منابع :
کتاب : تفسير حكيم جلد یک
نوشته : استاد حسین انصاریان
پروردگار بزرگ در پاسخ فرشتگان كه گفتند: آيا كسى را در زمين قرار ميدهى كه فساد ميكند و خون ميريزد درحالى كه ما تو را همراه با ستايشت تسبيح ميگوئيم و تقديس مينمائيم فرمود: من حقايق و اسرارى ميدانم كه شما نمى دانيد.
در رابطه با علم خدا كه همان ذات بى نهايت او و فراگير نسبت به همه چيز و محيط به كل شيئى است، و چيزى در ظاهر و باطن هستى و در عرصه غيب و شهادت از حضرت او پنهان نيست، و حضور قيومياش نسبت به همه موجودات علم اوست بايد به آيات قرآن و روايات و دعاهاى وارده از اهل بيت و امامان معصوم دقت كرد، و علم آن محبوب ازلى و ابدى را از آن دريچه هاى روشن و استوار نگريست و از افتادن در پيچ وخم سخنان فلاسفه يونان و اسكندريه و هند و فُرس و روم و تابعان آنان كه نهايتاً انسان را به جائى نمى رساند و عقل و فطرت و قلب را اشباع نمى نمايد پرهيز كرد.
در اين زمينه نبايد جز به آيات الهيه و روايات عرشيه و دعاهاى ملكوتيه تكيه كرد، كه تكيه برغير اينها مصادف با گمراهى و گم شدن در بيابان ضلالت و افتادن در چاه حيرت است.
أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عَلِيمٌ: «1»
يقيناً خدا آنچه را در آسمانها و زمين است [از نظر تعداد، حجم، وزن، كيفيت، كميت، لحظه به وجود آمدن، مدت عمر، لحظه فنا، آثار و فوائد] ميداند و قطعاً خدا به همه چيز داناست.
فَلا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّا نَعْلَمُ ما يُسِرُّونَ وَ ما يُعْلِنُونَ: «2»
پس گفتارشان تو را اندوهگين نكند، بى ترديد ما آنچه را پنهان ميدارند و آنچه را آشكار ميكنند ميدانيم.
وَ عَسى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ عَسى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ:
و بسا چيزى را خوش نداريد درحالى كه براى شما خير است، و بسا چيزى را دوست داريد و حال آن كه براى شما بد است و خدا [صلاح شما را در همه امور] ميداند و شما نمى دانيد.
وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ: «3»
و بدانيد كه يقيناً خدا آنچه را [از افكار و خيالات و وسوسهها و تدبيرها و نقشه ها] در دورن شماست ميداند.
يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ: «4»
خدا آنچه را تا قيامت پيش روى آنهاست و آنچه را تا دورترين زمان پشت سر آنان است ميداند.
وَ هُوَ اللَّهُ فِي السَّماواتِ وَ فِي الْأَرْضِ يَعْلَمُ سِرَّكُمْ وَ جَهْرَكُمْ وَ يَعْلَمُ ما تَكْسِبُونَ: «5»
و او در آسمانها و زمين خداست [و جائى ازحقيقت و تصرف او خالى نيست] نهان و آشكار شما را ميداند، و نيز به آنچه از خير و شرّ به دست ميآوريد آگاه است.
وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلَّا هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِي ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلَّا فِي كِتابٍ مُبِينٍ: «6»
و كليدهاى غيب و همه امور نهان فقط نزد اوست، و كسى جز او آنها را نمى داند و به آنچه در خشكى و درياست آگاه است، و هيچ برگى نمى افتد مگر آن كه آن را ميداند و هيچ دانهاى در تاريكى هاى زمين و هيچ تر و خشكى نيست مگر آن كه در كتابى روشن است.
وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُها وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَها: «7»
و هيچ جنبندهاى در زمين نيست مگر اين كه روزى او بر عهده خداست و او قرارگاه واقعى و جايگاه موقت آنها را ميداند.
قالَ رَبِّي يَعْلَمُ الْقَوْلَ فِي السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ: «8»
پيامبر به آنان گفت: (گفتارتان را بر ضد حق پنهان مداريد) پروردگارم به هر سخنى در آسمان و زمين آگاه است و او شنوا و داناست.
قُلْ أَنْزَلَهُ الَّذِي يَعْلَمُ السِّرَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ كانَ غَفُوراً رَحِيماً: «9»
بگو قرآن را كسى نازل كرده است كه همه نهانها را در آسمانها و زمين ميداند، همانا او همواره بسيار آمرزنده و مهربان است.
يَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَ ما تُخْفِي الصُّدُورُ: «10»
او چشمهائى را كه به خيانت [به نامحرمان مينگرد] و آنچه در سينهها پنهان ميدارند ميداند.
وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَ مَثْواكُمْ: «11»
و خدا محل رفت و بازگشت شما و قرارگاهتان را ميداند.
وَ اللَّهُ يَعْلَمُ إِسْرارَهُمْ: «12»
و خدا همه اسرار و رازهايشان را ميداند.
وَ اللَّهُ يَعْلَمُ أَعْمالَكُمْ: «13»
و خدا كارهايتان را ميداند.
يَعْلَمُ ما يَلِجُ فِي الْأَرْضِ وَ ما يَخْرُجُ مِنْها وَ ما يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ وَ ما يَعْرُجُ فِيها ... «14»
آنچه در زمين فرو ميرود و آنچه از آن بيرون ميآيد، و آنچه از آسمان نازل ميشود، و آنچه را درآن بالا ميرود ميداند.
وَ ما يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَ: «15»
و سپاهيان پروردگارت را [كه همه موجودات جهان غيب و شهادت است] جز خود او كسى نمى داند.
اينها نمونه آياتى است كه به آگاهى و علم همه جانبه خالق هستى و خداى مهربان كه احاطه به ظاهر و پنهان همه موجودات دارد اشاره ميكند.
«يا من يعلم مراد المريدين يا من يعلم ضمير الصّامتين:» «16»
اى آن كه خواسته خواستاران و راز دل خاموشان را ميداند.
«وبعلمك الذى احاطه بكل شيئ:» «17»
و به علم و آگاهى است كه نسبت به همه چيز احاطه دارد.
آگاهى و عدالت
موسى بن عمران عليه السلام، روزى از محلّى ميگذشت برسر چشمهاى در كنار كوه رسيد، با آب آن چشمه وضو ساخت تا بالاى كوه رفته به نماز ايستد، در اين هنگام اسب سوارى به آنجا رسيد، براى نوشيدن آب از مركب پياده شد، وقت رفتن كيسه پول خود را فراموش كرده در كنار چشمه به جاى گذاشت، پس از او چوپانى رسيد با مشاهده كيسه پول آن را برداشت و از آنجا دورشد.
پس از چوپان پيرمردى برسرچشمه آب آمد كه آثار تنگدستى و ندارى از ظاهرش پيدا بود، پشته هيزمى برسر داشت آن را به جانبى نهاد و براى استراحت كنار چشمه آرميد، زمانى نگذشت كه اسب سوار به آنجا بازگشت و اطراف چشمه را براى يافتن كيسه پولش جستجو كرد ولى كيسه را نيافت، به پيرمرد مراجعه نمود او هم اظهار بى اطلاعى كرد، بين آن دو سخنانى رد و بدل شد كه به زد و خورد انجاميد، نهايتاً اسب سوار پيرمرد را از پاى انداخت!
موسى (ع) عرضه داشت پروردگارا اين چه حادثهاى بود كه پيش آمد و مسئله عدالت و دادگرى در اين داستان چگونه است؟!
پول را چوپان برداشت، پيرمرد مورد ظلم و ستم قرار گرفت. خطاب رسيد موسى پيرمرد پدر آن اسب سوار را كشته بود، ميان اين دو قصاص انجام گرفت و انتقام خون به ناحق ريخته گرفته شد در ضمن پدر اسب سوار به پدر چوپان به اندازه پول آن كيسه بدهكار بود، از اين جهت به حق خود رسيد من براساس آگاهيام به اسرار از روى عدل و دادگرى حكومت ميكنم. «18»
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- مائده، آيه 97.
(2)- يس، آيه 76.
(3)- بقره، آيه 235.
(4)- بقره، آيه 255.
(5)- انعام، آيه 3.
(6)- انعام، آيه 59.
(7)- هود، آيه 6.
(8)- انبياء، آيه 4.
(9)- فرقان، آيه 6.
(10)- غافر، آيه 19.
(11)- محمد، آيه 19.
(12)- محمد، آيه 26.
(13)- محمد، آيه 30.
(14)- حديد، آيه 4.
(15)- مدثر، آيه 31.
(16)- جوشن كبير.
(17)- دعاى كميل.
(18)- سفينة البحار، چاپ قديم، ج 2، ص 433.
منبع : پایگاه عرفان