از وصال خدا تا تمنای وصال مهدی (عج)

انتظار عارفانه یعنی اولا منتظر رهایی از این دنیا و مشتاق ملاقات خدا بودن و ثانیا اکنون که در زندان این دنیا گرفتاریم و در رنج و دوری از خدا می سوزیم منتظریم تا وجه الله و ولی الله بیاید تا هم با دیدن او آن رنج دوری کمی تسکین پیدا کند و هم در سایه ولایت او بتوانیم با سرعت و سهولت بیشتری به سمت خدا حرکت کنیم و آمادگی بیشتری برای دیدار و ملاقات خدا کسب نماییم و بشریت را هم راحت تر بتوانیم به سوی خدا رهنمون شویم.


چگونه انسانی که منتظر ملاقات خدا بود، مشتاق دیدار امام زمانش در دنیا می شود؟ چگونه بشری که منتظر رهایی از این دنیا بود، منتظر ظهور مهدی (عج) می شود؟ باید ببینیم در ظرف مقدس انتظار چگونه مفهوم و مظروفی به نام اشتیاق دیدار امام زمان (عج) قرار می گیرد؟ در مقابل انتظار عامیانه و سطحی نگرانه انتظار عارفانه به چه معناست؟
داستان از این قرار است که وقتی ما به این دنیا هبوط کردیم، ناله ما بلند شد که: «خدایا! جای ما که اینجا نیست. من چرا باید اینجا باشم، من دوست دارم پیش تو باشم، در جایی که به آن تعلق دارم، پیش تو؛ در نزدیکترین مکان نزد پادشاهی مقتدر تو»فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ(سوره قمر- 55)
دنیا محل رشد
امام صادق فرمود: ولایت ما همان ولایت خداست که خدا هیچ پیغمبری را جز به آن مبعوث نساخت. به همین دلیل است که در این دنیا که ما گرفتار فراق خدا هستیم، اولیای خدا هستند که با حضور خودشان تحمل این فراق را آسان می کنند؛ و ما را در رسیدن به ملاقات خدا یاری می دهند.
خدا هم با زبان تقدیر و بیان انبیایش به ما فرمود: عزیز من آرام بگیر! قرار است تو در این دنیا سعه وجودی پیدا کن، تا در آن دنیا حداکثر بهره را از ملاقات من ببری. یعنی قرار است در این دنیا رنج دوری تو را بزرگ کند، روحت را وسعت ببخشد و ظرفیتت را افزایش دهد تا بتوانی در آن دنیا و در آغوش ملاقات خدا، خدا را بفهمی، خدا را ببینی و خدا را ببویی.
باز هم ناله فراق
ما هم با اینکه این حرف ها را شنیدیم، گریه مان از این جدایی بند نمی آمد و باز به خدا می گفتیم: خدایا دوری از تو سخت است. خداوند مهربان هم برای اینکه از طرفی این فراق و دوری قابل تحمل شود و از طرف دیگر، خود این دوری به رشد ما و رسیدن به همان هدفی که برایش آفریده شده بودیم، بیانجامد؛ نماینده ای بر روی زمین قرار داد که جانشین و خلیفه او باشد و امام و مولای ما؛ امامی که وجه الله باشد تا هرگاه دل تنگ خدا شدیم به او نگاه کنیم، تا هم دیدار او مایه آرامش و سرور ما باشد و هم در مسیر این سفر به سوی خدا رهبر و سرور ما باشد.
خدا عکس خودش را نزد انسان گذاشت
در واقع وقتی ما ناله زدیم که، خدایا همین مقدار دوری از تو گرچه کوتاه است و هم قرار است به واسطه آن بزرگ شویم اما سخت است خدا فرمود: من یکی از اولیای خودم را در میان شما قرار می دهم، هر وقت دلتان برای من تنگ شد به او نگاه کنید او عکس من است. (کافی، ج1،ص145) اینکه در روایات داریم امام وجه الله است به همین معنی است یعنی امام کامل ترین جلوه خدا است. او بهترین و قشنگ ترین آیه خدا است که هر وقت کسی دلش برای خدا تنگ شود اگر به این آیه نگاه کند دلش آرام میگیرد. اینکه امیر المومنین علیه السلام می فرماید: من بزرگترین آیه و نشانه خداوند متعال هستم (بحارالأنوار ج : 36 ص : 1) ناظر به همین معناست.
