فضایل اخلاقی و دوری از زشتی ها و پلیدی ها مورد تاکید همه ادیان توحیدی خصوصا دین مبین اسلام بوده و دارای آثار و برکاتی هستند که ما را متوجه علت این میزان تاکید دین و معرفی آن به عنوان هدف رسالت انبیا می کند. متن زیر اشاره دارد به یکی از این فضایل اخلاقی و آثار و برکات آن.
یكی از صفات عالی انسانی كه می تواند آدمی را به سوی ایمان و عاقبت بخیری سوق دهد صبر است. انسان مؤمن و هدفدار نمی تواند بدون صبر مسیر خود را طی کند و در واقع صبر، تنها راه سعادت و موجب نجات از پرتگاههای سقوط است و اسلام صبر را یکی از مترقّی ترین اصول اجتماعی دانسته و یکی از صفات شاخص پیامبران اولو العزم به عنوان رهبر را صبر قرار داده است.
به طور کلی بفرموده ی امیر مومنان علیه السلام صبر وسیله ی نجات است: رحم الله امرا سمع حكما فوعی، ودعی الی رشاد فدنا ... و كذب مناه. جعل الصبر مطیة نجاته. (خطبه 76) خداوند بیامرزد كسی را كه سخن حكیمانه بشنود و آن را فرا گیرد و به جانب حق هدایت شود و آن را بپذیرد ... و آرزوهای نا بجا را تكذیب كند و صبر را وسیله نجات خویش قرار دهد.
صبر از بزرگترین آثار ایمان است
انسان مؤمن به جهان بینی الهی در همه ابعاد زندگیش نیازمند است و به صبر توجه کامل دارد؛ زیرا تنها راه سعادت است. خداوند همواره مؤمنان را به صبر سفارش فرموده است: ﴿یا ایها الذین امنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتّقوا الله﴾(سوره آل عمران، آیه200)؛ «ای اهل ایمان صبور باشید و یکدیگر را به شکیبایی سفارش کنید و باهم پیوند برقرار سازید و تقوا پیشه کنید».
﴿ولنبلونّکم بشیء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و بشرالصابرین﴾(سوره بقره،آیه 155)؛ «و شما را از طریق خوف و گرسنگی و کمبود مالی و جانی و بهره های زندگی به آزمایش در می آوریم و به صابران بشارت ده».
چه زیبا فرمود امیر مومنان علیه السلام به فرزند بزرگوار خود امام حسن علیه السلام که: خویشتن را به صبوری در برابر ناخوشایندها عادت ده، و نیكو خصلتی است صبوری كردن در راه حق. (نامه 31نهج البلاغه)
صبر وسیله آگاهی و شناخت است
همه تلاش های علمی که به نتیجه می رسد، بر اساس ایمان و اعتقاد به صبر و شکیبایی است در چهار مورد خداوند کلمه صبر را به عنوان عامل شناسایی آثار خداوند و کشف اسرار جهان آورده است. که از آیات به خوبی روشن می شود که رابطه سه گانه ای بین آثار خلقت خداوند، علم و صبر است. ﴿انّ فی ذلک لآیات لکلّ صبّار شکور﴾(سوره ابراهیم،آیه 5)
یک عامل مهم برای صبور بودن یاد خداست!
درد شدید، فقدان بستگان نزدیك و حضور در صحنه جنگ و بمباران، انسان را از نظر روانی درمانده و مستأصل می سازد؛ در این گونه موارد، غیر از راه حل های دراز مدت برای مشكل، فرد نیازمند تسكین و آرامش فوری نیز هست. یكی از اموری كه در این حالت به انسان آرامش می بخشد، یاد خداوند است. «همانا با یاد خدا دلها آرامش می گیرد.» (رعد/ 28) از جمله راههای معنوی عاطفی، یاری جستن از قدرت بی نهایت خداوند است. در تعالیم اسلام آمده است كه وقتی انسان در سختی از همه اسباب مادی قطع امید می كند، متوجه وجودی ماورای طبیعت می شود؛ قرآن می فرماید، «هنگامی كه به انسان آسیبی برسد ما را (در حالتهای مختلف) خوابیده، نشسته و ایستاده... می خواند.» (یونس/ 12)
اعتماد به خدا انسان را صبور می کند!
توكل به معنی واگذاری امر به خداوند متعال است. افراد متوكل از اضطراب و تشویق دور هستند. آنها ویژگی هایی به شرح زیر دارند. 1. نسبت دادن اتفاقات و وقایع به خداوند متعال. 2. امیدواری و حسن ظن به خداوند. 3. معنی دادن به اتفاقات و وقایع زندگی. 4. داشتن كنترل بر اتفاقات زندگی. 5. داشتن احساس تعهد نسبت به انجام وظیفه.
حضرت علی علیه السلام در خطبه ی ٧٦ نهج البلاغه می فرماید: خداوند بیامرزد كسی را كه سخن حكیمانه بشنود و آن را فرا گیرد و به جانب حق هدایت شود و آن را بپذیرد و آرزوهای نا به جا را تكذیب كند و صبر را وسیله نجات خویش قرار دهد.
توكل فرد را در سعی و كوشش، جهت حل مسائل زندگی و رسیدن به تعادل و سازگاری، تواناتر خواهد ساخت. او هیچ گاه در پیچ و خمهای زندگی، خود را در بن بست نمی بیند، زیرا معتقد به عللی ماورای اسباب مادی است.
کلام آخر:
اگر ما همه ی فایده ها و منافع صبر را بدانیم آرام آرام برای صبور بودن تلاش می کنیم. مهمترین و بهترین مسیر برای یک مومن صابر رسیدن به تقوای الهی است. چرا که اگر ما بتوانیم حلال و حرام الهی را رعایت کنیم، در برابر انجام واجبات سستی نکنیم، و در عین حال در مواجهه ی با معصیت خود را نگه داریم بهترین مسیر را برای صابر بودن طی کرده ایم. پس با تقویت تقوی در وجودمان در مسیر صبور بودن گام برداریم که ﴿انّ الله مع الصابرین﴾(سوره بقره،آیه 153)؛ «همانا خدا با صابران است»
و چه زیبا فرمود امیر مومنان علیه السلام به فرزند بزرگوار خود امام حسن علیه السلام که: خویشتن را به صبوری در برابر ناخوشایندها عادت ده، و نیكو خصلتی است صبوری كردن در راه حق. (نامه 31نهج البلاغه)
منابع:
سایت اندیشه قم
نهج البلاغه نامه 31 و خطبه ی 76
فرآوری: آمنه اسفندیاری
منبع : سایت حوزه