سُئِلَ أميرُ الْمُؤمِنينَ عليه السلام: بِمَ عَرَفْتَ رَبَّكَ؟ قالَ: بِما عَرَّفَنى نَفْسَهُ. قيلَ:
وَكَيْفَ عَرَّفَكَ نَفْسَهُ؟ قالَ: لا يُشْبِهُهُ صُورَةٌ وَلا يُحَسُّ بِالْحَواسِّ وَلا يُقاسُ بِالنّاس، قَريبٌ فى بُعْدِهِ، بَعيدٌ فى قُرْبِهِ، فَوقَ كُلِّ شَىْ‌ءٌ وَلا يُقالُ شَىْ‌ءٌ فَوْقَهُ، أمامَ كُلِّ شَىْ‌ءٍ وَلا يُقالُ لَهُ أمامٌ، داخِلٌ فِى الأشْياءِ لا كَشَىْ‌ءٍ داخِلٍ فى شَىْ‌ءٍ، وَخارِجٌ مِنَ الأشْياءِ لا كَشَىْ‌ءٍ خارِجٍ مِنْ شَىْ‌ءٍ، سُبْحانَ مَنْ هُوَ هكَذا وَلا هكَذا غَيْرُهُ، وَلِكُلِّ شَىْ‌ءٍ مُبْتَدَأٌ. «1»
از اميرالمؤمنين عليه السلام سؤال شد به چه وسيله و چگونه حضرت ربّ العزّه پروردگار خود را شناختى؟ فرمود: به همان طورى كه خودش وجود مبارك خود را به من شناساند. سائل عرضه داشت: آفريدگار بزرگ چگونه خودش رابه حضرتت معرفى كرد؟ فرمود: به اين كه هيچ صورتى به حضرتش شباهت ندارد، و به حواسّ در نيايد، و با كسى مورد قياس قرار نمى‌گيرد.
ساحت قدسش از نظر احاطه قيّوميه‌اى كه بر موجودات و مخلوقات دارد، و همچنين احاطه‌اى كه فاعل بر فعل و اثر خود دارد بر هر موجود و آفريده‌اى احاطه دارد، و هر لحظه نور وجود بر آن مى‌تابد و بدين وسيله هر موجودى پايدار بماند، و چنانچه لحظه‌اى از فيض وجود دريغ فرمايد موجود نابود خواهد شد. و در اثر همين صفت قيّوميّت، ساحت كبرياييش به موجود، نزديك و به همان جهت نهايت فاصله ذاتى و مقامى از تمام مخلوقات دارد.
بر هر موجودى تفوّق و برترى دارد، و هيچ موجودى فوق او نيست، چرا كه حضرت او ذات واجب بى‌نهايت در بى‌نهايت است، و موجودات نسبت به آن حضرت معدومات و سايه و ربط و فقر محضند.
حضرت حق مبدأ و صانع و آفريدگار هر موجود و مخلوقى است، از اين جهت بر كلّ مخلوقات تقدّم ذاتى و وجودى دارد و كسى را و چيزى را بر حضرتش تقدّم نيست.
از نظر قيّوميّت و صفت ربوبيّت، در اعماق موجودات نور وجودش رسوخ دارد، و فيض هستى او همه ذرّات و اعماق مخلوقات را فرا گرفته و هر لحظه فرا مى‌گيرد نه مانند جزء خارجى و يا فرضى و ذهنى كه جدا از اجزاى ديگر باشد، بلكه به طور قيّوميّت كه قوام هر ذرّه و اجزاى هر مخلوقى وابسته به نور وجود و فيض هستى است كه درون و اعماق هر پديده‌اى را فرا بگيرد. و همچنين از نظر تفوّق وجود و برترى ذاتى، از موجودات خارج و اجنبى نخواهد بود بلكه قوام هر ذرّه‌اى از اجزاى بيكران موجودات وابسته به نور فيض اوست و هرگز انفصال‌پذير نخواهد بود.
منزّه است آن وجود مقدّسى كه چنين است، و هيچ موجودى همانند او نيست، و او مبدأ تمام موجودات عالم هستى است.
منبع:تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج4،
منبع : پایگاه عرفان