كندن گور با دندان خود
هر انسانى خودش براى خودش چاه مى كند و قبر خود را خودش تاريك مى كند و جهنم را درست مى كند . به اسارت رفتن در اعمال زشت را خودش باعث مى شود .
اين كه گفتم : خودش قبر خودش را مى كند ، ممكن است بگوييد : مرده كه نمى تواند براى خودش قبر بكند ؟ اين حرف با تكيه به روايت جالبى است : روزى پيغمبر صلى الله عليه وآله از قبرستان عبور مى كردند ، به زنده ها فرمودند : بيشتر اين مرده ها كه در اين قبرستان دفن هستند ، قبر خود را با دندان هاى خود كنده اند . كنايه از اين كه بدخور ، پرخور و منظم خور نبودند . شكم، اين ها را به خانه گور كشيده است .
به خاطر شكم سكته كردند ، زخم معده و روده گرفتند ، به تنگى نفس افتادند ، پرخورى كردند . معده به قلب نزديك است . قلب بيچاره ديگر جا نداشت كه راحت باز و بسته شود . به آن فشار آمده و ايستاده است .(191)
بازگشت نتيجه اعمال به انسان
اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد : در اين عالم به احدى خوبى يا بدى نكردم . گفتند : شما بدى نداشتيد ، اما چرا مى فرماييد : به احدى خوبى نكردم ؟ شما درياى خير هستيد و اين همه خدمت كرده ايد ؟
حضرت فرمودند : هر خوبيى كردم ، به خودم خوبى كردم . قرآن مى فرمايد :
» إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِكُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا «(192)
تمام خوبى ها و بدى ها به خود شما برمى گردد .(193)
وقتى در قيامت كار تمام مى شود و بهشتى ها در بهشت قرار مى گيرند ،
» كُلُّ نَفْسِ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ «(194)
ظهور مى كند .
سؤال اهل بهشت از اهل جهنم
بعد در قيامت اتفاق جالبى مى افتد . خدا در قرآن مى فرمايد :
» إِلَّآ أَصْحَبَ الَْيمِينِ «(195)
اين اصحاب يمين ، همه اهل بهشت هستند :
» يَتَسَآءَلُونَ «(196)
با اهل دوزخ به پرسش و پاسخ مى نشينند . آنها در بهشت مشرف به جهنّم هستند و اهل جهنّم زير پاى اهل بهشت . گفتگو ، سؤال ، پرسش و پاسخ طرفينى است . بهشتى ها شروع مى كنند :
» مَا سَلَكَكُمْ فِى سَقَرَ «(197)
آنها را مى شناسند ، همسايه ، فاميل ، رفيق ، همشاگردى مدرسه و يا هم سفر او بوده ، حال آنها در جهنّم هستند و او در بهشت .
سؤال مى كنند : چه چيزى شما را به دوزخ انداخت ؟ جواب ها را ببينيد . اين كه خدا در قرآن مى فرمايد : خود را نگهداريد تا گرفتار عذاب نشويد ، با چه چيزى بايد نگهداشت ؟ در سوره ملك فرمود : با گوش دادن و انديشه كردن .
جواب اهل جهنم به اهل بهشت
1 - اهل نماز نبوديم
اينجا بقيه مطلب را مى گويد . مى پرسند : چرا شما به جهنّم آمده ايد :
» قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ «(198)
ما بايد با نماز خود را مقيّد و حفظ مى كرديم ، نگاه مى داشتيم كه دچار جهنّم نشويم . ما نماز نخوانديم . راه ما به جهنّم باز بود و الاّ اگر نماز داشتيم ، راه بسته بود .
در عرب ، قديم مسابقات اسب دوانى خيلى رواج داشت . ده اسب را برنده معرفى مى كردند . به اولين اسب برنده »مجلّى« و دومين اسب »مصلّى « مى گفتند .
مصلين در قرآن
امام باقر عليه السلام در اينجا تفسير جالبى دارند ، ايشان مى فرمايند : در اين عالم ، برندگان ايمان ، عمل صالح و اخلاق ، ما هستيم . بعد كسانى كه به ما اقتدا كردند و در اين عالم خود را به ما رساندند . اين ها مصلّين هستند .(199)
يكى از معانى :
» وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ «(200)
اين است كه ما در دنيا به قدرى متكبّر بوديم كه حاضر نشديم به امامان و انبيا عليهم السلام اقتدا كنيم . به شياطين ، رفيق بد، لائيك و افراد بى دين اقتدا كرديم . حاضر نشديم اين اقتدا را به پشت سر اميرالمؤمنين عليه السلام ببريم.
معنى ظاهر آيه يعنى نماز نخوانديم ، لذا راه ما به سمت دچار شدن به عذاب باز بود . اما راه آنهايى كه نماز خواندند ، به طرف بهشت باز است و به طرف جهنم بسته .
