اين ماه از ماههاى بسيار شريف است كه چون فرا مى‌رسيد،نيكان صحابه پيامبر و تابعين،اهتمام شديدى در عبادت اظهار مى‌داشتند،دهه اول آن«ايّام معلومات است»كه در قرآن مجيد ذكر شده،و در نهايت فضيلت و بركت است، و از رسول خدا صلّى اللّه و عليه و آله روايت شده است كه در هيچ ايّامى كار نيك و عبادت نزد خدا،محبوب‌تر و پسنديده‌تر از اين دهه نيست و براى اين دهه اعمال خاصى است از اين قبيل: اوّل:روزه گرفتن نه روز اول اين دهه كه ثواب روزه تمام عمر را داراست.
روز اوّل:روز بسيار مباركى است و در آن چند عمل وارد است.اوّل:روزه كه ثواب روزه هشتاد ماه را دارد.دوّم:خواندن نماز حضرت فاطمه عليها السّلام،شيخ فرمود:روايت شده:اين نماز چهار ركعت است با دو سلام،مانند نماز امير المؤمنين عليه السّلام كه در هر ركعت سوره«حمد» يك مرتبه و سوره توحيد پنجاه مرتبه خوانده مى‌شود و پس از سلام تسبيحات آن حضرت را گفته،سپس بخواند:سُبْحَانَ ذِي الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِيفِ سُبْحَانَ ذِي الْجَلالِ الْبَاذِخِ الْعَظِيمِ سُبْحَانَ ذِي الْمُلْكِ الْفَاخِرِ الْقَدِيمِ سُبْحَانَ مَنْ يَرَى أَثَرَ النَّمْلَةِ فِي الصَّفَا سُبْحَانَ مَنْ يَرَى وَقْعَ الطَّيْرِ فِي الْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَكَذَا وَ لا هَكَذَا غَيْرُهُمنزّه است آن دارى عزّت بلندمرتبه شريف،منزّه است آن داراى عظمت بسيار با شكوه بزرگ،منزّه است آن داراى فرمانروايى گرانمايه ازلى،منزّه است آنكه جاى پاى مورچه را بر سنگ صاف بيند،منزّه است آنكه چگونگى گذر پرنده را در هوا بيند،منزّه است آنكه او چنين است،و جز او چنين نيست.سوّم:دو ركعت نماز نيم ساعت پيش از رسيدن آفتاب به هنگام ظهر بخواند،در هر ركعت سوره«حمد»يك مرتبه و هر يك از«توحيد»و«اية الكرسى»و«قدر»را ده مرتبه بخواند.چهارم:هركه از ستمگرى وحشت دارد،در اين روز بگويد:حَسْبِي حَسْبِي حَسْبِي مِنْ سُؤَالِي عِلْمُكَ بِحَالِيمرا كافى است،مرا كافى است،مرا كافى است،آگاهى تو به حالم از درخواست من.تا خدا شرّ ستمكار را از او كفايت كند،و بدان كه در اين روز حضرت ابراهيم خليل عليه السّلام متولّد شده است،و نيز در اين روز به روايت شيخ كلينى و شيخ طوسى،حضرت فاطم عليها السّلام به امير المؤمنين عليه السّلام تزويج شده.روز هفتم:سال صدوچهارده شهادت امام باقر عليه السّلام در مدينه اتّفاق افتاده و به اين سبب روز حزن شيعه است. روز هشتم:روز ترويه است و روزه‌اش فضيلت بسيار دارد و روايت شده:روزه اين روز كفّاره شصت سال است،و شيخ شهيد غسل اين روز را مستحّب دانسته.
