دارالعرفان/ محقق، مفسر، مترجم و پژوهشگر علوم و معارف قرآنی با بیان اینکه ابلیس تمام زوایای آخرت را می‌دانست و انکار آخرت نکرد، گفت: ابلیس اگر بخواهد منبر برود به سه مسأله عالم‌تر از ما منبری‌هاست. طبق آیات قرآن ابلیس به مسأله توحید؛ هم توحید ذات، هم توحید صفات، هم توحید افعال و دیگری نبوت انبیای الهی، لطائف، مقاصد و اهداف نبوت آگاه است.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مؤسسه علمی فرهنگی دارالعرفان، استاد حسین انصاریان در سخنرانی خود در مسجد امیر(ع)، اظهار کرد: سوره مبارکه حمد جلوه رحمت پروردگار عالم در دنیا و در آخرت است؛ یعنی شعاع «رحمانیت» و «رحیمیت» هم در دنیا و هم در آخرت تابش دارد. کسانی که در کتاب‌هایشان نوشتند رحمانیت ویژه دنیاست و رحیمیت ویژه آخرت است دلیلی ندارند چرا که اهل‌بیت(ع) در روایات و در دعاهای ما رحمانیت و رحیمیت را هم در رابطه با دنیا و هم در رابطه با آخرت مطرح کردند. برخی می‌گویند: رحمانیت یعنی عطا کردن روزی‌ها به روزی‌خواران و این مربوط به دنیاست؛ بهشت هم پر از روزی‌های مادی همیشگی و ابدی است و جلوه رحمانیت، پس رحمانیت و رحیمیت هم گسترده در دنیا و هم در آخرت است.
خدا نمی‌خواهد بعد از آمرزش بر بنده خود منت بگذارد
استاد اخلاق حوزه علمیه به عفو و بخشش بی‌نهایت خداوند نسبت به بندگان اشاره و خاطرنشان کرد: خدا نمی‌خواهد بعد از آمرزش بر بنده خود منت بگذارد، روح بنده‌اش را آزرده کند یا اینکه بنده خود را شرمنده کند، پس از اینکه بخشید دیگر هیچ نمی گوید و رحمتش را شامل حال بندگان می‌کند.
رحمانیت خداوند در دنیا عیناً در قیامت نیز تجلی می‌کند
وی ادامه داد: رحمت، رحمانی و رحیمی خداوند در دنیا عیناً در قیامت نیز تجلی می‌کند. رحمانیت خداوند بهشت و رحیمیه او «عِبادٌ مُكْرَمُون» (انبیا، 26) هست؛ ارزشی که برای بنده‌اش قائل هست «سَلامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيم» (یس، 58) است. این دو مقوله یعنی رحمانیت و رحیمیه را نمی‌توان از هم جدا کرد؛ چون هیچ دلیلی هم وجود ندارد، رحمانیت او و رحیمیت او هم از افق دنیا و هم از افق آخرت طلوع دارد. در سوره‌های قرآن کریم سوره‌ای که جلوه کامل رحمانیت و رحیمیت خداوند هست سوره حمد است.
استاد انصاریان در پاسخ به اینکه آیا آیه سوره حمد «غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لَا الضَّالِّين» بوی جهنم نمی‌دهد؟ گفت: ترکیب آخرین آیه سوره حمد بوی جهنم نمی‌دهد؛ چون «الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لَا الضَّالِّين» تعریف انبیاء، ائمه، صدیقین و شهدا یعنی گواهان عمل و صالحین است، اصلاً متن تعریف آنهاست و هیچ ربطی به دوزخ ندارد. این آیه ربطی هم به یهود و نصاری ندارد.
محقق، مفسر، مترجم و پژوهشگر علوم و معارف قرآنی افزود: «غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لَا الضَّالِّين» تعریف مستقیمی از صد و بیست و چهار هزار پیغمبر و دوازده امام و صدیقین و شهدا و صالحین است. نمازگزار می‌خواند: «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيم» راه با قوام و استوار و پایدار و مستقیم به معنی راست نیست، «مستقیم» یعنی یک جاده‌ای که پایداری دارد و ضرر و خطر نمی‌بیند، جاده بالاتر از آن هم اصلاً به وجود نمی‌آید و ارائه نمی‌شود. این یک جاده پایدار و دائمی است؛ خدا این جاده را عوض نمی‌کند، ثابت و پابرجا است.
