آیه ۲۵ سوره مبارکه حدید با این مضمون که «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ مَن یَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ؛ به راستى [ما] پیامبران خود را با دلایل آشکار روانه کردیم و با آن‌ها کتاب و ترازو را فرود آوردیم تا مردم به انصاف برخیزند و آهن را که در آن براى مردم خطرى سخت و سودهایى است، پدید آوردیم تا خدا معلوم بدارد چه کسى در نهان او و پیامبرانش را یارى می‌کند، آرى خدا نیرومند شکست‌ناپذیر است»(حدید/۲۵)، به‌صراحت بیان می‌کند که اجرای عدالت، اساسی‌ترین فلسفه و هدف اسلام به عنوان دین توحیدی از آدم(ع) تا پیامبر خاتم(ص) بوده و کتب آسمانی و رسولان الهی که برای روشنگری و بیان مسایل مربوط به عدالت فرستاده شده‌اند، به گونه‌ای بشر را تربیت کنند که خود به عدالت قیام کنند.

در آموزه‌های اسلامی، عدالت، محوری‌ترین اصلی است که باید به عنوان یک حق طبیعی در مورد همه آحاد جامعه رعایت شود و مومنان نه تنها می‌بایست عدالت را به عنوان یک حق طبیعی مطالبه کنند، بلکه موظف هستند که در تمام زندگی خود، آن را مراعات کنند.
از نظر اسلام، عدالت اقتصادی بسیار مهم است؛ زیرا مطابق آیه ۵ سوره نساء، اقتصاد، مایه قوام زندگی اجتماعی است: «وَلاَ تُؤْتُواْ السُّفَهَاء أَمْوَالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللّهُ لَکُمْ قِیَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِیهَا وَاکْسُوهُمْ وَقُولُواْ لَهُمْ قَوْلًا مَّعْرُوفًا؛ و اموال خود را که خداوند آن را وسیله قوام [زندگى] شما قرار داده به سفیهان مدهید و[لى] از [عواید] آن به ایشان بخورانید و آنان را پوشاک دهید و با آنان سخنى پسندیده بگویید»(نساء/۵). و هرگونه اختلال و ظلم در نظام اقتصادی به معنای فروپاشی جامعه و بحران در آن است. از این رو، ماموریت پیامبران را عدالت در جامعه دانسته است، زیرا اسلام بر آن است تا انسان‌ها را در جامعه به کمال شایسته و بایسته برساند تا بتوانند خلافت الهی را عهده‌دار شوند.
با این تفاسیر، مفاهیم اقتصادی در اسلام ارتباط تنگاتنگی با موضوع عدالت دارند و از آنجا که پیامبران نیز به منظور برپایی قسط و عدل در جامعه و سوق دادن جامعه در جهت سعادت اخروی مبعوث شدند، احادیث و بیانات ایشان در ارتباط با اقتصاد از بن‌مایه عدل و داد بی‌نصیب نیست. نگاهی به گوشه‌ای از فرمایشات پیامبر اسلام(ص) در رابطه با موضوعات مفاهیم اقتصادی این واقعیت را متبادر می‌کند که به واقع دین اسلام برنامه جامعی به منظور سعادت اخروی بشر و زندگی مادی او در بر داشته و تدبر در این آموزه‌ها به معنای برپایی عدالت و ایجاد جامعه‌ای سعادمتند است.

این احادیث، از جهتی رعایت اخلاق در اقتصاد را مد نظر قرار داده است و از طرف دیگر، اقتصاد را از معضلات و اشکالاتی که ممکن است در معاملات پدید آید، پرهیز می‌دهد.

فروش قبل از تحویل
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): اِذَا اشْـتَرَیْتَ بَیْـعا فَلا تَبِعْهُ حَتَّى تَقْبِضَهُ.
رسول خدا فرمود: وقتى چیـزى خـریدى پیش از آنکه آن را تحویل بگیرى، نفروش.

فروش کالاى معیوب
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): اَلْمُسْلِمُ اَخُوا لْمُسْلِمِ وَلایَحِلُّ لِمُسْلِمٍ باعَ مِنْ اَخِیهِ بَیْعا فِیهِ عَیْبٌ اِلاّبَیَّنَهُ.
رسول خدا فرمود: مسلمان با مسلمان بـرادر است و جایز نیست به برادرش چیز معیوبى را بفروشد مگر آنکه به او اعـلام نماید.

