قم – دارالعرفان/ محقق، مفسر و پژوهشگر علوم قرآنی، علاقه را محرک حرکت انسان دانست و گفت: اگر انسان امری را دوست نداشته باشد، یعنی محرک ندارد و به دنبال آن نمی رود، میل انسان به ثروت امری طبیعی است و پروردگار در هیچ جای قرآن به بندگانش نگفته که پول را دوست نداشته باشید.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مؤسسه علمی فرهنگی دارالعرفان، استاد حسین انصاریان در سخنرانی خود در مکتب الزهرا(س) مشهد، اظهار کرد: امام صادق(ع) برای مستمعینشان که اغلب در منزل به محضر مبارکشان می‌رسیدند، در جلسه ای فرمودند: اگر کسی خودش را در پنج موقعیت حفظ کند که توان حفظ را هم دارد، پروردگار عالم او را بر آتش جهنم حرام می‌کند. کسی را که خداوند بر آتش جهنم حرام کند، نه مرگ سختی را خواهد چشید و نه در برزخ - که زمان بین دنیا و آخرت است و خداوند دو بار در قرآن از این زمان نام برده است، یکی در سورهٔ مؤمنون و یکی در سورهٔ مؤمن - در تنگنا و سختی قرار می گیرد.
وی با بیان اینکه ممکن است به ذهن کسی بیاید که اگر برزخْ قبر است، قبر که جای بدن است و بدن هم خوراک خاک است. وقتی هر مؤمنی، کافری، منافقی، ظالمی دفن شود، بعد از مدتی بدنی از او نخواهد ماند. این آیاتی که دربارهٔ برزخ است، ناظر به چیست؟ گفت: جواب این پرسش این است که اولاً برزخ قبر نیست و یک جهانی است که تا ما از دنیا نرفته‌ایم، از دید ما پنهان است. امام صادق(ع) می‌فرمایند: روح در این جهانْ مرگ ندارد و مرگ برای بدن است؛ ولی خداوند متعال برای کافران و برای مؤمنان، یک بدنی به نام بدن برزخی به روحشان می‌دهد که شکل این بدن است، ولی سنگینی ندارد، جرم ندارد؛ ولی کار همین بدن را برای انسانی انجام می‌دهد که در برزخ است.
استاد انصاریان با بیان آیه «وَ لاٰ تَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ أَمْوٰاتاً بَلْ أَحْیٰاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یرْزَقُونَ» که مربوط به برزخ است، گفت: روح به‌تنهایی نمی‌تواند رزق‌خور باشد و یک بدن می‌خواهد که از «عند ربهم یرزقون» لذت ببرد؛ آیهٔ شریفه دربارهٔ کافران هم می‌فرماید: «اَلنّٰارُ یعْرَضُونَ عَلَیهٰا غُدُوًّا وَ عَشِیا»، در روز و شب برزخ، کاری به قیامت ندارد. قیامت روشنایی محض است و شب ندارد. برزخ یعنی جهانی که نشانه‌هایی از این دنیا و نشانه‌هایی از قیامت را دارد و بین اوضاع دنیا و آخرت است. خداوند می‌فرماید: این کافران و این فرعونیان تاریخ را در عالم برزخ در معرض آتش قرار می‌دهند تا برزخ تمام شود، تمام که شد: «وَ یوْمَ تَقُومُ اَلسّٰاعَةُ»، وقتی قیامت برپا شود، فرمان می‌دهند: «أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ اَلْعَذٰابِ» آیه دو قطعه است: یک عذابی برای قبل از قیامت است، «النار یعرضون علیها غدواً و عشیا» و یک عذابی برای بعد از قیامت و بعد از برپاشدن قیامت است، «و یوم تقوم الساعه ادخلوا آل فرعون اشد العذاب».
پنج خصلتی که انسان را به آرامش برزخی می رساند
استاد انصاریان ادامه داد: وقتی انسانی که به این پنج خصلت برمی‌خورد، خودش را نگه دارد و آلوده نشود، برزخ راحتی خواهد داشت و قیامتش هم قیامت راحتی خواهد بود. پروردگار دربارهٔ قیامت این‌گونه مردم مؤمنِ وفادارِ خودنگهدار می‌فرماید: وقتی که وارد محشر می‌شوند، «وُجُوهٌ یوْمَئِذٍ نٰاضِرَةٌ» یک چهرهٔ سرسبزِ شادابی دارند و در یک آیهٔ دیگر می‌گوید: «وُجُوهٌ یوْمَئِذٍ نٰاعِمَةٌ» چهره بسیار باطراوت است، با اینکه معلوم نیست چه مقدار از زمان در برزخ بوده و حالا که نظام عالم به‌هم‌خورده و زلزلهٔ عظیمی جهان را لرزانده، قبرها شکافته شده، وقتی آنها وارد قیامت می‌شوند، چهره شاداب است و معلوم می‌شود که از اوضاع قیامت هیچ نترسیده‌اند؛ چون می‌بینند سبب‌های ترس قیامت به آنها کاری ندارد، «لِسَعْیهٰا رٰاضِیةٌ» این فرد گذشته خودش، پرونده‌اش و کوشش‌هایش را که در قیامت می‌بیند؛ رضایت دارد و خوشحال است که اهل درگیری با پروردگار، انبیاء، قرآن و احکام الهی نبوده است؛ زلفش با فرهنگ شیاطین گره نخورده لذا شاد است و از زحماتش در دنیا راضی است و نگرانی ندارد. امام صادق(ع) می‌فرمایند: این مرحله ای است که بدن انسان را به آتش جهنم حرام می‌کند.