دو رکعت نماز مشتمل بر آیه (و واعد ناموسی)
دوّم:خواندن دو ركعت نماز،بين مغرب و عشا در تمام شبهاى اين دهه كه در هر ركعت پس از سوره«حمد»يك مرتبه سوره«توحيد»و آيه:وَ وَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاثِينَ لَيْلَةً وَ أَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَ قَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ.با موسى سى شب وعده كرديم،و آن را با ده شب ديگر كامل نموديم،در نتيجه ميقات پروردگارش به چهل شب اتمام يافت و موسى به برادرش هارون گفت:در ميان قوم من جانشينم باش،و اصلاح كن،و راه اهل فساد را پيروى مكن.را بخواند تا با ثواب حاجيان شريك گردد. سوم:از روز اول تا عصر روز عرفه به دنبال نماز صبح و پيش از مغرب اين دعا را كه شيخ مفيد و سيّد از امام صادق عليه السّلام روايت كرده‌اند بخواند:اللَّهُمَّ هَذِهِ الْأَيَّامُ الَّتِي فَضَّلْتَهَا عَلَى الْأَيَّامِ وَ شَرَّفْتَهَا قَدْ بَلَّغْتَنِيهَا بِمَنِّكَ وَ رَحْمَتِكَ فَأَنْزِلْ عَلَيْنَا مِنْ بَرَكَاتِكَ وَ أَوْسِعْ عَلَيْنَا فِيهَا مِنْ نَعْمَائِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَهْدِيَنَا فِيهَا لِسَبِيلِ الْهُدَى وَ الْعَفَافِ وَ الْغِنَى وَ الْعَمَلِ فِيهَا بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا مَوْضِعَ كُلِّ شَكْوَى وَ يَا سَامِعَ كُلِّ نَجْوَى وَ يَا شَاهِدَ كُلِّ مَلَإٍ وَ يَا عَالِمَ كُلِّ خَفِيَّةٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَكْشِفَ عَنَّا فِيهَا الْبَلاءَ وَ تَسْتَجِيبَ لَنَا فِيهَا الدُّعَاءَ وَ تُقَوِّيَنَا فِيهَا وَ تُعِينَنَا وَ تُوَفِّقَنَا فِيهَا لِمَا تُحِبُّ رَبَّنَا وَ تَرْضَى وَ عَلَى مَا افْتَرَضْتَ عَلَيْنَا مِنْ طَاعَتِكَ وَ طَاعَةِ رَسُولِكَ وَ أَهْلِ وِلايَتِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ،خدايا اين روزها روزهايى است،كه بر ساير روزها برترى و شرافت دادى و به لطف و رحمتت مرا به آنها رساندى، بركاتت را بر ما فرو فرست،و از نعمتهايت در اين روزها بر ما وسعت ده.خدايا از تو مى‌خواهم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،و ما را در اين روزها به راه هدايت و پاكدامنى و بى‌نيازى و عمل در آنها به آنچه مى‌پسندى و خشنود مى‌شود هدايت فرمايى،خدايا از تو درخواست مى‌كنم،اى جايگاه هر شكوايه،و اى شنواى هر رازونياز،و اى حاضر در هر جمع،و اى داناى هر نهان،كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،و در اين روزها بلا را از ما برگردانى،و دعايمان را مستجاب گردانى،و نيرويمان دهى و يارى‌مان نمايى،و به آنچه اى پروردگار ما دوست دارى و خشنود مى‌شود موّفقمان بدارى،و بر امورى كه از طاعتت و طاعت رسولت و اهل ولايتت بر ما واجب نمودى توفيقمان دهى.خدايا از تو درخواست مى‌كنم اى مهربان‌ترين مهربانان،كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،وَ أَنْ تَهَبَ لَنَا فِيهَا الرِّضَا إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ وَ لا تَحْرِمْنَا خَيْرَ مَا تُنْزِلُ فِيهَا مِنَ السَّمَاءِ وَ طَهِّرْنَا مِنَ الذُّنُوبِ يَا عَلامَ الْغُيُوبِ وَ أَوْجِبْ لَنَا فِيهَا دَارَ الْخُلُودِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لا تَتْرُكْ لَنَا فِيهَا ذَنْبا إِلا غَفَرْتَهُ وَ لا هَمّا إِلا فَرَّجْتَهُ وَ لا دَيْنا إِلا قَضَيْتَهُ وَ لا غَائِبا إِلا أَدَّيْتَهُ وَ لا حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ إِلا سَهَّلْتَهَا وَ يَسَّرْتَهَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ اللَّهُمَّ يَا عَالِمَ الْخَفِيَّاتِ يَا رَاحِمَ الْعَبَرَاتِ يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ يَا رَبَّ الْأَرَضِينَ وَ السَّمَاوَاتِ يَا مَنْ لا تَتَشَابَهُ عَلَيْهِ الْأَصْوَاتُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنَا فِيهَا مِنْ عُتَقَائِكَ وَ طُلَقَائِكَ مِنَ النَّارِ وَ الْفَائِزِينَ بِجَنَّتِكَ وَ النَّاجِينَ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِينَ.و خشنودى خود را در اين روزها به ما ارزانى كنى،كه به يقين تو شنواى دعايى،و از خيرى كه در اين ايام از عالم بالا نازل مى‌كنى،ما را محروم مساز و از گناهان ما را پاك ساز، اى داناى نهانها،و در اين روزها خانه جاودان را بر ما واجب گردان.