آنچه مهم و دارای اهمیت است فهم و درک حقیقت فضل و رحمت است. این فضل و رحمتی که در آیه 64 سوره بقره و 83 نساء و آیات دیگر مطرح شده یک مبدأیی دارد و یک منتهایی. البته مبدأ و منتهای آن را نیز قرآن مجید بیان کرده است. فضل و رحمت، ابتدا به صورت مقررات وجود مقدس پروردگار و در انتها به صورت اجر الهی تجلی میکند. اینجاست که فریاد همه انبیاء و ائمه (ع) بلند است که ای انسان‌ها عمرتان را بدون کار و عمل صالح به پایان مبرید و بیجا به انتظار رحمت حق نباشید. به صراحت هم گفته‌اند کسی که بدون عمل و هماهنگی با دستورات الهی در دنیا زندگی کند و بعد هم بگوید که من امید به رحمت و فضل خدا دارم این از گناهان کبیره است و نام آن نیز «الامن من مکرالله»، یعنی ایمن بودن از مکر و عقاب الهی است. قرآن کریم می‌فرماید:
مگر می‌شود که روزه‌داران همه روزه باشند و سختی روزه را تحمل کنند و این شخص روزه نگیرد، نمازخوان‌ها نماز بخوانند و او نخواند، رزمندگان به جبهه بروند و شهید و زخمی شوند و او نرود. وی همچنین از همه لذت‌های شهوانی کناره‌گیری نکند، شراب نیز بخورد، دروغ هم بگوید، غیبت هم انجام بدهد و خلاصه همه اعمال زشت را مرتکب شود و بعد هم بگوید که من امیدوار به رحمت خدا هستم؟ این خیلی مسخره است که انبیای الهی و ائمه و اولیاء و عارفان به خاطر آن همه رنج و زحمتشان به بهشت بروند و این شخص با این همه خوشگذرانی‌های شیطانی و فقط با امید تنها به رحمت خدا به بهشت برود! مسلماً این امید نیست، بلکه ایمنی از مکر الهی است. اگر خداوند می‌خواست که اینطور باشد، انبیاء را به رسالت مبعوث نمی‌کرد و 114 کتاب آسمانی را نمی‌فرستاد و این‌همه شهید و شهادت و زحمت و رنج و مشقت در کار نبود. اینکه فقط شخصی بدون عمل امید داشته باشد که انشاء الله مرا می‌بخشند این نظام الهی را بهم می‌زند و هیچ عاقلی هم چنین امیدی ندارد. ما در سراسر کشور و در تمام دنیا کشاورزی را سراغ نداریم که زمین داشته باشد و برود در خانه‌اش استراحت کند و بعد بگوید که من امیدوارم که زمینم محصول بدهد. یا یک شخصی کارخانه‌ای را سرپا کند و بعد درب آن را ببندد و برود خانه‌اش و بگوید این کارخانه چهار پنج ماه دیگر چند هزار متر پارچه تولید میکند. هیچ عاقلی نیز در کارهای دنیایی چنین امید واهی ندارد، چه برسد به عاقلانی که توجه به عالم آخرت دارند. پس این امید نیست، بلکه اشتباه نفس در محاسبه است.
منبع : پایگاه عرفان