لزوم نظر به اثر براى پى بردن به مؤثر واقعى

 وقتى پروردگار مى فرمايد :

 » فَلْيَنظُرِ الْإِنسَنُ إِلَى طَعَامِهِ «

 نظر واجب است ؛ يعنى نگاه كن و دنبال كن كه اين لقمه از كجا آمده است ؟ به وسيله چه كسى ساخته شده است ؟ سازنده اين لقمه از تو چه انتظاراتى دارد ؟ چه مقدار عوامل صرف آن شده است تا به دست تو برسد ؟ حرام است يا حلال ؟ اين معنى نظر است ؛ يعنى مى خواهد لقمه را براى شما به آينه اى تبديل كند كه شما در آن عوامل به وجود آورنده لقمه ؛ يعنى اول خدا و بعد مجموعه وسايل طبيعى و انسانى را ببينيد .

 لقمه اى كه خداوند دست اندركار به وجود آوردن آن بوده است و با به كار گرفتن ميلياردها عامل ، آن را تا سرِ سفره انسان كشيده ، كه انسان اين لقمه را بخورد و بعد مانند حيوانات زندگى كند ؟ يعنى شكم را پر كند و در بخش و مزرعه شهوت بچرد ؟ يعنى پروردگار عالم همه آسمان ها ، زمين ، دريا ، صحرا ، باد ، ابر ، گردش وضعى و انتقالى زمين ، ماه و ستارگان و خاك آماده را معطّل كرده است تا جنسى به نام انسان روى اين كره زمين آن لقمه را بخورد و ناشكرى كند؟ نمك بخورد و نمك دان بشكند ؟ ظلم ، جنايت و غارت گرى كرده ، حقّ همه را پايمال كند ؟