مبلغ عرصه بین الملل در مورد مفهوم آیه «صِراطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِم» اظهار کرد: راه مستقیمی که در این آیه به آن اشاره شده، راه چهار طایفه است. سوره حمد را آیه 69 سوره نسا توضیح می‌دهد که یک داستان زیبایی هم در ذیل آیه 69 هم شیعه و هم اهل تسنن در تفسیرهایشان نقل کردند. داستان این هست: کسی بود در مدینه به نام ثعبان که عاشق پیغمبر(ص) بود. روزی خیلی چهره‌اش گرفته بود و دلگیر و رنجیده، رسول خدا به او گفت: چه شده؟ گفت: من عاشق شما هستم، فکر قیامتم هستم که اگر قیامت من جهنمی شوم، کاملاً از دیدار تو محروم هستم، اگر بهشتی شوم جای تو کجا، جای من کجا؟ مگر من در بهشت می‌توانم تو را ببینم؟ ما انتهای بهشت هستیم و تو در فردوس اعلی هستی و من غصه‌دار هستم. جبرئیل نازل شد که پروردگار این آیه را برای رفع غصه ثعبان فرستاد: «وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ کسی که مطیع خدا و پیغمبر در زندگیش باشد فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِين» (نسا، 69). آن چهار طایفه طبق آیه 69 سوره نساء نبییین، صدیقین، شهدا و صالحین هستند. برخی ترجمه آیه «صِراطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِم» را سه بخش می‌کنند در صورتی که سه طایفه در این آیه سوره حمد نیست و سه بخش کردن آیه مذکور سوره حمد و در نظر گرفتن آن به عنوان سه طایفه صد در صد غلط است.
نصیحت‌های ابلیس به موسی بن عمران
استاد انصاریان در بخش دیگری از سخنان خود کینه را معصیت و حالی بد دانست و تصریح کرد: ابلیس برای موسی بن عمران ظاهر شد و گفت: می‌خواهم ده نصیحتت بکنم. گفت: برو من نصیحت تو را نمی‌خواهم. خطاب رسید: ردّش نکن، ابلیس به موسی(ع) گفت: هیچ کجا با زن نامحرم تنها نشو، ابلیس می‌دانست که اگر مرد جوانی با زن نامحرم جوانی مقدماتی فراهم کنند و سپس در مکانی خلوت قرار گیرند، زنا قطعی است. نصیحت دیگر ابلیس به موسی این بود: در هیچ برنامه‌ای از برنامه‌های این کره زمین که پیش می‌آید عصبانی نشو، جای عصبانی شدن ندارد. نصیحت دیگر اینکه در داوری بین مردم خدا را فراموش نکن که نکند به ناحق داوری کنی. اگر کارمند دادگستری، دادیار، قاضی یا دادستان شدی، آنجا زور من ضدّ تو خیلی زیاد خواهد بود، مواظب من باش سرت را کلاه نگذارم، علف اسکناس نشانت ندهند که حکم را به نفع ظالم امضا کنی و مهر کنی و به ضد مظلوم؛ یعنی حیوان صفت نشو که با علف اسکناس جفتک بیندازی در حکم دادن.
در دنیا به ما اجازه نزاع و قهر را ندادند
وی افزود: در این دنیا به ما اجازه غصه خوردن، داد و بیداد و نزاع و دعوا و بیرون کردن و قهر کردن و رابطه بریدن را ندادند؛ اگر هم ما چنین کنیم، معصیت کردیم و به خدا بد کردیم. بیشتر مردم تحمل عمل به این‌گونه دستورات خدا را ندارند، بی‌تحملی هم بد بیماری است. گاهی آدم به کسی می‌گوید: برو با پدرت، مادرت، برادرت یا همسرت آشتی کن، می‌گوید: اگر خود خدا هم بیاید پیش من و بگوید آشتی کن می‌گویم: خدایا در کار من دخالت نکن.
مؤلف کتاب ارزشمند «همراهی علی و حق» ادامه داد: بعد از اینکه موسی این سه نصحیت را از ابلیس شنید، خدا فرمود که هفت مورد دیگر را گوش ندهد، ابلیس یک پیشنهاد به موسی کرد و گفت: خیلی با خدا رفیق هستی موسی، در تمام انبیائش فقط با تو بی‌واسطه حرف می‌زند، کلیم الله هستی، ما سه تا نصیحتت کردیم و حق به گردنت پیدا کردیم، از خدا بخواه من را بیامرزد و به من رحم کند. موسی به پروردگار گفت و خداوند فرمود: به او بگو بلند شو برو به قبر آدم ـ آدرسش هم معلوم است ـ سجده کن، من همه گذشته‌ات را می‌بخشم. بلند شد گفت: موسی به خدا بگو من به زنده بودنش سجده نکردم حالا به قبرش سجده کنم؟ نمی‌خواهم.
ابلیس نسبت به سه مسأله عالم‌تر از منبری‌هاست
استاد انصاریان به دانش برتر ابلیس اشاره و اظهار کرد: ابلیس اگر بخواهد منبر برود به سه مسأله عالم‌تر از ما منبری‌هاست. طبق آیات قرآن یکی به مسأله توحید که آگاهی کامل به توحید دارد؛ هم توحید ذات، هم توحید صفات، هم توحید افعال و اگر آگاه نبود خدا در قرآن از قولش نقل نمی‌کرد «فَبِعِزَّتِك» (ص، 82) معلوم می‌شود هم خدا را قبول دارد، هم به پروردگار و صفات آگاه است که به صفت عزت سوگند یاد می‌کند.
