دارالعرفان/ مفسّر، محقق و پژوهشگر علوم و معارف اسلامی در نوشتاری علت قیام حضرت سیدالشهدا(ع) را در برابر حکومت جور و ستم پاسخ گفتند.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مؤسسه علمی فرهنگی دارالعرفان، استاد حسین انصاریان در بخشی از کتاب ارزشمند «آئین اشک و عزا در سوگ سیدالشهدا(ع)» آورده‌اند: در منابع تاريخی آمده است که عدّه‌ای از سردمداران حکومتی و اصحاب امام حسین(ع) ايشان را از رفتن به کوفه منع کرده و حتی نسبت به اين سفر اعتراض می‌کردند؛ امّا حضرت با دلايل مستدل پاسخ آنان را می‌دادند.
این مبلغ عرصه بین الملل خاطرنشان کرد: در تواریخ نقل شده است که روزی فرزدق[1] در مسير به امام حسين(ع) عرض کرد: یابن رسول الله! به سمت کوفه حرکت نکن، حضرت در پاسخ فرمود: «يا فرزدق! أنّ هؤلاء قوم لزموا طاعة الشيطان، و ترکوا طاعة الرحمن، و أظهروا الفساد في الارض، و أبطلوا الحدود و شربوا الخمور»[2]؛ ای فرزدق! این قوم ملازم شیطان شده‌اند و اطاعت الهی را ترک نمودند و در زمین فساد کردند و حدود الهی را باطل نمودند و شراب نوشیدند.
استاد انصاریان افزودند: اين پاسخ می‌تواند معيار نسبی برای مقابله با فساد و جهاد در راه خدا و احيای امر به معروف و نهی از منکر باشد. در زمان حيات امام حسین(ع) احکام الهی در حال تغيير بود و حرام‌های الهی تبديل به حلال می‌شد! يزيد و پيروانش به صورت آشکارا شراب می‌خوردند و حدود الهی را رعايت نمی‌کردند. در اينجا وظيفه حضرت اقتضا می‌کرد به جنگ با آنان بپردازد و با نثار جان مبارک خود اجازه ندهد تا احکام الهی دچار تغيير و تحوّل شود.
استاد اخلاق، تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه يکی ديگر از معترضان حرکت امام حسین(ع) به کوفه را مروان‌بن‌حکم[3] معرفی کرد و گفت: وی قبل از حرکت حضرت به سوی کوفه، نزد ايشان آمد و حضرت را به بيعت با يزيد دعوت کرد! حضرت در پاسخ فرمود: «عَلَى الْإِسْلَامِ السَّلَامُ »[4]؛ یعنی فاتحه اسلام خوانده شده است.
ایشان ادامه داد: اگر حضرت با يزيد بيعت می‌کرد، دين مقدس اسلام تباه می‌شد و چيزی از آن باقی نمی‌ماند. مسئوليت حضرت(ع) در آن عصر بسيار سنگين بود؛ زيرا بايد در برابر انحراف‌ها و تحريفاتی که يزيديان به وجود آوردند ايستادگی کند، ولو اين‌که جان مبارک ايشان به خطر افتد.
استاد انصاریان با اشاره به روایت نورانی از حضرت رسول(ص) با این عنوان که «کلّکم راعٍ و کلّکم مسئول عن رعيته»[5]؛ همه شما مسئول هستید و همه شما نسبت به زیردستانتان وظیفه دارید، تصریح کرد: البتّه ديگر اعضای جامعه اسلامی نيز چنين وظيفه‌ای داشتند و دارند.
این محقق و اندیشمند فرزانه آورده است: در جامعه اسلامی تمام افراد همچون زنجيری به هم متّصل و پیوسته هستند و هر کدام نسبت به يکديگر و دستورات الهی وظايفی دارند. اگر امروز در جامعه اسلامی مفاسد اقتصادی و اخلاقی و بی‌عفتی رواج پيدا کند و انديشمندان، فرهيختگان و ديگر اعضای جامعه سکوت کنند آسيب جدی بر پيکر نظام اسلامی وارد شده و به تدريج جامعه از درون نابود می‌شود.
استان انصاریان ادامه داد: اگر در عصر حضرت سيّدالشهدا(ع) همه افراد به يزيد اعتراض کرده و حرمت شراب‌خوری را به او گوشزد می‌کردند[6]، او نمی‌توانست به صورت آشکارا شراب بنوشد. خلاصه آن‌که مسئوليت‌پذيری حضرت(ع) موجب وقوع حادثه جانگداز عاشورا شده و وظايف شيعيان و پيروان حضرت آن است که اين فرهنگ عاشورايی را پاس بدارند و در حفظ و غنی‌سازی و تقویت آن کوشا باشند.
