قرآن مجيد از مردمى كه در تمام عمر خود به غير خدا اشتغال دارند ، به عنوان مردم سخت دل ياد كرده آنجا كه مى فرمايد . ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ فَهِىَ كَالْحِجَارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً .سپس دل هاى شما بعد از آن [ معجزه شگفت انگيز ] سخت شد ، مانند سنگ يا سخت تر .
دل هاى قفل دار
قرآن مجيد اينان را از پى آن همه خطاكارى و دلبستگى هاى غلط به دنيا و مافيها ، به دارنده قلب مُهر شده توصيف كرده است . خَتَمَ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ .خدا [ به كيفر كفرشان ] بر دل ها و گوش هايشان مُهرِ [ تيره بختى ] نهاده و بر چشم هايشان پرده اى [ از تاريكى است كه فروغ هدايت را نمى بينند ] و براى آنان عذابى بزرگ است . أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا .
آيا در قرآن نمى انديشند [ تاحقايق را بفهمند ] يا بر دل هايشان قفل هايى قرار دارد ؟
دل هاى آلوده به شك
كسانى كه جز به دنيا دل خوش ندارند ، خداوند بنيان زندگى آن ها را بر كفر و نفاق و قلبشان را آلوده به شك دانسته آنجا كه مى فرمايد : لاَ يَزَالُ بُنْيَانُهُمُ الَّذِى بَنَوْا رِيبَةً فِى قُلُوبِهِمْ إِلاَّ أَن تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ وَاللّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ .
همواره آن ساختمانى كه بنا نهاده اند در دل هايشان مايه شك و ترديد است تا دل هايشان [ به سبب مرگ ] پاره پاره شود و خدا دانا و حكيم است . بيچاره آنان كه دل به دنيا و زيور آن بسته و در همه عمر غافل از ياد دوست زيستند .بيچاره آنان كه روز مرگ چون ديده باز كنند ، جز عمر تباه و نامه پر گناه و از دست رفتن آنچه فراهم آورده بودند ، چيزى نبينند .دنياپرستان به وقت مرگ ، بهره اى جز حسرت و ندامت ندارند و فرصتى براى جبران گذشته براى آنان نيست و به قول سعدى :
اى دل به كام خويش جهان را تو ديده گير در وى هزار سال چو نوح آرميده گير
بستان و باغ ساخته و ندران بسى ايوان و قصر سر به فلك بركشيده گير
هر نعمتى كه هست به عالم تو خورده دان هر لذّتى كه هست سراسر چشيده گير
تو هم چو عنكبوتى و حال جهان مگس چون عنكبوت گرد مگس بر تنيده گير
روز پسين چه سود بجز آه و حسرتت صد بار پشت دست به دندان گزيده گير
آرى ، در اشتغال به غير خدا قلب و دل و اعضا و جوارح تابع قلب ، جز ضرر و زيان و حسرت و خسران و ندامت و شرمندگى چيزى كسب نخواهند كرد و به فرموده امام صادق عليه السلام محصول اشتغال دل به غير حق ، پستى و خفض است وَخَفْضُ الْقَلْبِ فى الإِشْتِغالِ بِغَيْرِ اللّهِ . [ وَوَقْفُ الْقَلْبِ فى الْغَفْلَةِ عَنِ اللّهِ ] چنان كه در قسمت اوّل روايت دانستيد ، بلندى مرتبه قلب در ياد خداست ، در اين قسمت لازم است بدانيد كه ايستادگى و بازماندگى و حركت نداشتن قلب در غفلت از خداست .
منبع : برگرفته از کتاب عرفان اسلامی استاد حسین انصاریان