با اينكه نزديك به دو دهه از استقلال كشورهاى آسياى ميانه از شوروى سابق مى گذرد مشكلات و ساختارهاى اقتصادى، ناكافى بودن اطلاعات مسلمانان اين مناطق از اسلام و تبليغات مؤثر و هدايت شده وهابيت توانسته است نفوذ خود را در اين مناطق گسترش دهد.
اين امر به ويژه در كشورهايى همانند ازبكستان، قزقيزستان و تاجيكستان قابل لمس بوده و روند رو به گسترش وهابيت، نگرانى مقامات دولتى و مذهبى اين كشورها را باعث شده است. در اين راستا «سويون حاجى»، رئيس اداره روحانيت استان اوس قرقيزستان گرايش مسلمانان و جوانان كشورش به فرقه ها و جريانات افراطى و تندرو نظير حزب التحرير و وهابيت را نگران كننده خواند. افزون بر آن دولت تاجيكستان نيز با همان محدوديت ها از نفوذ مبلغان وهابيت و جريانات بنيادگراى افراطى از راه مرزهاى جنوبى خود با افغانستان به كشورش جلوگيرى كرده است.با نگاهى به ساختار مذهبى و جمعيتى كشورهاى آسياى مركزى درمى يابيم اصولاً ساختار مذهبى اين جوامع با نگاهى مداراگرايانه از شاخه هاى اسلام سنى، شيعيان اسماعيلى، فرقه هاى عرفانى و معنوى اسلامى و برخى اقليت هاى ديگر تشكيل شده است. اين صورت بندى مذهبى در طول دهه هاى گذشته مانع گسترش بنيادگرايان سلفى در اين مناطق بوده است اما پس از فروپاشى شوروى و افزايش خلامذهبى در ميان شهروندان و جوانان اين مناطق از آنجايى كه مديريت مذهبى كافى براى اين كشورها از طرف دولت انجام نشده است و در همين زمان عربستان سعودى به عنوان قطب اصلى و داعيه دار جهان اسلام (خادمين حرمين شريفين) با كمك هاى اقتصادى و نهاد و مؤسسه هاى تبليغاتى خود تلاش هاى زيادى براى نفوذ در اين مناطق در راستاى ترويج انديشه ها و مذهب وهابيت انجام داده است. از آنجا كه جذابيت هاى مالى، انگيزه ويژه اى از سوى جوانان اين نواحى در جهت گرايش به وهابيت است، در اين راستا اعطاى بورس ها و وام هاى تحصيلى به جوانان اين مناطق براى تحصيل در مراكز علمى و مذهبى وهابيت و پشتيبانى هاى مالى آنان را به سربازانى در راه ترويج انديشه هاى وهابيت در آسياى مركزى در آورده است و زمينه هاى افزايش و گسترش بنيادگرايى سلفى مبتنى بر انديشه هاى وهابيسم را آماده كرده است.با توجه به ضعف هاى ساختارى و اساسى دولت هاى منطقه، ساختارهاى اقتصادى نامناسب و درآمد سرانه پايين بسيارى از كارشناسان از وهابيسم به عنوان «خطر عمده اى» ياد مى كنند كه در صورت غفلت دولت هاى منطقه، آينده منطقه را تحت تاثير قرار خواهد داد. اين در زمانى صورت مى گيرد كه رياض به عنوان داعيه دار مهد جهان اسلام با توجه به درآمدهاى هنگفت ناشى از شوك نفتى ،۲۰۰۴ توجه زيادى به گسترش وهابيت در مناطقى همچون آسياى مركزى، آفريقا و آسياى شرقى كرده است، چنانكه اين امر حتى موجب اعتراض برخى جريان هاى اصلاح طلب در عربستان و داخل نظام پادشاهى اين كشور شده است.
كارشناسان آسياى مركزى بر اين باورند كه روند رو به رشد وهابيت در آسياى مركزى مى تواند آينده منطقه را با افزايش احزاب و گروه هاى بنيادگرا روبه رو سازد. اين روند مى تواند پيامدهاى جدى براى اين كشور داشته باشد به ويژه اينكه برخى از مناطق همانند دره فرغانه كه مشترك ميان چند كشور اين منطقه است با افزايش گرايش هاى بنيادگرا روبه روست. علاوه بر آن ضعف هاى امنيتى اين كشور در مرزهاى خود با افغانستان موجب انتقال سريع بنيادگرايان سلفى از اين كشور به كشورهاى منطقه مى شود.
منبع : مذهب نيوز