و یاد کن هنگامی که فربشتگان به مریم گفتند: ای مریم یقیناً خدا تو را به عنوان بنده ویژه انتخاب کرده است و از همه آلودگی‌های فکری و روحی و باطنی پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برتری داده است.
ای مریم فروتنانه برای پروردگارت به طاعت برخیز، و سجده کن و با رکوع کنندگان به رکوع آی.
این حقایق از خبرهای غیبی است که ای رسول من به تو وحی می‌کنیم و تو هنگامی که آنان قلم‌های خود را به عنوان قرعه در آب می‌انداختند که کدام یک از آنان سرپرستی مریم را عهده‌دار شود، و نیز زمانی که برای کفالتش با یکدیگر جدال و ستیز می‌کردند نزد آنان نبودی.
شرح و توضیح
مقام و منزلت حضرت مریم در معرفت و ایمان و اخلاق و عبادت به جائی رسید که خداوند او را توفیق داد تا صدای فرشتگان الهی را بشنود که ای مریم خداوند به خاطر کمالات معنوی‌ات تو را انتخاب کرده و از هر گناه و آلودگی پاک نموده و به مقام عصمت رسانیده و تو را برای پدید آمدن چهارمین پروردگار اولوالعزم بدون داشتن شوهر از وجودت انتخاب نموده است، که این پدیده خاص و معجزه عظیم و حقیقت خارق‌العاده امتیازی ویژه برای تو در میان تمام زنان جهان است.
در معنای اصطفای دوم در آیه شریفه از حضرت باقر (ع) رویات شده:
«اصطفاک لولادة عیسی من غیر فحل:» «1»
ترا برای تولد عیسی بدون داشتن شوهر انتخاب کرده است.
با توجه به این روایت می‌توان قضاوت کرد که مریم در این خصوصیت بر همه زنان برتری دارد، اما در خصوصیت‌ها و دیگر ویژگی‌ها با توجه به روایات زیادی که شیعه و سنی نقل می‌کنند حضرت صدیقه کبری بر تمام زنان اولین و آخرین فضیلت و برتری دارد و آن حضرت سیدة نساء العالمین است.
در پاره‌ای از روایات آمده که منظور از نساء عالمین زنان روزگار خود مریم هستند نه زنان همه اعصار و قرون، چنان که کلمه عالمین در آیه 47 سوره بقره: فَضَّلْتُکمْ عَلَی الْعالَمِینَ درباره یهودیان ایمان آورده به موسی درعصر خود موسی است که پس از سپری کردن دوره ابتلائات سخت و قبول کردن نبوت موسی و پیروزی بر فرعونیان خداوند به آنان خطاب کرد که شما را بر جهانیان برتری دادم قطعاً این برتری بر مردم جهان همان روزگار است، چنانچه برتری مردم بر همه روزگاران باشد با آیه شریفه 110 سوره آل عمران تناقض خواهد داشت آنجا که پروردگار می‌فرماید:
کنْتُمْ خَیرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکتابِ لَکانَ خَیراً لَهُمْ ...
شما ای مسلمانان بهترین امتی هستید که برای اصلاح جوامع انسانی پدیدار شده‌اید به کار شایسته فرمان می‌دهید، و از کار زشت و ناپسند باز می‌دارید و از روی صدق و اخلاص و تحقیق و معرفت ایمان به خدا می‌آوردید و اگر یهود و نصاری به آئین شما که سبب برتر نمودن شما به همه جهانیان است ایمان می‌آوردند قطعاً برای آنان بهتر بود.
در این آیه اهل کتاب را مادون و از نظر ارزش پائین و پست‌تر از مؤمنان به قرآن و پیامبر به حساب آورده وهمین آیه بهترین دلیل بر این است که عالمین در قرآن گاهی به قرائنی که وجود دارد و آیات آن‌ها را تأیید می‌کند به معنای زنان یک عصر یا مردم یک روزگار است، و اطلاقی که تفسیر المیزان از لغت عالمین در آیه مربوط به مریم استفاده کرده است صحیح به نظر نمی‌رسد، هم با توجه به آیه 47 سوره بقره و هم با توجه به آیه 110 سوره آل عمران و هم با توجه به روایات فراوانی که درباره صدیقه کبری به عنوان سیدة نساءالعالمین در کتب فرقین ذکر شده است، این نکته هم در تأیید این مطلب درباره حضرت زهرا ناگفته نماند که زهرا (ع) از مصادیق اتم و اکمل آیه کنْتُمْ خَیرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ می‌باشد، که به طور عموم جزء برترین امت‌ها و بنابر احادیث مستند به طور خصوص جزء برترین‌های امت اسلامی است، پس مریم از نظر ارزش و فضیلت بر زنان روزگار خودش به عنوان بهترین زن انتخاب شده و حضرت زهرا بر اساس آیات و روایات به عنوان برترین زن بر تمام زنان جهان از ابتدا تا انتها انتخاب شده است.
آری فاطمه مرضیه از جهتی از اعضاء و پیکره برترین امت وازجهت طهارت ذاتی و عصمت وجودی، و معرفت و اخلاص و عمل و اخلاق و هم کفو بودن نسبت به امیرمؤمنان و ریشه وجودی یازده‌امام برتر و بهتر از همه زنان گذشته و آینده است.