غشّ در معامله
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص) یا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلُ اَعْلاهُ؟ مَن غَشَّ الْمُسْلِمینَ، فَلَیْسَ مِنْهُمْ.
رسول خدا فرمود: اى خواروبارفروش! آیا زیر این کالا همانند روى آن است؟ هرکس به مسلمانان خیانت کند مسلمان نیست.

دخالت در معامله مؤمن
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): لایَبِعْ بَعْضُکُمْ عَلى بَیْعِ اَخِیهِ.
رسول خدا فرمود: هیچ یک از شما وارد معامله برادر دینى خود نشود.

آرزوى گرانى
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): مَنْ تَمَنّى عَلى اُمَّتِى الْغَلاءَ لَیْلَةً وَاحِدَةً اَحْبَطَ اللّه ُ عَمَلَهُ اَرْبَعینَ سَنَةً.
رسول خدا فرمود: هرکس یک شب در آرزوى گرانى براى امت من باشد، خداوند اعمال چهل ساله او را تباه خواهد کرد.

بازرگان راستگو
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): اَلتّـاجِرُ الصَّـدُوقُ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ یَوْمَ الْقِیامَةِ.
پیامبرخدا فرمود: بـازرگان راستـگو روز قیامت در سایه حمایت خداست.

تجارت وشهادت
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): اَلتّاجِرُ الاْمینُ الصَّدُوقُ الْمُسْلِمُ مَعَ الشُّهَـداءِ یَوْمَ الْقیـامَةِ.
پیامبرخدا فرمود: بازرگان امین و راستگو و مسلمان روز قیامت با شهیدان خواهد بود.

توزین و کالا
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): یا وَزّانُ، زِنْ وَارْجَـحْ.
پیامبرخدا فرمود: اى توزین ‌گر! وزن کن و اندکى بیفزاى.

خطر در کمین تجار
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): یا مَعْشَرَ التُّجَارِ إنَّ التُّجَارَ یُبْعَثُونَ فُجّارا اِلاّ مَنِ اتَّقَى اللّه َ وَ بَرَّ وَصَدَقَ.
پیامبرخدا فرمود: هان اى بازرگانان! همانا بازرگانان در قیامت گنهکار برانگیخته می‌ شوند، مگر کسى که تقـواى الهى پیشـه کند، نیکویى کند و راستگو باشد.

فسخ معامله
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): مَنْ اَقالَ نادِما اَقالَهُ اللّه ُ یَوْمَ الْقِیامَةِ.
پیامبرخدا فرمود: هرکس معامله شخص پشیمانى را فسخ کند، خـداونـد روز قیـامت از گنـاهان او بـگذرد.

آفات تجارت
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): مَنْ باعَ وَاشْتَرى فَلْیَجْتَنِبْ خَمْسَ خِصالٍ وَاِلاّ فَلا یَبِیعَنَّ وَلا یَشْتَرِیَنَّ: الرِّبا، وَالْحَلْفَ وَکِتْمانَ الْعَیْبِ وَالْحَمْدَ اِذا باعَ وَالذَّمَّ اِذَا اشْتَرى.
پیامبرخدا فرمود: سوداگر و بازرگان باید از پنج خصلت دورى گزیند وگرنه داد و ستد نکند: ۱ ـ رباخوارى ۲ ـ سوگندخوردن ۳ ـ نهان داشتن عیب ‌ها ۴ ـ ستایش کالا هنگام فروش ۵ ـ نکوهش هنگام خرید.

ربــاخـوارى
عَنِ النَّبِىِّ(ص): شَرُّ الْکَسْبِ کَسْبُ الرِّبا.
پیامبرخدا (ص) فرمود: بـدتـرین درآمدها، درآمدى است که از راه ربا به دست آید.

فروش انسان‌ها و پرداخت حقوق همسر
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): اِنَّ اللّه َ غـافِرُ کُلِّ ذَنْبٍ اِلاّ مَنْ جَحَدَ مَهْرا اَوِا غْتَصَبَ اَجِیرا اجَرَهُ اَوباعَ رَجُـلاً حُرّا.
رسول خدا فرمود: خـداوند تمام گنـاهان را می‌آمـرزد، مگر کسى که مهر زنى را نپردازد، مزد کارگرى را ندهد و شخص آزادى را بفروشد.

سوء استفاده از اعتماد مشترى
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِبا.
پیامبرخدا فرمود: مغبون ساختن کسى که کار را به انصاف خود انسان سپرده، حکم رباخوارى دارد.

