تهران، مسجد امير رمضان 1383
مقام امام على عليه السلام
الحمدلله رب العالمين و صلّى الله على جميع الانبياء والمرسلين و صلّ على محمد و آله الطاهرين.
وجود مبارك اميرالمؤمنين عليه السلام بعد از رسول خدا صلى الله عليه و آله بالاترين و پر قدرت ترين مسافرى بودند كه مسير سفرشان، سفرى صد در صد الهى و ملكوتى بود و از مسيرى كه حركت كردند، به طور كامل و جامع، به تمام نتايج مسافرت شان رسيدند.
يكى از مهمترين و مطمئن ترين راويان شيعه «جابر جُعفى» است. در كتاب هاى بسيار مهم قرن سوم به بعد، در احوالات او نوشته اند. او مرد بسيار عالم و دانايى بود و هم فوق العاده اهل عمل و داراى كرامت، يعنى هم مرز معجزه بود. «1»
روايتى از جابر جعفى در ذاكر بودن على عليه السلام
امام صادق عليه السلام مى فرمايند: پدرم حضرت باقر عليه السلام در دنيا و آخرت، چهار يار دارد. نفر پنجمى را ذكر نمى كنند. يكى از آن چهار يار، جابر جعفى است. امام صادق عليه السلام جابر جعفى را جزء صديقان و مقربان قلمداد فرمودند. صديقان و مقربانى كه در قرآن كريم از آنها ياد شده است؛ «2» «وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ* أُوْلئِكَ الْمُقَرَّبُونَ* فِى جَنتِ النَّعِيمِ» «3»
______________________________
(1)- مستدرك سفينة البحار؛ نمازى شاهرودى: 2/ 17-/ 21؛ «جابر بن يزيد بن الحارث بن عبد يغوث أبو محمد الجعفي من أصحاب الباقر والصادق عليهما السلام ثقة جليل صاحب الأسرار والمنزلة العظيمة والمرتبة الكريمة. مات سنة 128 أو 166. وخدم الباقر عليه السلام ثمانية عشر سنة. الروايات في فضله ومناقبه كثيرة، وله كتب يشهد لما ذكرنا من أنه من حملة الأسرار و حفظة كنوز الأخبار، ما رواه الكشي عنه، قال: رويت خمسين ألف حديث ما سمعه أحد مني. أقول: و رواه في صحيح مسلم في روايتين.
مستدرك الوسائل: 12/ 299، باب 23، حديث 14136؛ «جَابِرٍ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو جَعْفَرٍ عليه السلام تِسْعِينَ أَلْفَ حَدِيثٍ لَمْ أُحَدِّثْ بِهَا أَحَداً قَطُّ وَ لَاأُحَدِّثُ بِهَا أَحَداً أَبَداً قَالَ جَابِرٌ فَقُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام إِنَّكَ قَدْ حَمَلْتَنِي وِقْراً عَظِيماً بِمَا حَدَّثْتَنِي بِهِ مِنْ سِرِّكُمُ الَّذِي لَاأُحَدِّثُ بِهِ أَحَداً فَرُبَّمَا جَاشَ فِي صَدْرِي حَتَّى يَأْخُذَنِي مِنْهُ شِبْهُ الْجُنُونِ قَالَ يَا جَابِرُ فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ فَاخْرُجْ إِلَى الْجَبَّانِ فَاحْفِرْ حَفِيرَةً وَ ادْلُ رَأْسَكَ فِيهَا ثُمَّ قُلْ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ بِكَذَا وَ كَذَا».
بحار الأنوار: 2/ 70، باب 13، حديث 82 (رجال الكشي)؛ «جَابِرٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام وَ أَنَا شَابٌّ فَقَالَ مَنْ أَنْتَ قُلْتُ مِنْ أَهْلِ الْكُوفَةِ جِئْتُكَ لِطَلَبِ الْعِلْمِ فَدَفَعَ إِلَيَّ كِتَاباً وَ قَالَ لِي إِنْ أَنْتَ حَدَّثْتَ بِهِ حَتَّى تَهْلِكَ بَنُو أُمَيَّةَ فَعَلَيْكَ لَعْنَتِي وَ لَعْنَةُ آبَائِي وَ إِنْ أَنْتَ كَتَمْتَ مِنْهُ شَيْئاً بَعْدَ هَلَاكِ بَنِي أُمَيَّةَ فَعَلَيْكَ لَعْنَتِي وَ لَعْنَةُ آبَائِي ثُمَّ دَفَعَ إِلَيَّ كِتَاباً آخَرَ ثُمَّ قَالَ وَ هَاكَ هَذَا فَإِنْ حَدَّثْتَ بِشَيْ ءٍ مِنْهُ أَبَداً فَعَلَيْكَ لَعْنَتِي وَ لَعْنَةُ آبَائِي».