خدايا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست،و گناهى را براى ما باقى بگذار جز آنكه ببخشى،و نه اندوهى جز آنكه برطرف كنى،و نه بدهى جز انكه بپردازى،و نه غايبى جز انكه به ما برسانى،و نه حاجتى از حاجات دنيا و آخرت جز آنكه هموار و آسان نمايى،به يقين تو بر هرچيز توانايى.خدايا اى داناى نهان،اى رحم‌كننده به اشكهاى روان،اى اجابت‌كننده دعاها،اى پروردگار زمينها و آسمانها،اى آنكه صداها بر او اشتباه نشود،بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست،و ما را در اين روزها از آزادشدگان و رهاگشتگان از اتش،و رسيدگان به بهشت،و از نجات‌يافتگان قرار ده به مهربانى‌ات اى مهربان‌ترين مهربانان،و درود خدا بر آقايمان محمّد و همه اهل بيتش.چهارم:در هر روز از اين دهه بخواند پنج دعايى را كه حضرت جبرييل براى حضرت عيسى عليه السّلام از جانب خدا هديه آورد،تا در اين ايام بخواند،و آن پنج دعا اين است:(1) أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ (2) أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ أَحَدا صَمَدا لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لا وَلَدا (3) أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ أَحَدا صَمَدا لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوا أَحَدٌ (4) أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ (5) حَسْبِيَ اللَّهُ وَ كَفَى سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ دَعَا لَيْسَ وَرَاءَ اللَّهِ مُنْتَهَى أَشْهَدُ لِلَّهِ بِمَا دَعَا وَ أَنَّهُ بَرِي‌ءٌ مِمَّنْ تَبَرَّأَ وَ أَنَّ لِلَّهِ الْآخِرَةَ وَ الْأُولَى.(1)گواهى مى‌دهم كه معبودى جز خدا نيست،يگانه و بى‌شريك است،فرمانروايى و سپاس براى اوست،خير تنها به دست اوست و او بر هرچيز تواناست(2)گواهى مى‌دهم معبودى جز خدا نيست،يگانه و بى‌شريك است،يكتا و بى‌نياز است همسر و فرزندى نگرفته است.(3)گواهى مى‌دهم معبودى جز خدا نيست،يگانه و بى‌شريك است،يكتا و بى‌نياز است نه زاده و نه زاييده شده است،و برايش هيچ همتايى نيست.(4)گواهى مى‌دهم معبودى جز خدا نيست،يگانه و بى‌شريك است، فرمانروايى و سپاس براى اوست،زنده مى‌كند و مى‌ميراند و اوست زنده‌اى كه نمى‌ميرد،خير تنها به دست اوست،و او بر هرچيز تواناست.(5)خدا مرا بس است و كفايت مى‌كند،خدا گوش فرا دهد براى آنكه او را بخواند،وراى خدا نهايتى نيست،گواهى مى‌دهم براى خدا به آنچه دعوت كرد،و خدا بيزار است از هركه از او بيزاى جويد،و آخرت و دنيا از ان خداست.حضرت عيسى(ع)براى صد مرتبه خواند هر كدام از اين دعاها،ثواب بسيارى بيان كرده است و اين امر بعيد به نظر نمى‌رسد،چنان‌كه علامه مجلسى فرموده:اگر كسى هر روز هريك از اين دعاها را ده مرتبه بخواند به روايت عمل كرده،ولى اگر هر روز هريك را صد مرتبه بخواند بهتر است. پنجم:در هر روز اين دهه اين تهليلات را كه از امير المؤمنين عليه السّلام با ثواب بسيار روايت شده بخواند.و اگر روزى ده مرتبه بخواند بهتر است:لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ اللَّيَالِي وَ الدُّهُورِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ أَمْوَاجِ الْبُحُورِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ رَحْمَتُهُ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الشَّوْكِ وَ الشَّجَرِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَ الْوَبَرِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الْحَجَرِ وَ الْمَدَرِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُيُونِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ فِي اللَّيْلِ إِذَا عَسْعَسَ وَ [فِي] الصُّبْحِ إِذَا تَنَفَّسَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الرِّيَاحِ فِي الْبَرَارِي وَ الصُّخُورِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ مِنَ الْيَوْمِ إِلَى يَوْمِ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ.معبودى جز خدا نيست به شمار شبها و روزگاران،معبودى جز خدا نيست به شمار امواج درياها،معبودى جز خدا نيست،و رحمت او از آنچه گرد مى‌آورند بهتر است،معبودى جز خدا نيست،به شمار خارها و درختان،معبودى جز خدا نيست به شمار موها و كركها،معبودى جز خدا نيست به شمار سنگها و كلوخها،معبودى جز خدا نيست به شمار بهم‌خوردن پلكها،معبودى جز خدا نيست در شب چون سياهى بنمايد و در صبح چون سپيدى سر برآورد،معبودى جز خدا نيست به شمار بادها در صحراها و كوهها،معبودى جز خدا نيست از امروز تا روز دميده شدن در صور.
منابع: مفاتیج الجنان ترجمه استاد حسین انصاریان
منبع : پایگاه عرفان