زشتى احتکار
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): اَیُّما رَجُلٍ اشْتَرى طَعاما فَکَبَسَهُ اَرْبَعِینَ صَباحا، یُریُد بِهِ غَلاءَ الْمُسْلِمِینَ ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ، لَمْ یَکُنْ کَفّارَةً لِما صَنَعَ.
پیامبر خدا فرمود: هرکس مواد خوارکى بخرد وچهل روز براى ایجاد گرانى نگهدارد، سپس بفروشد و قیمت آن را در راه خدا صدقه بدهد، کفّاره احتکارش حساب نمی‌شود.

وارد کننده کالا
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَالْمُحْتَکِرُ مَلْعُونٌ.
رسول خدا فرمود: وارد کننده «از لُطف و رحمت الهى» بهـره‌ مـند می‌ گـردد و احتکارکننده ملعون است.

اختیار فسخ
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): اَلْبَیِّعانِ بِالْخِیارِ حَتّىَ یَفْتَرِقا.
رسول خدا فرمود: مشترى و فروشنده تا از هم جدا نشده‌ اند، اختـیار فسـخ دارنـد.

دخالت در معامله دیگران
نَهى رَسُولُ اللّه ِ(ص) اَنْ یَدْخُلَ الرَّجُلُ فِى سَوْمِ اَخِیهِ الْمُسْلِم.
رسول خدا نهى فرمود از اینکه کسى در معـامله بـرادر مسلمان خود وارد شود.

تجارت و سوگند
قالَ رَسُولُ اللّه(ص): وَیْلٌ لِتُجّارِ اُمَّتِى مِنْ لا وَاللّه ِ وَبَلى وَاللّه ِ وَوَیْلٌ لِصُنّاعِ اُمَّتِى مِنَ الْیَوْمِ وَغَدا.
رسول خدا فرمود: واى بـر بازرگانان اُمّـت مـن از «نه بـه خـدا» و «آرى به خـدا» گفـتن. و واى بر صنعتـگران اُمّت من از «امروز و فـردا» کردن.

سوء استفاده از اضطرار مردم
عَنْ اَمِیرِالْمُؤمِنینَ علیه ‌السلام: نَهى رَسُولُ اللّه ِ عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ.
امام على علیه السلام فرمودند: رسول خدا از خرید (اجحاف‌گرانه) اموال اشخاص که ناچـار به فروش شده ‌اند منـع فرموده است.

خرید و فروش مشروبات
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): لَعَـنَ اللّه ُ الْخَمْرَ وَ عاصِرَ‌ها وَ غارِسَ‌ها وَ شارِبَ‌ها وَساقِیَ‌ها وَبایِع‌ها وَ مُشْتَرِی‌ها وَ اکِلَ ثَمَنِ‌ها وَحامِلَ‌ها وَالْمحْمُولَ اِلَیْهِ.
رسول خدا فرمود: خداوند لعن کرده است مشروب وفشارنده آن و کارنده درخت آن و نوشنده آن و ساقى و فروشنده آن و خریدار و خورنده پول آن و حامل ان را و کسى را که به سوى او می‌برند.

افزایش کاذب قیمت
قالَ رَسُولُ اللّه ِ(ص): أَلنـّاجِشُ خـائِنٌ.
رسول خدا فرمود: کسى که قیمت جنسى را بالا می‌برد، بدون آنکه قصد خرید داشته باشد، خـائن اسـت.

تحقیق در مورد قیمت
قالَ رَسُولُ اللّه ِ (ص): اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَلامَأْجُورٌ.
پیامبر خدا فرمود: کسى که مغبون می‌شود، نه نـزد خلق پسـندیده اسـت و نه نزد خدا داراى پاداش می‌ باشد.

خرید و فروش کالاى مسروقه
قالَ رَسُولُ اللّه ِ (ص): مَنِ اشْتَرى خِیانَةً وَهُوَ یَعْلَمُ فَهُـو کَالَّذى خـانَ‌ها.
رسول خدا فرمود: هرکس دانسته اموال مسروقه ‌اى را بخرد همانند خودِ خـائن است.

شریک جرم در ربا
قالَ رَسُولُ اللّه ِ (ص): آکِلُ الرِّبا وَ مُؤْکِلُهُ وَ کاتِبُهُ وَ شاهِداهُ فِی الْـوِزْرِ سَـواءٌ.
رسول خدا فرمود: رباخوار و ربا‌پرداز و حسابدارِ امور ربوى و گواهان آن همه در بارِ گناه، شریک و مسئولند.