بحار الأنوار: 75/ 182، باب 22، حديث 8؛ «جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ الْجُعْفِيِّ قَالَ خَدَمْتُ سَيِّدَ الْأَنَامِ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ عليه السلام ثَمَانِيَ عَشْرَةَ سَنَةً فَلَمَّا أَرَدْتُ الْخُرُوجَ وَدَّعْتُهُ فَقُلْتُ لَهُ أَفِدْنِي فَقَالَ بَعْدَ ثَمَانِيَ عَشْرَةَ سَنَةً يَا جَابِرُ قُلْتُ نَعَمْ إِنَّكُمْ بَحْرٌ لَايُنْزَفُ وَ لَايُبْلَغُ قَعْرُه».
(2)- بحار الأنوار: 46/ 343، باب 8، حديث 34؛ «أصحاب محمد بن علي ع جابر بن يزيد الجعفي و حمران بن أعين و زرارة عامربن عبد الله بن جذاعة حجربن زائدة عبد الله بن شريك العامري فضيل بن يسار البصري سلام بن المستنير بريد بن معاوية العجلي الحكم بن أبي نعيم».
بحار الأنوار: 46/ 345، باب 8، حديث 38؛ «بَابُهُ جَابِرُ بْنُ يَزِيدَ الْجُعْفِيُّ وَ اجْتَمَعَتِ الْعِصَابَةُ عَلَى أَنَّ أَفْقَهَ الْأَوَّلِينَ سِتَّةٌ وَ هُمْ أَصْحَابُ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام وَ هُمْ زُرَارَةُ بْنُ أَعْيَنَ وَ مَعْرُوفُ بْنُ خَرَّبُوذَ الْمَكِّيُّ وَ أَبُو بَصِيرٍ الْأَسَدِيُّ وَ الْفُضَيْلُ بْنُ يَسَاروَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ الطَّائِفِيُّ وَ بُرَيْدُ بْنُ مُعَاوِيَةَ الْعِجْلِيُّ».
بحار الأنوار: 46/ 345، باب 8، حديث 39؛ «صِفَةُ الْبَاقِرِ عليه السلام أَسْمَرُ مُعْتَدِلٌ شَاعِرُهُ الْكُمَيْتُ وَ السَّيِّدُ الْحِمْيَرِيُّ وَ بَوَّابُهُ جَابِرٌ الْجُعْفِيُّ وَنَقْشُ خَاتَمِهِ رَبِّ لا تَذَرْنِي فَرْداً».
(3)- واقعه (56): 10- 12؛ و پيشى گيرندگان [به اعمال نيك ] كه پيشى گيرندگان [به رحمت و آمرزش ] اند،* اينان مقربان اند،* در بهشت هاى پر نعمت اند.
جابر جعفى از امام صادق عليه السلام نقل مى كند: پس از پايان جنگ نهروان، اميرالمؤمنين عليه السلام به كوفه برگشتند. براى مردم سخنانى ايراد فرمودند كه در آن سخنرانى، خودشان را «ذاكر» معرفى كردند و فرمودند: اى مردم!
«انَا الذَّاكِرُ» «1»
چاره اى هم نبود، جز اين كه خودشان را معرفى كنند، چون فتنه ها و آشوب ها، اميرالمؤمنين عليه السلام را از آن حقيقتى كه داشت، پنهان كرده بود و فتنه ها و فسادها، با اميرالمؤمنين عليه السلام طورى معامله كرده بود كه شخصيت على عليه السلام در بين مردم گم شده بود، تا جايى كه خود اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايند: اين فتنه و آشوب ها كارى كرد كه من در چشم مردم هموزن معاويه قرار داده شوم
«الدَّهْرُ انْزَلَنِى ثُمَّ انْزَلَنِى، ثَّم انْزَلَنِى حَتّى يُقال مُعاوِيَةُ وَ عَلِىّ» «2»
تا به اينجا رساندند كه مردم در گفتگوهاى معمولى شان، اول معاويه را ذكر مى كردند و مرا در مرحله دوم، يعنى فتنه ها ارزش مرا بعد از معاويه قرار داد.
