شواهد تاریخی و ادبی نشان می‌دهد که رنگ سیاه از دیرباز در میان بسیاری از ملل و اقوام نشان عزا و اندوه بوده است و این امر اختصاص به ایران یا دوران اسلام نداشته است، بلکه اعراب پیش از اسلام، ایرانیان و یونانیان باستان نیز به رسم عزا، جامه سیاه یا کبود می‌پوشیدند.
مطالعه و بررسی سیره پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل بیت علیهم‌السلام بیانگر این حقیقت است که پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله و ائمّه اطهار علیهم‌السلام نیز مهر تأیید بر این سنّت و رسم طبیعی زده و در مقام عمل در عزای عزیزان خویش سیاه می‌پوشیدند.
امام باقر علیه‌السلام فرمودند:
«لَبِسَ نِساءُ بَنی‌هاشِم السّوادَ وَالمَسُوح وکنَّ لا تَشْتَکینَ مِن حَرٍّ وَلا بَردٍ وَکانَ علی بنُ الحسین علیه‌السلام یعْمَل لَهُنَّ الطَّعامَ لِلمَأتَم»[1].
زمانی که امام حسین بن علی علیه‌السلام به شهادت رسید، زنان بنی هاشم لباس سیاه و جامه‌های خشن مویین پوشیدند و از گرما و سرما شکایت نمی‌کردند. [پدرم] علی بن الحسین به علّت [اشتغال آنان به] مراسم عزاداری برای آن‌ها غذا درست می‌کرد».
امام حسن علیه‌السلام نیز در سوگ امیر مؤمنان علی علیه‌السلام جامه‌های سیاه بر تن کرد و با همین جامه به میان مردم آمد و برای آنان خطبه خواند[2]. این نکته را نیز نباید فراموش کرد که پوشیدن لباس مشکی در ایام وفات ائمّه علیهم‌السلام خصوصاً در ایام محرّم و صفر دارای پیام‌های ارزشمندی است که به طور اجمال به آن‌ها اشاره می‌شود:
1 ) مومنان با پوشیدن جامه سیاه در ایام وفات اهل بیت علیه‌السلام مودّت و محبّت خود را به خاندان پاک و مظلوم پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله ابراز می‌کنند، همان مودّتی که خداوند متعال در قرآن به آن اشاره فرموده است:
«قُل لاَ أَسْأَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی»[3].
بگو: از شما [در برابر ابلاغ رسالتم] هیچ پاداشی جز مودّت نزدیکان [که بنابر روایات بسیار اهل بیت ـ علیهم السلام ـ هستند] را نمی‌خواهم.
و در حقیقت به اصل همدردی که «فَیحزَنُونَ لِحُزْنِهِم» می‌باشد عمل می‌کنند.
2 ) شیعیان و محبّان خاندان عصمت و طهارت به وسیله پوشیدن لباس سیاه در این ایام، به احیای (زنده نگهداشتن) امر آن بزرگواران می‌پردازند، چنان که روایت شده:
«رَحِمَ اللّهُ مَن أحیی أَمْرَنا»[4].
خدا رحمت کند کسی را که امر ما را زنده نگه دارد.
پوشیدن لباس سیاه در ایام محرّم و صفر نیز یادآور حزن و مصیبت ریحانه نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله یعنی حضرت سیدالشّهدا علیه‌السلام است و این مسأله نیز احیای امر امام حسین علیه‌السلام است.
[1] شرح نهج البلاغه ، ابن ابی الحدید : 16/22 .
[2] شوری 42 : 23 .
[3] وسائل الشیعة : 12/22 ، باب 10 ، حدیث 9 .
[4] بقره 2 : 155 .