استاد انصاریان شهوت را به معنای خواستن و میل تعبیر کرد و گفت: در وجود برخی انسان ها «اذا رغب» یعنی میل به پول، ثروت، مقام، معاشرت و شهوات وجود دارد. میل انسان به ثروت امری طبیعی است؛ شهوت یعنی خواستن و میل؛ شهوات به‌معنی کلی مسئله. یعنی وقتی می‌بیند به خواسته‌های نامشروع میل دارد، حساب می‌کند اکنون که من به مال رغبت دارم. وجود برخی میل و رغبت ها در انسان ها امری طبیعی است به عنوان مثال پروردگار عالم در هیچ جای قرآن به بندگانش نگفته که پول، رفاقت، غذا، آشامیدنی، همسر و فرزند را دوست نداشته باشید بلکه محبت و میل به همهٔ این امور را خداوند در وجود انسان آفریده و در سوره مبارکه آل‌عمران می فرماید: «زُینَ لِلنّٰاسِ حُبُّ اَلشَّهَوٰاتِ مِنَ اَلنِّسٰاءِ وَ اَلْبَنِینَ وَ اَلْقَنٰاطِیرِ اَلْمُقَنْطَرَةِ مِنَ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّةِ وَ اَلْخَیلِ اَلْمُسَوَّمَةِ وَ اَلْأَنْعٰامِ وَ اَلْحَرْثِ» به ترتیب این آیه؛ زن‌دوستی، فرزنددوستی، پول‌دوستی، مَرکب‌دوستی و زراعت‌دوستی همهٔ اینها مایه‌هایی هست که خدا به انسان داده است.
علاقه محرکی برای حرکت انسان
او علاقه را محرک حرکت انسان دانست و افزود: اگر انسان امری را دوست نداشته باشد، یعنی محرک ندارد و به دنبال آن نمی رود، وقتی علاقه باشد، حرکت هم هست و حرکت که باشد، انسان را به مقصد و آنچه می خواهد، می‌رساند. این محبت و میل، یک امر الهی است و نهی نمی‌کند که دوست نداشته باشید؛ ولی سخن قرآن مجید، انبیاء، ائمه و امام صادق(ع) در این روایت این چنین آمده است: «من ملک نفسه اذا رغب»، وقتی میل پیدا کردی و به تعبیر ساده‌تر، می‌بینی که دلت می‌خواهد و از درون هم فشار به تو وارد می‌شود که بلند شو برو و به‌دست بیاور و ارتباط برقرار کن، اما گاهی با وجود اینکه میل دارید، پروردگار عالم به‌خاطر خیرت، سعادتت و سلامتت نمی‌پسندد؛ پس خودت را نگه‌دار.
استاد انصاریان با بیان اینکه میل عده‌ای به ضرر شدید است، اظهار کرد: گاهی این ضررْ، ضرر بدنی است؛ مثل سیگار، چپق، قلیان و مراحل بالاتر ضررش سنگین‌تر است، مثل هروئین، شیشه، تریاک، مواد صنعتی؛ زمانی میل انسان در پنهانِ مطلبِ امام صادق(ع) این است که به ضررْ سنگین است و ضرر هم ضرر قابل توجهی است، اما می‌گوید می‌کِشم و تحمل می‌کنم. اما زمانی میل به اموری است که برای بدن لذت دارد مثل روابط نامشروع پسرها و دخترها، زن‌ها و مردها با یکدیگر که در مملکت ما دریاوار هم شده است. و یا میل به آنچه که برای بدن و خیال انسان لذت دارد چون ما لذت خیالی هم داریم، مانند اینکه فرد برای کسب مال بیشتر در خیال خود لذت می برد.
وی به سخن امام صادق(ع) در مورد میل انسان اشاره و اظهار کرد: امام صادق(ع) می فرماید: کسی به آنچه که میل دارد و آن مورد میل را خداوند متعال به نفع خودِ میل‌دار ممنوع کرده، نهی کرده، حرام کرده، باید جلوی این میل خود را ببندد. خودِ میل را نمی‌شود، نابود کرد و میل تا لحظهٔ آخر عمر با ماست، ولی می‌شود جلوی اجرای آن را گرفت. اگر انسان این کار را بکند و جلوی میلِ به تمام آنچه که برای انسانیت، قیامت و برزخش ضرر دارد، بگیرد، «حرّم الله جسده علی النار»، این خودداری پاداش بسیار بالایی نزد پروردگار دارد؛ همهٔ پاداش خدا حرام‌کردن بدن بر آتش دوزخ نیست بلکه این امر یکی از پاداش‌های خدا به همین انسان هاست که زلفش به توحید، نبوت، قرآن و امامت گره خورده و خودنگهدار است.
