود.

آن ره، همان است كه پروردگار آدرس مى دهد؛ «تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا» ممكن است كسى به پروردگار بگويد: من توبه نصوح كردم، اما آيه تمام نشده است، يعنى در ادامه چه خواهد شد؟ مى گويم: خدايا من توبه نصوح به درگاهت آوردم و با تو قرارداد قطعى مى بندم كه ديگر اين توبه را نشكنم، ادامه آيه جواب مى دهد؛

«عَسَى رَبُّكُمْ أَن يُكَفّرَ عَنكُمْ سَيَاتِكُم»

اگر توبه نصوح داشتى، اميد صد در صد داشته باش كه پروردگار شما را مى آمرزد و مى بخشد:

«وَ يُدْخِلَكُمْ جَنتٍ تَجْرِى مِن تَحْتِهَا الْأَنْهرُ»

فاعل «يدخلكم» پروردگار است. خدا دست شما، توبه كننده نصوح را مى گيرد و وارد بهشت هايى مى كند كه نهرها در آن جارى است، كه به زيبايى بهشت مى افزايد.