زندگى كنندگان در سراب
در همه ارزيابى هاى خدا در قرآن و اهل بيت عليهم السلام در روايات، نسبت به همه امور، درون انسان مورد توجه قرار گرفته است. بدون لحاظ كردن انسان، تمام عالم هستى را به عنوان نعمت ياد كرده اند و قضاوت ديگرى ندارند. اين مجموعه از آيات و روايات عظيمى كه از اهل بيت عليهم السلام نقل شده است، كه هفده هزار روايت آن در كتاب شريف « كافى » است، در سه بخش اصول، فروع و روضه كافى، با لحاظ كردن درون انسان وارد ميدان شده اند.
يكى از ارزيابى هايى كه قرآن و روايات مى كنند، در رابطه با دنيا است، اما دنيايى كه در انديشه انسان منعكس شده است، نه دنيايى كه بيرون از وجود آدمى مى باشد. نحوه تفكر، اراده و خواست انسان را لحاظ مى كنند و بر اساس آنها دنيا را ارزيابى مى كنند.
مثلاً كسى كه حسود، حريص، بخيل، مغرور و متكبر است، مجموعه اين حالات محصول انديشه و خواست منفى و درون تاريك او است. لذا دنياى او را براساس محصولات فكرى و ارادى او ارزيابى مى كنند. مى گويند: اين زندگى دنيايى كه تو دارى، بازيچه، سرگرمى، غرور و باطل است.
اين لغات در قرآن آمده است. براى نمونه آيه اى را عنايت كنيد كه در سوره
مباركه نور است. دنياى اين گونه مردم:
« كَسَرَابِ بِقِيعَةٍ يَحْسَبُهُ الظَّمْـٔانُ مَآءً »
خود اين « يحسبه » يعنى خيالى كه آن خيال، بر هيچ حقيقتى اعتماد و تكيه ندارد. خيال بى مورد و پوچى است. زندگى اينان، مانند آن سرابى است كه تشنه در كوير، خيال مى كند كه آب است. از دور مى بيند رودخانه عظيمى در حركت است، خوشحال مى شود.
خدا كلمه « فرح » را براى اين گونه مردم استعمال كرده است. « فرح، يفرحون » به معناى شادى بى ربط و پوچ، همراه با غرور است. تشنه اى كه از تشنگى در حال مردن است، وقتى در كوير خيال مى كند رودخانه اى در جريان است، به سوى آن مى دود. وقتى تشنه اى در گرما بدود، تشنه تر مى شود و وقتى جلوتر مى رود، مى بيند پوچ بوده و خيال مى كرده كه آب است. زندگى اين ها نيز زندگى خيالى و پوچى است، كه ظرف عمر آن پر نمى شود، بلكه كاملاً خالى مى ماند.
منبع : پایگاه عرفان