خير و شر ثروت‏

نياز انسان به مال و ثروت، جهت اداره امور زندگى على الخصوص با مسئوليت سنگينى كه از جانب زن و فرزند بر عهده اوست نيازى صد در صد طبيعى است.

ثروت و مال، كسب و تجارت، به خودى خود و بدون اتصال به انسان رنگى از خير و شر ندارد.

به عنوان مثال، آهن از اموال است، خاصيت شكل گيرى دارد، انواع وسائل را از آن مى سازند، ولى تا در اختيار بشر نباشد ماده اى است بى خير و شر، وقتى در اختيار انسان مؤمن، باادب، باوقار، باكرامت قرار بگيرد خير است، و زمانى كه به دست فردى شرير، بى تربيت، غافل، هواپرست بيفتد شر است.

آهن را وقتى ابن ملجم به دست بگيرد امام موحّدان، مولاى عاشقان، معلم عارفان را در شب قدر، كنار محراب مسجد از پا درمى آورد، و مصداق شقى ترين اشقيا مى شود، پس آهن در دست او به خاطر وضع باطنى او منبع شر و فساد و خسارت است، خسارتى كه قابل جبران نيست.

آهن وقتى در اختيار اميرالمؤمنين (عليه السلام) قرار بگيرد، موجب بقاى دين و گسترش هدايت مى گردد، و ثواب يك بار بكارگيرى آن به فرموده رسول حق برتر از عبادت جن و انس مى شود:

ضَرْبَهُ عَلِىٍّ يَوْمَ الْخَنْدَقِ افْضَلُ مِنْ عِبادَهِ الثَّقَلَيْنِ.

پول و مال التجاره براى مردم مؤدب به آداب الهى، و عاشقان حضرت حق، سكوى پرواز به سوى ملكوت، و وسيله رسيدن به قرب حق، و

موجب صلوات و رحمت پروردگار، و علت جلب ثواب عظيم و بهره ابدى است.

آرى مؤمن كه متصف به جود و كرم، سخاوت و رأفت، و متخلق به اخلاق حق است مال برايش مال التجاره آخرت، و مركب حركت به سوى نعيم ابد حق، و مورث خير دنيا و آخرت است.

مگر نه اينكه در سوره مباركه بقره، حضرت حق از مال باقيمانده انسان مؤمنى كه از دنيا رفته تعبير به خير بجا مانده مى كند؟

آرى جلوه ايمان مؤمن، و كرامت و سخاوت و رحمت و رأفت او، ثروت و مالش را به عنوان خير بجامانده قرار مى دهد، كه يك سوم آن مطابق وصيتش بايد در راه خير، و دو سوم ديگرش برابر با آيات قرآن در اختيار وارث اوست.

در توضيح آيه شريفه: «ربَّنا آتنا فِى الدُّنيا حَسنَهً وَفِى الآخرهِ حَسنَهً.»

حضرت صادق (عليه السلام) فرموده:

اسلام و مسائل مادى خانه و خانواده ...

رِضْوانُ اللهِ والْجَنَّهُ فِى الْاخِرَهِ، وَالسَّعَهُ فِى الرِّزْقِ وَالْمَعاشِ وَحُسْنُ الْخُلْقِ فِى الدُّنْيا.

خير و خوبى آخرت رضاى حق و بهشت، خير و خوبى دنيا زيادى رزق و معاش و حسن خلق است.

بر اين اساس پول و مال، ثروت و مِكنت كارگاه و كارخانه اى براى توليد رضاى حق و بهشت عنبرسرشت جهت مردم مؤمن است.

چراكه مؤمن از طريق كسب مشروع، و رعايت مسائل فقهى، و گريز از معاملات حرام، و پابرجائى در معاملات حلال و خلاصه در سايه طاعت حق پول به دست مى آورد، و آن را در نفقه واجب زن و فرزند، پرداخت حقوق واجبه حق مانند خمس و زكات، كمك به سائل و محروم، دستگيرى از ضعيف و مظلوم، يارى به اقوام و آشنايان بكار مى برد.

بكارگيرى مال به دست آمده از راه مشروع، دراين امور طبيعى وشرعى در حقيقت طاعت و عبادت، و به فرموده قرآن مجيد خير دنيا و آخرت است، و به همين سبب است كه در كتاب خدا از مال و ثروت تعبير به خير و حسنه شده، و كسب و خرجش براى مؤمن عبادت حق، و موجب اجر عظيم و ثواب بى نهايت است.

نظر وجود مبارك اميرالمؤمنين (عليه السلام) درباره ثروتى كه به دست مردم بى دين، و اسير هواى نفس است شنيدنى است:

الْمالُ مادَّهُ الشَّهَواتِ، الْمالُ نَهْبُ الْحَوادِثِ، الْمالُ يُقَوِّى الْامالَ، الْمالُ سَلْوَهُ الْوارِثِ، الْمالُ يُكْرِمُ صاحِبَهُ فِى الدُّنْيا وَيَضَعَهُ فِى الْاخِرَهِ.

مال اصل شهوات، تاراج حوادث، تقويت كننده آرزوها، سرگرمى وارث است، مال در دنيا دارنده اش را رفعت مى دهد، و در آخرت او را پست مى نمايد.

رسول حق (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود:

انَّ الدّينارَ وَالدِّرْهَمَ اهْلَكا مَنْ كانَ قَبْلَكُمْ وَهُما مُهْلِكاكُمْ.

طلا و نقره، گذشتگان شما را هلاك كرد، و شما را هم هلاك مى كند.

انَّ لِكُلِّ أُمَّه عِجْلًا وَعِجْلُ هذِهِ الْامَّهِ الدّينارُ وَالدِّرْهَمُ.

براى هر امتى گوساله اى است، و گوساله اين امت دينار و درهم است.

آرى مردم ضعيف الايمان در كنار مال دچار شهوات حرام، هيجان آرزوها، خزى دنيا و آخرت، و به تعبير رسول اسلام گرفتار گوساله پرستى در قيافه مال پرستى مى شوند.