اطاعت خداوند و پذيرش دعا

 منابع مقاله:

کتاب  : تفسير و شرح صحيفه سجاديه، جلد دهم

نوشته: حضرت استاد حسین انصاریان

دعا كردن، در زمينه نارسايى و ناكامى هاى قدرت انسان است. دعا به هنگام اضطرار و ناكارآمدى همه تلاش ها و كوشش ها، درخواست فراهم شدن اسباب و عواملى است كه از دايره قدرت انسان بيرون باشد كه قدرتش بى پايان و هر امرى براى او آسان است.

ولى اين خواسته ها نبايد تنها از زبان انسان صادر شود، بلكه بايد از تمام وجود او برخيزد. و زبان دراين حالت ترجمان تمام ذرّات وجود انسان و اعضا و جوارح است و قلب و روح از طريق پيوند نزديك با خدا، روشنى پيدا مى كند.

رسول اللّه صلى الله عليه و آله مى فرمايد:

الطَّاعُةُ قُرَّةُ الْعَيْنِ. «1»

فرمانبرى خدا، نور چشم است.

رسول اكرم صلى الله عليه و آله در خطبه حجة الوداع به عموم مسلمانان فرمود:

... أَلا وَ إِنَّ الرُّوْحَ الْأَمِينَ نَفَثَ فى رُوعى أَنَّهُ لَنْ تَمُوتَ نَفْسٌ حَتَّى تَسْتَكْمِلَ رِزْقَها فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَجْمِلُوا فِى الطَّلَبِ وَ لايَحْمِلْ أَحَدَكُمْ اسْتِبْطاءُ شَئٍ مِنَ الرِّزْقِ أَنْ يَطْلُبَهُ بِغَيرِ حِلِّهِ فَإِنَّهُ لايُدْرَكُ ما عِنْدَ اللَّهِ إِلَّا بِطاعَتِهِ. «2»

آگاه باشيد جبرئيل در دلم افكند كه هيچ كس نميرد تا روزيش را كامل گيرد، از خدا بپرهيزيد و در طلب روزى آرام باشيد و دير رسيدن روزى شما را وادار نكند كه از راه حرام بجوييد؛ زيرا آنچه نزد خداست جز به وسيله اطاعتش به دست نيايد.

حضرت على عليه السلام مى فرمايد:

الطَّاعَةُ لِلَّهِ اقْوى سَبَبٍ. «3»

فرمانبرى از خداوند، محكمترين رشته است.

و در اين باره در نامه اى به حارث همدانى سفارش فرمود:

وَ اطِعِ اللَّهَ فى جُمَلِ امُورِكَ، فَإِنَّ طاعَةَ اللَّهِ فاضِلَةٌ عَلَى ما سِواها. «4»

در تمام كارهايت از خدا اطاعت كن، كه اطاعت از خدا از همه چيز برتر است.

بنابراين دعا كه يك وسيله خودآگاهى و بيدارى دل و انديشه و پيوند باطنى با حقيقت هستى است تنها از مسير اطاعت و گردن نهادن به اراده او به مقصد مى رسد.

عمل به پيمان هاى الهى و آنچه حق تعالى در راه سعادت بشر قرار داده است؛ از تعهدات خداوند به انسان هاست، و آن كه به عهد خويش در برابر پروردگارش وفا نكند، نبايد انتظار داشته باشد كه مشمول وعده قبولى دعا ازناحيه پروردگار باشد.

حضرت حق به قوم بنى اسرائيل اين نكته را گوشزد مى فرمايد:

يبَنِى إِسْرَ ءِيلَ اذْكُرُواْ نِعْمَتِىَ الَّتِى أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَوْفُواْ بِعَهْدِى أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَ إِيىَ فَارْهَبُونِ» «5»

اى بنى اسرائيل! نعمت هاى مرا كه به شما عطا كردم، ياد كنيد و به پيمانم [كه سفارش به عبادت و ايمان به همه انبيا به ويژه پيامبر اسلام است ] وفا كنيد تا من هم به پيمان شما [كه توقع ثواب وپاداش در برابر عبادت وايمان است ] وفا كنم، و [نسبت به پيمان شكنى ] فقط از من بترسيد.

اجابت نشدن دعا در كلام امام على عليه السلام

شخصى در پايان خطبه روز جمعه امير المؤمنين على عليه السلام از پذيرفته نشدن دعايش شكايت كرد و گفت: با اينكه خداوند فرموده: «بخوانيد مرا تا اجابت كنم شما را» چرا ما دعا مى كنيم و به اجابت نمى رسد؟

امام در پاسخ او فرمود: زيرا قلب و فكرتان به هشت چيز خيانت كرده است:

1- شما خدا را شناخته ايد ولى حق او را ادا نكرده ايد؛ پس شناخت شما سودى به حالتان ندارد.

2- شما به فرستاده او ايمان آورده ايد سپس با سيره او به مخالفت برخاسته ايد و آيين او را نابود كرديد؛ پس فايده ايمانتان چيست؟

3- شما كتاب او را خوانده ايد ولى به آن عمل نكرده ايد، گفتيد: شنيديم و اطاعت كرديم، سپس روى گردان شديد.

4- شما مى گوييد از مجازات خدا مى ترسيد امّا همواره كارهايى مى كنيد كه شما را به آن نزديك مى سازد؛ پس هراستان كجاست؟

5- شما مى گوييد به پاداش بهشت الهى علاقه داريد اما همواره كارى انجام مى دهيد كه شما را از آن دور مى سازد؛ پس شوقتان كجاست؟

6- شما نعمت مولى را مى خوريد و حق شكر او را ادا نمى كنيد.

7- خداوند به شما دستور داده دشمن شيطان باشيد، در زبان ادّعاى دشمنى با شيطان مى كنيد ولى در عمل با او مخالفت نمى كنيد.

8- شما عيب هاى مردم را در پيش چشم خود گذاشته ايد و عيب هاى خود را پشت سر انداخته ايد.

پس با اين حال چگونه انتظار داريد دعايتان به اجابت برسد در حالى كه خودتان درهاى آن را بسته ايد، تقوا پيشه كنيد، اعمال خويش را اصلاح نماييد و امر به معروف و نهى از منكر كنيد، تا دعايتان مستجاب گردد. «6»

«7» اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ الْقَنِي بِمَغْفِرَتِكَ كَمَا لَقِيتُكَ بِإِقْرَارِي وَ ارْفَعْنِي عَنْ مَصَارِعِ الذُّنُوبِ كَمَا وَضَعْتُ لَكَ نَفْسِي وَ اسْتُرْنِي بِسِتْرِكَ كَمَا تَأَنَّيْتَنِي عَنِ الانْتِقَامِ مِنِّي ]

خدايا! پس بر محمّد و آلش درود فرست و با من با آمرزشت برخورد كن؛ چنانكه من با اعتراف به گناه با تو برخورد كردم، و مرا از لغزش گاه هاى گناهان برگير؛ چنانكه خود را براى تو پست كردم، و به پرده پوشيت بر من پرده پوشان، چنانكه از به كيفر رساندن من درنگ كردى.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- بحار الأنوار: 67/ 105، باب 47، حديث 8؛ مستدرك الوسائل: 11/ 257، باب 18، حديث 12923.

(2)- الكافى: 2/ 74، حديث 2؛ بحار الأنوار: 67/ 96، باب 47، حديث 3.

(3)- غرر الحكم: 182، حديث 3419.

(4)- نهج البلاغه: نامه 69.

(5)- بقره (2): 40.

(6)- بحار الأنوار: 90/ 376، باب 24، حديث 17؛ أعلام الدين: 269.