منابع مقاله:
کتاب : تفسير و شرح صحيفه سجاديه جلد دوم
نوشته: حضرت آیت الله حسین انصاریان
وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَالْحِكْمَةَ وَإنْ كانُوا منْ قَبْلُ لَفى ضَلالٍ مُبينٍ» «1»
و كتاب و حكمت به آنان مى آموزد و به راستى كه آنان پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند.
منظور از تعليم «كتاب»، تعليم قرائت قرآن و مفاهيم ظاهرى آن است.
در باب تعليم «حكمت» گفته اند:
مراد از حكمت، باطن آيات و مفاهيمى است كه جز پيامبر و ائمّه كسى را بدان راه نيست و يا مراد شريعت است كه پيامبر بزرگ با اعمالش معانى و كيفيّت اجراى آن را تعليم داد، يا مرادْ زمينه سازى براى علم يقينى است كه آن علم دين است و علم دين عبارت است از مبانى اعتقادى و اخلاقى و عملى و معارف الهيّه.
بعضى فرموده اند: حكمت عبارت از تشبّه به حقّ است و پيامبر معلّم اين تشبّه، چنانكه خود فرمود و نيز عملًا نشان داد:
تَخَلَّقُوا بِأخْلاقِ اللّهِ.
به اخلاق الهى آراسته شويد.
برخى فرموده اند: حكمت عبارت است از معارف حقّه كه آثارش در همه امور حيات و زندگى ظاهر مى شود. آن كه حكيم است دنيا برايش محلّ لهو و لعب و زينت و تفاخر و تكاثر در مال و اولاد نيست، بلكه دنيا براى او جايى است كه همه نوع وسايل ترقّى و تنبّه و رشد و كمال در آن قرار دارد و آدمى مى تواند با به كارگيرى صحيح نعمت ها شالوده سعادت ابدى خود را در آن پى ريزى نمايد.
خلاصه كلام آن كه: خداوند حكيم، قرآن حكيم را بر پيامبر حكيم نازل كرد تا از جامعه گمراه و امّت جاهلى، جامعه و امّتى حكيم بسازد.
پيروى از پيامبر در قرآن
قرآن مجيد پس از نشان دادن چهره ملكوتى و با عظمت و الهى محمّد صلى الله عليه و آله و بيان اهداف رسالت آن حضرت، جهت تأمين سعادت دنيا و آخرت مردم، اصرار و پافشارى عجيبى بر اطاعت و متابعت و پيروى از حضرت دارد:
قُلْ أَطِيعُوا اللّهَ وَالرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّوا فَإِنَّ اللّهَ لَا يُحِبُّ الْكَافِرِينَ» «2»
بگو: از خدا و پيامبر اطاعت كنيد. پس اگر روى گردانيدند [بدانند كه ] يقيناً خدا كافران را دوست ندارد.
ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنصُرُنَّهُ» «3»
سپس [در آينده ] پيامبرى براى شما آمد كه آنچه را [از كتابهاى آسمانى ] نزد شماست تصديق كرد، قطعاً بايد به او ايمان آوريد و وى را يارى دهيد.
وَأَطِيعُوا اللّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ» «4»
و از خدا و پيامبر فرمان بريد تا مورد رحمت قرار گيريد.
أَطِيعُوا اللّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَاولِى الْأمْرِ مِنْكُمْ» «5»
اى اهل ايمان! از خدا اطاعت كنيد و [نيز] از پيامبر و صاحبان امر خودتان [كه امامان از اهل بيت اند و چون پيامبر داراى مقام عصمت مى باشند] اطاعت كنيد.
وَمَن يُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِم مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً» «6»
و كسانى كه از خدا و پيامبر اطاعت كنند، در زمره كسانى از پيامبران و صدّيقان و شهيدان و شايستگان خواهند بود كه خدا به آنان نعمت [ايمان، اخلاق و عمل صالح ] داده؛ و اينان نيكو رفيقانى هستند.
مَن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللّهَ» «7»
هر كه از پيامبر اطاعت كند، در حقيقت از خدا اطاعت كرده.
وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا» «8»
آنچه را پيامبر به شما عطا كرد بگيريد و از آنچه شما را نهى كرد، باز ايستيد.
وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْراً أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُّبِيناً» «9»
و هيچ مرد و زن مؤمنى را نرسد هنگامى كه خدا و پيامبرش كارى را حكم كنند براى آنان در كار خودشان اختيار باشد؛ و هركس خدا و پيامبرش را نافرمانى كند يقيناً به صورتى آشكار گمراه شده است.
وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزاً عَظِيماً» «10»
و هركس خدا و پيامبرش را اطاعت كند، بى ترديد رستگارى بزرگى يافته است.
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- آل عمران (3): 164.
(2)- آل عمران (3): 32.
(3)- آل عمران (3): 81.
(4)- آل عمران (3): 132.
(5)- نساء (4): 59.
(6)- نساء (4): 69.
(7)- نساء (4): 80.
(8)- حشر (59): 7.
(9)- احزاب (33): 36.
(10)- احزاب (33): 71.
منبع : پایگاه عرفان