_______________________
پی نوشت:
[1] فَرَزْدَق(۳۸ -۱۱۰ ﻫ.): از شاعران برجسته و سرشناس عرب‌زبان دوره آغاز اسلام و قرن نخست هجری است. نام کامل او هَمّام بن غالب بن صعصعة الدّارِمی التَّمیمی ملقب به ابوفِراس است و لقب اصلی او یعنی فرزدق عربی‌شده واژه فارسی "پَرازدَه" به معنای "قرص ضخیم نان و خمیر" است. این لقب را به خاطر درشتی چهره و ترش‌رویی به او داده بودند. فرزدق شاعر رسمی ولید خلیفه اموی بود و شماری از اشعار ستایشی را به او پیشکش کرده است. فرزدق از اشراف بود و اجازه داشت در پیشگاه خلیفه بنشیند. شعر فرزدق به آکندگی عبارات از معانی و گوناگونی ترکیب‌ها معروف است و دستورنویسان، سروده‌های بسیاری از او را در نوشته‌های خود به عنوان گواه برای واژه‌ها و کاربردها آورده‌اند. نامورترین سروده او شعری است که در مکه و در هنگام ورود حضرت زین‌العابدین(ع)، سرود. این شعر باعث خشم امیر هشام بن عبدالملک و زندانی شدن فرزدق شد.
[2] موسوعه كلمات امام حسين(ع): 331؛ «وروي أنه(ع) قال له: یا فَرَزْدَقُ إنَّ هوُلاءِ قومٌ لَزِمُوا طاعَةَ الشَّیطانِ، و تَرَکوُا طاعَةَ الرَّحْمانِ، و أظْهروُا الفسادَ فی الأرضِ، وَ أبْطِلُوا الحُدُودَ، وَ شَرِبُوا الخُمُورَ، وَ اسْتَأثَروُا فی أموالِ الْفُقَراءِ و المَساکینَ، وَ أنَا أولی مَنْ قام بِنُصرَةِ دین الله، وَإعزازِ شَرعِهِ، و الجَهادِ فی سَبیلِهِ لِتَکُونَ کَلِمَةُ اللهِ هِی العُلیا، فاعرض عنه الفرزدق وسار».
[3] مروان بن حکم: ابن‌ابی‌العاص ابن امیة بن عبد مناف مکّنی به ابوعبدالملک و سرسلسله بنی‌مروان بود. در سال دوم هجرت در مکه متولد شد و در طائف پرورش یافت. پدرش حکم بن ابی‌العاص از استهزاکنندگان رسول خدا(ص) و مطرود آن حضرت بود. مروان و پدرش به زبان رسول خدا(ص) مورد لعنت قرار گرفته‌اند. مروان و پدرش به حکم و دستور رسول خدا(ص) از مدینه تبعید شدند و حق ورود به مدینه را نداشتند، تا اینکه عثمان وسیله بازگشت مروان و پدرش را به مدینه مهیا کرد. مروان از خاصان و دبیران عثمان شد و به دامادی عثمان نایل آمد. در جنگ جمل شرکت کرد و مغلوب و دستگیر شد. سپس در جنگ صفین در کنار معاویه جنگید. معاویه در سال 42 هجری او را حاکم مدینه قرار داد. مروان در سال 64 هجری پس از کناره‌گیری معاویة بن یزید از خلافت، ادعای خلافت کرد (سایت رشد، با تلخیص).
[4] اللهوف:24؛ «فَلَمَّا أَصْبَحَ الْحُسَيْنُ(ع) خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ يَسْتَمِعُ الْأَخْبَارَ فَلَقِيَهُ مَرْوَانُ بْنُ الْحَكَمِ فَقَالَ لَهُ: يَا أَبَا عَبْدِ الله! إِنِّي لَكَ نَاصِحٌ فَأَطِعْنِي تُرْشَدْ، فَقَالَ الْحُسَيْنُ(ع): وَ مَا ذَاكَ قُلْ حَتَّى أَسْمَعَ، فَقَالَ مَرْوَانُ: إِنِّي آمُرُكَ بِبَيْعَةِ يَزِيدَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ فَإِنَّهُ خَيْرٌ لَكَ فِي دِينِكَ وَ دُنْيَاكَ، فَقَالَ الْحُسَيْنُ(ع): إِنَّا لله وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ وَ عَلَى الْإِسْلَامِ السَّلَامُ، إِذْ قَدْ بُلِيَتِ الْأُمَّةُ بِرَاعٍ مِثْلِ يَزِيدَ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ جَدِّي رَسُولَ الله(ص) يَقُولُ الْخِلَافَةُ مُحَرَّمَةٌ عَلَى آلِ أَبِي سُفْيَانَ، وَ طَالَ الْحَدِيثُ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ مَرْوَانَ حَتَّى انْصَرَفَ مَرْوَانُ وَ هُوَ غَضْبَانُ».
[5] جامع الأخبار: 119.
[6] خداوند متعال در مورد حرمت خوردن شراب می‌فرمايد: ﴿إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيسِرُ... رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيطَانِ﴾ مائده(5):90؛ جز اين نيست كه همه مايعات مست‌كننده و قمار... پليد و از كارهاى شيطان است.