مفهوم ذاكر بودن اميرالمؤمنين عليه السلام
حضرت عليه السلام براى اتمام حجت بر مردم، چاره اى نداشت جز اين كه خودش را معرفى كند، لذا روى منبر فرمود:
«أَنَا الذَّاكِرُ»
و بعد هم آدرس چند آيه را در سوره مباركه آل عمران دادند كه من چهره ام در اين آيات نشان داده شده است. مردم! اگر قرآن را قبول داريد، شناسنامه من در اين چند آيه است، كه پروردگار عالم آن را نظام داده است. اين سير سفر اميرالمؤمنين عليه السلام است.
در اين آيات چند مسأله مطرح است؛ ذكر، فكر، حق، تكليف، مصونيت از هر نوع سوء، ارتباط شديد با نبوت و منزل آخر هم در آغوش رحمت ابد پروردگار قرار گرفتن. مسافر اميرالمؤمنين عليه السلام است و جاده سفر هم اين منازل است.
يكى از آيات اين چنين است: «الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ» «3» اينجا ممكن است يك ادبياتى بگويد: اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده است:
«أَنَا الذَّاكِرُ»
أَنَا، مفرد است و اين كه
______________________________
(1)- بحار الأنوار: 33/ 283- 285، باب 20، حديث 547؛ «جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ خَطَبَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ بِالْكُوفَةِ عِنْدَ مُنْصَرَفِهِ مِنْ نَهْرَوَانَ وَ بَلَغَهُ أَنَّ مُعَاوِيَةَ يَسُبُّهُ وَ يَعِيبُهُ وَ يَقْتُلُ أَصْحَابَهُ فَقَامَ خَطِيباً فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ صَلَّى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و آله وَ ذَكَرَ مَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَى نَبِيِّهِ وَ عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ لَوْ لَاآيَةٌ فِي كِتَابِ اللَّهِ مَا ذَكَرْتُ مَا أَنَا ذَاكِرُهُ فِي مَقَامِي هَذَا يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ ... أَنَا وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ وَ اللَّهُ وَلِيِّي وَ حَسِبَ مُحِبِّي أَنْ يُحِبُّوا مَا أَحَبَّ اللَّهُ وَ حَسِبَ مُبْغِضِي أَنْ يُبْغِضُوا مَنْ أَحَبَّ اللَّهُ أَلَا وَ إِنَّهُ بَلَغَنِي أَنَّ مُعَاوِيَةَ سَبَّنِي وَ لَعَنَنِي اللَّهُمَّ اشْدُدْ وَطْأَتَكَ عَلَيْهِ وَ أَنْزِلِ اللَّعْنَةَ عَلَى الْمُسْتَحِقِّ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ رَبَّ إِسْمَاعِيلَ وَ بَاعِثَ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ ثُمَّ نَزَلَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ عَنْ أَعْوَادِهِ فَمَا عَادَ إِلَيْهَا حَتَّى قَتَلَهُ ابْنُ مُلْجَمٍ لَعَنَهُ اللَّهُ».
(2)- فرحة الغري، سيد ابن طاووس: 7؛ «وإذا كان الإمام علي عليه السلام قد عبر في واحدة من مناسبات صراعه المرير مع الباطل بقوله: أنزلني الدهر حتى قيل معاوية و علي. فان عليا عليه السلام يذكر اليوم مع معاوية ولكن ليس كند له بل كنقيض له في النبل و الخلق و الانسانية».
(3)- آل عمران (3): 191؛ آنان كه همواره خدا را ايستاده و نشسته و به پهلو آرميده ياد مى كنند، و پيوسته در آفرينش آسمان ها و زمين مى انديشند، [و از عمق قلب همراه با زبان مى گويند:] پروردگارا! اين [جهان با عظمت ] را بيهوده نيافريدى، تو از هر عيب و نقصى منزّه و پاكى؛ پس ما را از عذاب آتش نگاهدار.