آبادی هیچ مملکتی جز به تسلیم بودن در برابر پروردگار نخواهد بود
استاد انصاریان افزود: اگر انسان هایی که میل به امور حرام دارند، مانع اجرای میلشان شوند و به دنبال حرام نروند؛ مملکت آباد می شود، آبادی هیچ مملکتی جز به تسلیم بودن در برابر پروردگار نخواهد بود. یک مملکت وقتی آباد است و امنیت دارد که مردم جلوی میل به مسائلی را بگیرند که خدا ممنوع کرده است. معتقدین به این مسأله بسیار کم هستند و هر روز کمتر هم می شوند. عده ای می گویند نمی توانند حرامی را ترک کنند، این بدان معناست که این عده معتقدند پروردگار عالَم به وضع انسان جاهل بوده که عملی را ممنوع کرده است؛ این در حالی است که در دل این ممنوعیت روشن است که انسان می تواند جلوی خود را بگیرد.
استاد انصاریان افزود: خداوند امر و نهی خارج از طاقت و گنجایش قدرت انسان ندارد، بنابراین اینکه خداوند در روز قیامت می فرماید: عذر هیچ مجرمی را نمی‌پذیرم، درست است؛ رباخور نمی‌تواند در قیامت به خدا بگوید که نمی‌توانستم، نخورم؛ زناکار نمی‌تواند در قیامت به خدا بگوید نمی‌توانستم، زنا نکنم؛ امام صادق(ع) در این زمینه مطالب بسیار جالب و ریزی دارند، به عنوان مثال می‌فرمایند: تمام جوانان فاسق، بدکار، شهوت‌ران، زناکار و رابطه‌داران نامشروع را پروردگار عالم در قیامت در یک جلسه جمع می‌کند و خداوند با آنان گفت وگو می کند و خطاب به آنان می فرماید: چرا زنا کردید؟ چرا مملکت را آلوده کردید؟ چرا پارک‌ها و دانشگاه‌ها و دبیرستان‌ها و شب و روزِ زمین من را آلوده کردید؟ و همه آنان جواب می‌دهند: خدایا این قیافه‌ای که به ما دادی، این مویی که به ما دادی، این هیکلی که به ما دادی، پر از جاذبه بود و ما را دیدند، تلفن، عکس و آدرس ردوبدل کردند و ما در آن افتادیم، یعنی خدایا می‌گویی تقصیر ماست!؟
امام صادق(ع) می فرماید: خداوند برای پاسخ به آنها به فرشتگان دستور می‌دهد فقط یک نفر که آن یک نفر حضرت یوسف(ع) است را روبروی این گروه جوانان کره زمین بیاورند، سپس خدا به این جوانان می‌گوید: شما خوشگل‌تر بودید یا یوسف؟ شما زلفِ قشنگ‌تر و دلرباتری داشتید یا یوسف؟ این جوانان مجبورند قبول کنند که سمبل خوشگلی در جهان یک مرد به نام یوسف بوده است، خدا می‌فرماید: این جوان با این قیافه، با این زلف، با این هیکل و با این اندام، در خلوت کاخ و بی‌مزاحم، هفت‌سال در برابر دعوت عشوه‌گری‌ها، طنازی‌ها، خودنمایی‌ها، تبرج‌ها، آرایش‌های آن زن جوانِ خوش‌قیافه قرار داشت، ولی حتی فکر گناه هم به خودش راه نداد. محاکمات قیامت که دوهزار سال نیست، همین چند دقیقه است «ان الله سریع الحساب»؛ حاکم و قاضی خداست و شاهد آن یوسف است، محکومین هم گروه جوانان گنهکار، شهوت‌ران و زناکار هستند.
این مفسر قرآن کریم افزود: امیرالمؤمنین(ع) قبل از شهادت در شب بیست‌و‌یکم، به امام حسن و حسین(ع) فرمودند: حسن‌جان، حسین‌جان، «و نظم امرکم»، آدم‌های منظمی در حرف‌زدن در جلسه‌داری، در رفت‌وآمد باشید. خیلی عجیب است که چند لحظه به شهادتشان مانده، سفارش نظم را می‌کنند. این خیلی مهم است!
استاد انصاریان در پایان به روایتی از امام صادق(ع) در مورد رسیدگی سریع به اعمال انسان در قیامت اشاره کرد و گفت: امام صا دق(ع) می فرمایند: «من ملک نفسه اذا رغب»، کسی که به ممنوعات خدا میل دارد، ولی جلوی خودش را می‌گیرد، رسیدگی به پرونده‌اش در روز قیامت چقدر زمان می‌برد؟ برقی که به ابر می‌زند، چقدر زمان می‌برد؟ خیلی‌ها از قیامت می‌ترسند، اما قیامت برای مؤمن هیچ ترسی ندارد. مُردن و برزخ برای مردم پاک و مؤمن هیچ ترسی ندارد.
انتهای پیام/
منبع : پایگاه عرفان