معیار تکفیر در مذاهب اسلامی از نگاه شیعه واهل سنت چیست؟

 از دیدگاه فقهای شیعه و اهل سنت، اگر کسی یکی از ضروریات اسلام را انکار کند،کافر و بیرون از دین است.

هیچ مسلمانی،خدا،پیامبر،قیامت و دستورات اسلام را انکار نمی کند. اگر هم نظر و عقیده ای در بین فرقه های اسلامی پیرامون مسایل مربوط به توحید،نبوت و غیر آن مطرح شده از ضروریات دین نبوده بلکه جزو مسایل نظری است که انکار آن، خروج از دین نیست؛ زیرا مسایل غیر ضروری که بوسیلۀ اجتهاد صحیح انجام شود، انکار آن خروج از اسلام نمی باشد.البته وهابیان، احترام مسلمانان به قبور پیامبر صل الله علیه وآله و اولیای الهی و استغاثه و درخواست از غیر خدا را شرک می دانند! در صورتی که هیچ مسلمانی پیامبر اسلام و هیچ یک از اولیا را نمی پرستند و احترام به آنان یا ساختن بارگاه و رفتن به زیارت آنان را موجب شرک نمی دانند. چنانکه صرف خواندن غیر خدا و استغاثه شرک نیست چرا که اگر شرک باشد، انسان موحّدی روی زمین نمی یابیم! زیرا هر انسانی در زندگی با مشکلات و گرفتاری هایی رو به رو می شود و از غیر خدا کمک می خواهد. خدای بزرگ انسانها را به گونه ای آفریده که به دیگران نیاز دارند و نیازمندی، انسان را به کمک و خواندن آنان می طلبد. پس بنابر دیدگاه وهابیان، خود آنان نیز مشرک خواهند بود. در صورتی که دیدگاه صحیح این است که اگر غیر خدا را به صورت مستقل بخوانیم، به گونه ای که آن غیر را در مقابل و یا به جای خدا قرار دهیم و بگوییم این افراد خواه زنده یا مرده بدون اذن الهی این کار را انجام می دهند، شرک است.بنابراین، این عقیده که واسطه اسبابی است که خداوند آنها را برای رفع مشکلات و نیازها آفریده، نه تنها شرک نیست بلکه عین توحید است. پس ادعای وهابیان مبنی بر اینکه تمام فرقه های مخالف خودشان را کافر، مشرک و اهل بدعت می دانند مخالف قرآن، سنت، عقل و عرف می باشد.
در روایات و فتوای بزرگان شیعه آمده است: انکار ولایت و یا امامت، موجب کفر است.
محبت اهل بیت از ضروریات دین اسلام است و اهل سنت نیز به آن عقیده دارند و آن را جزو ایمان می دانند، از این رو انکارِ آن،- به معنای نصب و عداوت- موجب کفر می شود.اما انکار امامت: از نظر شیعه امامت از ضروریات دین است ولی اهل سنت گرچه اصل امامت را لازم می دانند ولی در مصداق به خاطر جهاتی این عقیده را ندارند. از این رو انکار آن، در صورتی که از روی دلیل و یا شبهه باشد، کفر تأویلی است، نه کفر تنزیلی. یعنی موجب خروج از دین نمی شود. به عبارت دیگر همان طوری که اسلام دارای مراتب است، کفر نیز مراتبی دارد. این مطلب، مورد قبول بزرگان شیعه و اهل سنت و حتی وهابیت می باشد.اسلام با شهادتین آغاز می شود و تسلیم در برابر خداوند و دستورات دین است و کفر، با انکار ضروری دین شروع می شود و مراتبی دارد که یک مرحلۀ آن، انکار به خاطر تأویل و شبهه است. بنابراین به کار بردن لفظ کفر بر منکران امامت حضرت علی علیه السلام در فتوای فقهای شیعه، به معنای انکار امامت حضرت علی علیه السلام و خروج از مذهب است نه خروج از دین. بدین جهت از نظر فقهای شیعه، فرقه هایی که ضروریات دین را انکار نمی کنند، مسلمان هستند و حکم اسلام بر آنان جاری می شود.
از دیدگاه اهل سنت فرقه های غیر شیعۀ اثنی عشریه، در صورتی که دشمنی و ناسزاگویی نسبت به امامانی که امامت آنان را باور ندارند، اظهار نشود، پاک می باشند و در صورتی که یکی از این ها نسبت به ائمه، اظهار شود، حکم آنان مانند نواصب می باشد.