به اين آيات اشاره كرده است كه من در اين آيات معرفى شده ام، در تمام آيه، ضمائر آن جمع است؛ «الذين» «يذكرون» جمع هستند؟
جواب آن خيلى ساده است؛ تمام دانشمندان بزرگ شيعه و اهل تسنن بى استثنا نوشته اند كه وقتى نصاراى نجران به پيغمبر صلى الله عليه و آله گفتند: مسلمان نمى شويم، ماليات هم نمى دهيم. حاضر هستيم كه براى نفرين جمع شويم؛ تو نفرين كن، ما هم نفرين مى كنيم. آتش بر هر كس كه نازل شد و نابودش كرد، مذهب او باطل است و كسى كه ماند، حق است.
خدا به پيغمبر صلى الله عليه و آله فرمود: قبول كن:
«فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَآءَنَا وَأَبْنَآءَكُمْ وَنِسَآءَنَا وَنِسَآءَكُمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَكُمْ» «1»
ابناء، نساء، انفس، با ضمير جمع آمده است؛ تمام فرزندانتان را بياوريد، ما هم همه فرزندانمان را مى آوريم. هر چه زن مسيحى است بياوريد، ما هم هر چه زن مسلمان است با خودمان مى آوريم، «وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَكُمْ» هر چه مرد با شما در شهر نجران است بياوريد، من هم هر چه مرد است با خودم مى آورم.
اين را خدا مى گويد. اين كار پيغمبر صلى الله عليه و آله نيست، بلكه طرح پروردگار است.
«قل» يعنى منِ خدا به تو مى گويم كه بگو. آنها هم قبول كردند و با جمعيت كثيرى آمدند. همه دانشمندان شيعه و سنى هم نوشته اند كه پيغمبر صلى الله عليه و آله آمد، اما فقط يك زن، دو بچه و يك مرد با او بودند. با اين كه خدا با صيغه جمع به او فرمان داد؛ بگو: همه فرزندان، همه زنان و همه مردان را مى آورم.
اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايند: كسى در عالم نزد خدا مطيع تر از پيغمبر صلى الله عليه و آله نبوده است، ولى از همه زنان، يك زن؛ فاطمه زهرا عليها السلام را و از همه نسل و ابناء، دو بچه؛ حسن و حسين عليهما السلام و از همه مردان هم فقط على بن ابى طالب عليه السلام را با خود آورد.
شما اينجا در «انفسنا» كه جمع است چه مى گوييد؟ همان را در اين «الذين»
______________________________
(1)- آل عمران (3): 61؛ بگو: بياييد ما پسرانمان را و شما پسرانتان را، و ما زنانمان را و شما زنانتان را، و ما نفوسمان را و شما نفوستان را دعوت كنيم.
بگوييد. اگر ضماير آيات جمع است، نگران نباشيد، منظور از اين جمع، يك نفر است، زيرا آن يك نفر به تنهايى مطابق همه است.
ارزش اعمال على عليه السلام در قياس با انس و جنّ
اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند:
«أَنَا الذَّاكِرُ»
من ذاكر هستم. وجود من را اين آيات معلوم كرده است:
«الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيًما وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ» «1»
خدا با شما حرف مى زند؛ اى جامعه اسلامى! اى ملت ها! اى انسان ها! خدا على عليه السلام را به شما معرفى مى كند، مى گويد: او كسى است كه به حال ايستاده، نشسته و در رختخواب و در تمام لحظات، به ياد من است. در على عليه السلام غير از خدا را نبينيد؛ بدن، شكل، قيافه، سن، چشم و ابروى او را نبين، خدا را ببين «الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيًما» چون از اين سه حالت. ما به حالت چهارم نمى رويم، همين سه حالت است. در دوره عمر، ما يا در حال ايستاده هستيم يا در حالت نشسته، يا خوابيم «وَعَلَى جُنُوبِهِمْ» على عليه السلام وقتى هم كه در رختخواب خواب است، از خدا پر است، يعنى در حال ذكر است. يك بدنى مى بينيد كه در رختخواب افتاده است، اما اين كه در رختخواب است، جلوه «ذكر الله» است، يعنى خواب او از بيدارى بيداران، بيدارتر است.