نماز صحيح در امتداد تقوا
»اتقوا الله « يعنى نماز بخوانيد كه خود را از عذاب حفظ كنيد . نماز را در حدّ قابل قبولى بخوانيد . بعضى نمازها خيلى با عجله است . حمد ، سوره ، ركوع ، ذكر ركوع و به سجده رفتن ، همه به هم وصل است . اين نماز باطل است . نماز بايد طبق رساله باشد كه عيبى نداشته باشد .
طورى نماز بخوانيد كه در قيامت نگويند : پنجاه سال بى نماز بودى ؛ چون نماز باطل را حساب نمى كنند.(201)
2 - اهل انفاق و اطعام نبوديم
بعد از اين نكته ، دليل دوم جهنمى شدن خود را مى گويند :
» لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ × وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ «(202)
با اين كه پولدار بوديم ، اما بخيل بوديم ، به افتادگان رسيدگى نكرديم و انفاق نمى كرديم .
يكى از راه هاى نگهداشتن خود از عذاب ، آزاد كردن صحيح مال در راه خدا است . آن كسى كه پول را اسير كرده ، راهش براى اسير شدن به عذاب باز است .(203)
3 و 4 - اهل بطالت عمر و انكار قيامت بوديم
بعد مى گويند :
» وَ كُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَآئِضِينَ «(204)
شب و روز با بازيگران ، معصيت كاران و اهل لهو و لعب ، به سر مى برديم و بدتر از همه اين حرف ها :
» وَ كُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ «(205)
با اين كه خدا ، پيغمبران و ائمه عليهم السلام از قيامت خبر داده بودند ، ما آن را انكار كرديم و گفتيم : روز قيامت دروغ است .(206)
بى فايده بودن شفاعت در حق اهل جهنم
آن وقت آخر آيات مى فرمايد :
» فَمَا تَنفَعُهُمْ شَفَعَةُ الشَّفِعِينَ «(207)
در قيامت ، شفاعت هيچ شفاعت كننده اى به آنها سود نمى دهد . يعنى كاملاً در اسارت و حجاب هستند . اين معنى :
» يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ «(208)
است : خود را براى خدا و در راه او از گرفتار شدن به آتش حفظ كنيد .
والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته
پی نوشت ها:
191) مستدرك الوسائل: 119/5، باب 34، حديث 478؛ »وَ عَنْهُ عليه السلام قَالَ كَثْرَةُ الْأَكْلِ وَ النَّوْمِ يُفْسِدَانِ النَّفْسَ وَ يَجْلِبَانِ الْمَضَرَّةَ.«
مستدرك الوسائل: 220/16، باب 2، حديث 19651؛ »أَبُو الْعَبَّاسِ الْمُسْتَغْفِرِيُّ فِي طِبِّ النَّبِيِّ، صلى الله عليه وآله قَالَ قَالَ صلى الله عليه وآله كَثْرَةُ الْأَكْلِ شُؤْمٌ.«
مستدرك الوسائل: 221/16، باب 2، حديث 19652؛ »وَ قَالَ عليه السلام إِيَّاكَ وَ الْبِطْنَةَ فَمَنْ لَزِمَهَا كَثُرَتْ أَسْقَامُهُ وَ فَسُدَتْ أَحْلَامُه.«
192) اسراء (7 : (17؛ »اگر نيكى كنيد به خود نيكى كرده ايد ، و اگر بدى كنيد به خود بدى كرده ايد .«
193) بحار الأنوار: 241/68، باب 70، الحسنات بعد السيئات، حديث 3 - 1؛ »عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ مَا أَحْسَنَ الْحَسَنَاتِ بَعْدَ السَّيِّئَاتِ وَ مَا أَقْبَحَ السَّيِّئَاتِ بَعْدَ الْحَسَنَاتِ.«
حديث 2؛ »عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله لِعَلِيٍّ عليه السلام يَا عَلِيُّ مَا مِنْ دَارٍ فِيهَا فَرْحَةٌ إِلَّا يَتْبَعُهَا تَرْحَةٌ وَ مَا مِنْ هَمٍّ إِلَّا وَ لَهُ فَرَجٌ إِلَّا هَمَّ أَهْلِ النَّارِ فَإِذَا عَمِلْتَ سَيِّئَةً فَأَتْبِعْهَا بِحَسَنَةٍ تَمْحُهَا سَرِيعاً وَ عَلَيْكَ بِصَنَائِعِ الْخَيْرِ فَإِنَّهَا تَدْفَعُ مَصَارِعَ السَّوْءِ.«
حديث 3؛ »عَنْ أَبِي ذَرٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله اتَّقِ اللَّهَ حَيْثُ كُنْتَ وَ خَالِقِ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ وَ إِذَا عَمِلْتَ سَيِّئَةً فَاعْمَلْ حَسَنَةً تَمْحُوهَا.«
194) مدثر (38 : (74؛ »هر كسى در گرو دست آورده هاى خويش است .«
195) مدثر (39 : (74؛ »مگر سعادتمندان .«
196) مدثر (40 : (74؛ »كه از يكديگر مى پرسند .«
197) مدثر (42 : (74 ؛ »] به آنان رو كرده [مى گويند : چه چيز شما را به دوزخ وارد كرد؟«