اگر عمرم که اواخر آن را طی می‌کنم فرصت دهد، و اگر بنایم بر این باشد که در صورت توان تفسیر را ادامه دهم با کمک و یاری پروردگار در توضیح سوره مبارکه کوثر در رابطه با شخصیت حضرت زهرا و این که او برترین و بهترین زن در میان زنان اولین و آخرین است مطالب مستدلی را بیان خواهم کرد.
درباره قنوت که عبارت از عبادت فروتنانه و خاشعانه است و نیز درباره سجده و رکوع به ترتیب در آیات 5 سوره حمد و 34 سوره بقره و 43 سوره بقره به طور مشروح و مفصل بحث شد، عبادت در آیه إِیاک نَعْبُدُ «2» و سجده در آیه قُلْنا لِلْمَلائِکةِ اسْجُدُوا «3» و رکوع در آیه وَ ارْکعُوا مَعَ الرَّاکعِینَ «4» در حد ممکن توضیح داده شد.
حقایق صحیح و مطالب درست و واقعی سرگذشت مریم و زکریا برای نخستین بار به پیامبر اسلام وحی شد، وحی روشن کننده حقایق پنهان از انسان است، اگر قرآن مجید از افق حیات انسان طلوع نمی‌کرد اکثر یا حقایق مربوط به امت‌های گذشته پوشیده می‌ماند وانسان از بهترین و کامل‌ترین مدرسه تربیتی محروم می‌شد!
قرآن بالاترین و محکم‌ترین نشانه صدق نبوت پیامبر بزرگوار اسلام است.
سران معبد به خاطر شخصیت و عظمت مریم هر کدامشان خواهان سرپرستی و تکفل مریم بودند و در این زمینه با یکدیگر رقابت سختی داشتند، آنان برای رفع نزاع و اختلافی که در میانشان بود به قاعده قرعه متوسل شدند و روی این حساب قرعه برای حلّ پاره‌ای از مشکلات مشروعیت یافت.
فقهای بزرگ اسلام در کتاب‌های مربوط به قواعد اسلامی که به بهترین صورت تألیف کرده‌اند برای قرعه‌جایگاه قابل قبولی پذیرفته‌اند و قرعه را در پاره‌ای از امور که مشکل آن جز با قرعه حل نمی‌شود مشروع دانسته‌اند.
زکریا و کفالت مریم
همسر عمران که پیش از ولادت مریم شوهرش را از دست داده بود، و جگر گوشه‌اش را به خاطر نذری که بسته بود برای خدمت به معبد از خود جدا کرد حتماً زن با کرامت و صالحه‌ای بود که به قضاء حق راضی و این که خداوند به قبول حسن دخترش را پذیرفت و از میان همه زنان این کرامت را تنها به دختر او داد خوشحال بود.
احتمال هم می‌دهیم که گاه‌گاهی مهر مادری تحریکش می‌کرده و او را به احوال پرسی جگر گوشه‌اش تا معبد می‌آورده است، و پس از اطمینان خاطر شکرگویان به خانه باز می‌گشته.
از ساعتی که قنداقه مریم به مسجد آمد کارگردانان معبد بر سر تکفل و پرستاری او به نزاع برخاستند، هر یک از آنان می‌خواست تکفل او به عهده‌وی واگذار شود، و تربیت مریم نصیب او گردد، چون مریم دختر پیشوای آنان و از ذریه ابراهیم بود.
از میان آنان زکریا علاقه بیشتری به کفالت مریم نشان می‌داد و بر این مسئله پافشاری و اصرار داشت و بهانه‌اش این بود که من شوهر خاله او هستم و نهایتاً باید سرپرستی او به من سپرده شود.
نزاع و رقابت هر لحظه شدیدتر می‌شد، هر کس برای خود بهانه و حجتی می‌آورد و خود را از دیگران در این مسئله شایسته‌تر می‌دانست، و تا آخر هم از میان خود بر یک نفر اتفاق نکردند، زیرا قصد همه آنان از این کار تقرب به خدا بود و نمی‌توانستند از آن چشم پوشی کنند.
زکریا هم چنان اصرار می‌ورزید و خود را از دیگران شایسته‌تر می‌دید زیرا در میان همه بخاطر نبوت و رسالتش امتیاز بیشتری داشت، پس از آن که از اتفاق بر یک نفر مأیوس شدند همه این پیشنهاد را پذیرفتند که برای به دست آوردن کفالت مریم قرعه بیندازند، به نام هر که درآمد او متکفل امور مریم شود و زکریا هم به این مسئله رضایت داد.
خادمان معبد همراه زکریا به سوی نهر آبی که در آن نزدیکی بود حرکت کردند، چوبه‌های تیر خود را به آب انداختند و قرعه زکریا مستقیم به روی آب آمد، و از دیگران به آب فر رفت، یا غیر مستقیم شد، به ناچار همه به کفالت زکریا نسبت به مریم راضی شدند. مریم در پرتو سرپرستی و کفالت زکریا پیامبر خدا به عالی‌ترین درجات و منازل ایمانی و معنوی و عملی و اخلاقی رسید، تا جائی که شایسته مادر شدن برای چهارمین پیامبر اولوالعزم حق شد و برای زنان عالم الگو گشت.
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- مجمع‌البیان ج 2، ص 290.
(2)- حمد 5.
(3)- بقره 34.
(4)- بقره 43.
منابع:
مطالب فوق برگرفته شده از کتاب تفسير حكيم ج7 نوشته استاد حسین انصاریان
منبع : پایگاه عرفان