گستردگى فكر و تفكّر على عليه السلام
على عليه السلام از منزلِ ياد، همواره به منزلِ فكر سفر مى كند. قرآن، فكر على عليه السلام را بيان مى كند كه تا كجا گسترده است:
«وَيَتَفَكَّرُونَ فِى خَلْقِ السَّموَ تِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هذَا بطِلًا سُبْحنَكَ
______________________________
(1)- آل عمران (3): 191؛ آنان كه همواره خدا را ايستاده و نشسته و به پهلو آرميده ياد مى كنند.
فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» «1»
قدرت انديشه و ژرفاى فكر على عليه السلام تمام آسمان ها و زمين را زير پَر مى گيرد، لذا بر منبر فرمود: به تمام جاده هاى آسمان ها، داناتر از راههاى زمينى هستم؛
«اعْلَم بِطُرُقِ السَّمَواتِ» «2»
اين كار بدن و يك ذره مغز درون جمجمه نيست، بلكه اين كار حضرت حق است كه به اين شكل جلوه كرده است.
|
تا صورت پيوند جهان بود، على بود |
تا نقش زمين بود و زمان بود، على بود «3» |
|
گوشه اى از عمق فكر على عليه السلام
اين انديشه به قدرى گسترده است كه قرآن مى گويد: تمام آسمان ها و زمين در يك گوشه فضاى فكر على عليه السلام جا مى گيرند. اين حجم فكر او است. اگر حجم فكر او اين نبود، خطبه اول نهج البلاغه را چگونه ظهور داده است؟ شما براى توضيح خطبه اول نهج البلاغه كه درباره خلقت است، بايد كتاب «آسمان و جهان» مرحوم علامه كمره اى را كه در هفتصد صفحه نوشته شده است بخوانيد، كه توضيح يك پنجم خطبه اول است. مثل اين كه خدا قبل از شروع آفرينش، على عليه السلام را به وجود آورده است، گويا اين آفرينش را همراه خدا شاهد بوده، بعد در كوفه آمده است و عين آفرينش خدا را از اول تا به وجود آمدن اين نظام بيان كرده است.
«لاگلاس» هم با ابزارهاى علمى بيان كرده است، ولى يك واو حرف على عليه السلام را ندارد. «وَيَتَفَكَّرُونَ فِى خَلْقِ السَّموَ تِ وَالْأَرْضِ» على عليه السلام با عمق فكر و انديشه اش وارد آسمان ها و زمين مى شود، مثل اين كه اين بنده من، جزء جزء اتم ها، عناصر تركيبى و عناصر بسيط تا كرات را بررسى كرده و تمام عوالم خلقت را سفر كرده است، بعد از انديشه در عمق خلقت، اعلام كرده است:
«رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هذَا بطِلًا سُبْحنَكَ»
______________________________
(1)- آل عمران (3): 191؛ و پيوسته در آفرينش آسمان ها و زمين مى انديشند، [و از عمق قلب همراه با زبان مى گويند:] پروردگارا! اين [جهان با عظمت ] را بيهوده نيافريدى، تو از هر عيب و نقصى منزّه و پاكى؛ پس ما را از عذاب آتش نگاهدار.
(2)- سعد السعود: 209؛ «إنه قال أقضاكم علي فجمع له العلوم في القضاء و إنه كان يقول سلوني قبل أن تفقدوني فإنني أعلم بطرق السماوات مني بطرق الأرض».
نهج البلاغة: خطبه 231؛ «أَيُّهَا النَّاسُ سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي فَلَأَنَا بِطُرُقِ السَّمَاءِ أَعْلَمُ مِنِّي بِطُرُقِ الْأَرْضِ قَبْلَ أَنْ تَشْغَرَ بِرِجْلِهَا فِتْنَةٌ تَطَأُ فِي خِطَامِهَا وَ تَذْهَبُ بِأَحْلَامِ قَوْمِهَا».
(3)- شمس تبريزى.