198) مدثر (43 : (74؛ »مى گويند: ما ازنمازگزاران نبوديم .«
199) الكافى: 419/1، باب فيه نكت و نتف من التنزيل في الولاية، حديث 38؛ »عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ تَفْسِيرِ هَذِهِ الآْيَةِ ما سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ. قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ قَالَ عَنَى بِهَا لَمْ نَكُ مِنْ أَتْبَاعِ الْأَئِمَّةِ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فِيهِمْ وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ. أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ أَ مَا تَرَى النَّاسَ يُسَمُّونَ الَّذِي يَلِي السَّابِقَ فِي الْحَلْبَةِ مُصَلِّي فَذَلِكَ الَّذِي عَنَى حَيْثُ قَالَ لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ لَمْ نَكُ مِنْ أَتْبَاعِ السَّابِقِينَ.«
200) مدثر (44 : (74؛ »و به تهيدستان و نيازمندان طعام نمى داديم .«
201) وسائل الشيعه: 36/4، باب 9، كراهة تخفيف الصلاة، حديث 4448؛ »عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ أَبْصَرَعَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ عليه السلام رَجُلًا يَنْقُرُ صَلَاتَهُ فَقَالَ مُنْذُ كَمْ صَلَّيْتَ بِهَذِهِ الصَّلَاةِ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ مُنْذُ كَذَا وَ كَذَا فَقَالَ مَثَلُكَ عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ الْغُرَابِ إِذَا نَقَرَ لَوْ مِتَّ مِتَّ عَلَى غَيْرِ مِلَّةِ أَبِي الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ ثُمَّ قَالَ عَلِيٌّ عليه السلام إِنَّ أَسْرَقَ النَّاسِ مَنْ سَرَقَ صَلَاتَه.«
202) مدثر (44 - 43 : (74؛ »مى گويند: ما از نمازگزاران نبوديم ، × و به تهيدستان و نيازمندان طعام نمى داديم .«
203) تفسيرالقمى: 2/395؛ بحار الأنوار: 185/93، باب 22، حديث 4؛ »وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ قَال:َ حُقُوقُ آلِ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه وآله مِنَ الْخُمُسِ لِذَوِي الْقُرْبَى وَ الْيَتَامَى وَ الْمَسَاكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ وَ هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ.«
الكافى: 46/4، باب البخل و الشح، حديث 8؛ »عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله لَيْسَ الْبَخِيلُ مَنْ أَدَّى الزَّكَاةَ الْمَفْرُوضَةَ مِنْ مَالِهِ وَ أَعْطَى الْبَائِنَةَ فِي قَوْمِهِ إِنَّمَا الْبَخِيلُ حَقُّ الْبَخِيلِ مَنْ لَمْ يُؤَدِّ الزَّكَاةَ الْمَفْرُوضَةَ مِنْ مَالِهِ وَ لَمْ يُعْطِ الْبَائِنَةَ فِي قَوْمِهِ وَ هُوَ يُبَذِّرُ فِيمَا سِوَى ذَلِكَ.«
204) مدثر (45 : (74؛ »و با فرورفتگان ] در گفتار و كردار باطل[ فرومى رفتيم .«
205) مدثر (46 : (74؛ »و همواره روز جزا را انكار مى كرديم .«
206) البرهان في تفسير القرآن: 350/5 ]سورة المدثر (56 - 11 : (74 ]، حديث 11212؛ »أن النبي صلى الله عليه وآله قال لعلي عليه السلام: يا علي، قوله U كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهِينَةٌ إِلَّا أَصْحابَ الْيَمِينِ فِي جَنَّاتٍ يَتَساءَلُونَ عَنِ الْمُجْرِمِينَ ما سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ و المجرمون هم المنكرون لولايتك قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ وَ كُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخائِضِينَ.
فيقول لهم أصحاب اليمين: ليس من هذا أوتيتم، فما الذي سلككم في سقر يا أشقياء؟ قالوا: كنا نكذب بيوم الدين حتى أتانا اليقين. فقالوا لهم: هذا الذي سلككم في سقر يا أشقياء، و يوم الدين يوم الميثاق حيث جحدوا و كذبوا بولايتك، و عتوا عليك و استكبروا.«
207) مدثر (48 : (74؛ »پس آنان را شفاعت شفيعان سودى نمى دهد.«
208) بقره (278 : (2؛ »اى اهل ايمان ! از خدا پروا كنيد .«
منبع : پایگاه عرفان