وی افزود: آگاهی ابلیس به توحید از کل منبری‌هایی که مُردند و زنده هستند و بعدها می‌آیند بیشتر است. ممکن است منِ منبری همکار ابلیس باشم، در حد خودم آگاهی داشته باشم ولی اخلاق ابلیس در من موج بزند، برای بعضی‌ها این اتفاق می‌افتد یا افتاده یا اکنون هست. ابلیس غیر از توحید به نبوت انبیای الهی، لطائف، مقاصد و اهداف نبوت کاملاً آگاه است، خداوند متعال هنوز به او خبر نداده بود این موجودی را که از گِل خشک آفریدم، پیغمبر است، گفته بود یک موجود زنده‌ای است که نامش آدم است؛ به ابلیس نگفت پیغمبر است، اما این‌قدر دوربینی و آینده‌نگری او قوی بود که به پروردگار عالم گفت گریبان تک تک مرد و زن را با پول، جمال، موی، صندلی و شهوت می‌گیرم و با کله تمام بندگانت را در لجن‌زار گناه می‌اندازم و به جهنم می‌کشم «إِلَّا عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِين» (حجر، 40) اما محال است به انبیای تو دسترسی داشته باشم.
ابلیس تمام زوایای آخرت را می‌دانست و انکار آخرت نکرد
استاد انصاریان گفت: زمانی که ابلیس چنین سخنی را گفت، هنوز انبیاء و ائمه نبودند، ولی ابلیس آگاهی داشت چرا که از علم به نبوت برخوردار بود. همه کمال انسان علم به توحید و علم به نبوت و علم سوم است. ابلیس تمام زوایای آخرت را می دانست و انکار آخرت نکرد مثل بعضی آدم‌ها که درباره قیامت با آنها صحبت می‌کنید می‌گوید: چه کسی رفته از آنجا خبر بیاورد، حرف‌ها را شما آخوندها ساختید، دروغ است. شیطان بی‌ادبی راجع‌به قیامت نکرد، از این آدم‌ها خیلی با ادب‌تر بود، نسبت به قیامت اینها خیلی پست‌تر از او هستند، اینها زیر پای او هستند ولی او یک سر و گردن از همه آنها بلندتر است. ابلیس کامل قیامت را قبول داشت، قیامت هم هنوز واقع نشده بود، اصلاً آثارش هم هنوز پدید نیامده بود اما آگاه به قیامت و زوایای قیامت بود. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: ابلیس شش یا هفت هزار سال از سال‌های دنیا یا غیر دنیا، با ملکوتیان بود و ظرفش از علم پر شده بود؛ لذا علم به توحید، علم به قیامت، علم به انبیاء داشت.
مؤلف کتاب ارزشمند «شرح دعای کمیل» به درخواست شیطان از خداوند اشاره و خاطرنشان کرد: ابلیس به خداوند گفت: حال که من از مقامم سقوط کردم یک درخواست دارم: «أَنْظِرْنِي إِلى يَوْمِ يُبْعَثُون» (اعراف، 14) تا روز برپا شدن قیامت به عزرائیل بگو جان من را نگیرد، مرگ من را نرسان. خطاب رسید: «إِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِين»( اعراف، 14) حتماً، خیالت راحت باشد، تو از گروه مهلت‌یافتگان هستی. من ملک الموت را به سراغت نمی‌فرستم، تا قیامت زنده باش.
خداوند به ابلیس مهلت و به انسان عقل، فطرت و آگاهی داد
استاد انصاریان خطاب به کسانی که اعتراض دارند چرا خداوند ابلیس را زنده نگاه داشت تا انسان‌ها را به گناه بکشاند، گفت: خدا می‌گوید: من به ابلیس مهلت دادم ولی به انسان هم عقل، فطرت و آگاهی دادم، صد و بیست و چهار هزار پیغمبر و دوازده امام کنارت گذاشتم، قرآن هم قرار دادم، به جای گوش دادن به دعوت ابلیس به سوی دعوت خداوند، انبیاء، امیرالمؤمنین(ع) و امام صادق(ع) حرکت کنید، به دعوت عقل و فطرت گوش دهید. اینکه خداوند تا قیامت به ابلیس مهلت داد اصلاً هیچ ضرری برای انسان ندارد. سلمان، ابوذر، مقداد و شما متدینین این روزگار کنار همین ابلیس زندگی می‌کنید، روزه را می‌گیرید، نمازتان را می‌خوانید، حق مالی خدا را می‌دهید، به اقوامتان رسیدگی می‌کنید، زنا نمی‌کنید، ربا نمی‌خورید، ابلیس هم زنده است، اما کاری به ما ندارد. ما به این مهلت یافته می‌توانیم نه بگوییم.
انتهای پیام /
متن و صوت کامل سخنرانی را اینجا ببینید.
منبع : پایگاه عرفان