يعنى منِ على، همه آفرينش تو را با مركب ياد و فكر گشتم، چيزى در اين جهان پهناور، بيهوده و باطل و بازيچه خلق نشده است. هر كارى كه كرده اى، حق بوده است. پس منزل ذكر و فكر را پيمود و به حق بودن همه چيز رسيد.
هدف خلقت از زبان امام على عليه السلام
اميرالمومنين عليه السلام مى فرمايد: خود من هم يك جزء اين عالم هستم. چنان كه تمام اجزاى هستى، حق است، من هم حق هستم. خداوند مرا به حق آفريده و از آفريدن من هدف داشته است. هدف از آفرينش من چهار چيز است؛ اين كه انسان ظرف علم، معرفت، عبادت احسن و رحمت شود. پس من مكلف به علم هستم، بايد عالم شوم.
طبق آخرين آيه سوره مباركه رعد، پروردگار هر چه علم اولين و آخرين، غيب و شهود، ملك و ملكوتى به پيغمبر صلى الله عليه و آله داده بود، على عليه السلام در همان سن پانزده شانزده سالگى، آن علوم را از پيغمبر صلى الله عليه و آله دريافت كرد؛
«قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنِى و بَيْنَكُمْ و مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتبِ» «1»
اى مردم! دانش اولين و آخرين، كتاب، لوح محفوظ، قرآن، تورات و انجيل، نزد شاهد نبوت است، كه شاهد نبوت على عليه السلام بوده است. پس منِ على مكلف به كسب معرفت هستم، كه معرفتم را تكميل كردم.
من مكلف به عبادت هستم؛ صدقه، انفاق، جبهه، جان در راه خدا گذاشتن، نماز و روزه، آنها را هم انجام دادم، بعد هم خودم را به احسن عبادت رساندم. پس هدف سوم را هم تحقق دادم.
روزى امام باقر عليه السلام وارد اتاق زين العابدين عليه السلام شد، بابا را در حال عبادت ديد.
امام باقر عليه السلام گريه كرد. تا زين العابدين عليه السلام از عبادت فارغ شد، سرش را برگرداند،
______________________________
(1)- رعد (13): 43؛ كافران مى گويند: تو فرستاده [خدا] نيستى. بگو: كافى است كه خدا [با آيات محكم و استوار قرآنش ] و كسى [چون اميرالمؤمنين على بن ابى طالب ] كه دانش كتاب نزد اوست، ميان من و شما [نسبت به پيامبرى ام ] گواه باشند.
فرمود: چرا گريه مى كنى؟ گفت: به حال شما گريه مى كنم، چون شما عبادات را سنگين انجام مى دهيد، من دلم به حال شما سوخت. امام سجاد عليه السلام فرمود:
فرزندم! كتابى كه روى اين طاقچه است، بردار و بياور. امام باقر عليه السلام كتاب را آورد.
فرمود: اين كتاب را باز كن. در اين كتاب عبادات جدم على عليه السلام را نوشته اند.
بخوان، ببين آيا من خدا را بندگى كرده ام يا او؟ پس حضرت امير عليه السلام خودش را به احسن عبادت رساند.
و بعد هم به هدف چهارم كه:
«إِلَّا مَن رَّحِمَ رَبُّكَ وَلِذَ لِكَ خَلَقَهُمْ» «1»
اصلًا براى خاطر اين كه بشر را مانند ماهى، در اقيانوس رحمتم غرق كنم، شما را آفريده ام. چه كسى مثل على عليه السلام غرق در رحمت خدا شده است؟ على عليه السلام «رحمت الله» است. منازل ذكر، فكر، يافتن حق بودن «كل شى ء»، منزل تكليف چهارگانه و مصونيت عبد، تمام پيش آمدهاى رنج آور، مخصوصاً در آخرت را طى كرد.
«رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هذَا بطِلًا سُبْحنَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ»
محبوب من! تو از هر عيب و نقصى پاك هستى. على بيشتر از يك خواهش از تو ندارد: «فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» مرا از آتش قيامت مصون بدار. اين مصونيت را دادند؟ به پايان آيات برسيم؛ افتادن در پوشش الهى، در برابر هر عذابى: «سُبْحنَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ».
ادامه دارد . . .
منبع : پایگاه عرفان