ملاقات ولیّ خدا تسکین دهنده قلب انسان
معلوم است انسانی که برای خدا آفریده شده است جز در کنار او آرام نمی گیرد. دنیا به هر حال دنیاست و حجاب ها و موانع بسیاری بر سر راه وصال بی پرده حق قرار می دهد. اما انسان باید در طول مدت حیات دنیا این فراق را تحمل کند و برای فرج و خلاصی از این دنیا و محدودیت های آن انتظار بکشد. در این میان پروردگار مهربان راهی برای تسکین دل عاشقان لقائش قرار داده که تمام حیات دوستان خدا به آن وابسته است. این تسکین دهنده دل ها که دوستان خدا به عشق آن زنده اند و سختی های این دنیا را تحمل می کنند، ملاقات ولی خدا و حجت او بر روی زمین است.
در غیبت ولی الله درد فراق دو چندان می شود
پروردگار مهربان راهی برای تسکین دل عاشقان لقائش قرار داده که تمام حیات دوستان خدا به آن وابسته است. این تسکین دهنده دل ها که دوستان خدا به عشق آن زنده اند و سختی های این دنیا را تحمل می کنند، ملاقات ولی خدا و حجت او بر روی زمین است.
ما منتظر رهایی از دنیا و بازگشت به آغوش ملاقات خدا بودیم و قرار بود سختی این دوران انتظار برای ملاقات خدا، به واسطه حضور وجه الله قابل تحمل شود، اما ما در زمانه ای به دنیا آمدیم که وجه الله و ولی الله پشت پرده غیبت است. حالا ما حق داریم به صورتی مضاعف معترض فراق و منتظر وصال باشیم و درد فراق و انتظار در ما دوچندان می گردد و صدای شکوه و ناله مان به درگاه خدا بلند میشود که: اللهم انا نشکو الیک فقد نبینا و غیبه ولینا؛ خدایا ما به تو شکایت می کنیم از فقدان پیامبرمان و غیبت ولیمان. و یا حق داریم از خدای خود بخواهیم: اللهم ارنی الطلعه الرشیده و الغره الحمیده و اکحل ناظری بنظره منی الیه؛ خداوندا! آن طلعت رعنا و آن صورت زیبا را به من بنما و با نگاهی که به او میکنم، دیدگانم را روشن گردان.
از طرفی دلتنگی برای خدا، به دلتنگی برای اولیای خدا سرایت میکند و از طرف دیگر محبت به اولیای خدا به محبت خود خدا می انجامد. اساسا در مذهب و مرام اسلام ناب، تمام امور معنوی به نوعی به ولایت ختم می شوند و یا از این ساحت مقدس آغاز می گردند: إِنْ ذُكِرَ الْخَیْرُ كُنْتُمْ أَوَّلَهُ وَ أَصْلَهُ وَ فَرْعَهُ وَ مَعْدِنَهُ وَ مَأْوَاهُ وَ مُنْتَهَاهُ؛(زیارت جامعه کبیره) اگر سخنی از خیر به میان آید، شما سر آغاز آن و اصل و فرع آن و معدن و ماوا و منتهای آنید.
امام صادق علیه السلام فرمود: ولایت ما همان ولایت خداست که خدا هیچ پیغمبری را جز به آن مبعوث نساخت. به همین دلیل است که در این دنیا که ما گرفتار فراق خدا هستیم، اولیای خدا هستند که با حضور خودشان تحمل این فراق را آسان می کنند؛ و ما را در رسیدن به ملاقات خدا یاری می دهند.
خلاصه سخن:
در خاتمه بحث می توان در مقابل انتظار عامیانه و سطحی نگرانه، انتظار عارفانه را این گونه معرفی کرد: انتظار عارفانه یعنی اولا منتظر رهایی از این دنیا و مشتاق ملاقات خدا بودن و ثانیا اکنون که در زندان این دنیا گرفتاریم و در رنج و دوری از خدا می سوزیم منتظریم تا وجه الله و ولی الله بیاید تا هم با دیدن او آن رنج دوری کمی تسکین پیدا کند و هم در سایه ولایت او بتوانیم با سرعت و سهولت بیشتری به سمت خدا حرکت کنیم و آمادگی بیشتری برای دیدار و ملاقات خدا کسب نماییم و بشریت را هم راحت تر بتوانیم به سوی خدا رهنمون شویم.

منبع:
کتاب انتظار عامیانه عالمانه عارفانه حجت الاسلام پناهیان

فرآوری: سید علی درچه ای