آیات مربوط به قیامت بیان گر این واقعیت است که در آن روز نظام زندگی دگرگون خواهد شد زمین به گونه‌ای دیگر تبدیل خواهد شد :
« یوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیرَ الْأَرْضِ وَالسَّمواتُ وَبَرَزُوا للّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ »[1] .
[ در ] روزی که زمین به غیر این زمین ، و آسمان‌ها [ به غیر این آسمان‌ها ]تبدیل شود ، و [ همه ] در پیشگاه خدای یگانه قهّار حاضر شوند .
در روز رستاخیز با ویران شدن زمین ، فرو ریختن کوه‌ها ، شکافتن آسمان و محو شدن ستارگان و حوادث دیگر بساط جهان در هم پیچیده شده[2] پس آن زمین مانند زمین دنیا نخواهد ماند تا انسانی بر روی آن زندگی کند . انسان‌هایی که از نسل آدم و حوّا علیه‌السلام هستند همه می‌میرند نیکوکاران آن‌ها به بهشت و بدکاران به جهنّم می‌روند .
علاّمه طباطبائی رحمه‌الله بعد از آن که اقوال مفسّران در مورد تبدیل زمین و آسمان و روایات باب را نقل می‌کنند می‌فرمایند :
مسلّم است که معنای تبدیل ، آن است که حقیقت آسمان و زمین و آن چه بین آن‌ها است همان آسمان و زمین است ، جز این که نظام جاری در آن‌ها غیر از نظام جاری در دنیا است .
بنابراین اوصاف زمین و آسمان تبدیل می‌شود نه خود آن‌ها[3] . ذات و ماهیت آن‌ها ثابت و غیر متبدّل است و تنها صورت و شکل آن‌ها دگرگون می‌شود .
پس می‌توان گفت پس از برپایی قیامت بساط آفرینش برچیده نمی‌شود گرچه خداوند گستره آسمان‌ها را طومار گونه درهم می‌پیچد .
پس از انقراض این نسل دگر بار آفریده دیگری بدون پدر و مادر در زمینی جدید آفریده می‌شود و هیچ بعید نیست که همین خبری که نسبت به آنان به ما داده شد ، به آنان داده شود و گفته شود پیش از شما آفرینش بود آدم و آدم و آدم‌ها دوره و دوره و ادوار و . . . و بعد از شما نیز به طور مدوام خواهد بود الی ماشاءاللّه[4] .
محمّد بن مسلم از امام باقر علیه‌السلام روایت کرده که آن حضرت فرمودند[5] :
« خداوند از روزی که در زمین بنای آفرینش را نهاد هفت عالم آفرید که آن‌ها از فرزندان آدم به حساب نمی‌رفتند ، آن‌ها را از زمین آفرید و پی در پی بر آن ساکن شدند و سرانجام منقرض گشتند . پس آدم ابوالبشر را آفرید و فرزندان او را از نسل او خلق کرد ، به خدا سوگند هیچ گاه بهشت از ارواح مؤمنان خالی نبوده و آتش از ارواح کافران و گنه کاران خالی نمانده است . شاید این گونه می‌پنداری که چون قیامت برپا گردد و خداوند بدن‌های اهل بهشت را با ارواح آن‌ها همراه گرداند و بدن‌های
اهل دوزخ را همراه ارواحشان در جهنّم یکی سازد دیگر او در شهرها مورد پرستش قرار نمی‌گیرد ؟ و خلقی نمی‌آفریند تا او را بپرستند و به یکتایی و بزرگی او بپردازند ؟
چنین نیست ، به خدا سوگند آفرینشی خواهد داشت که بدون نر و ماده [ پدر و مادر ] پدید آمده و او را بندگی کنند ، بزرگش شمارند و توحیدش گویند او زمینی می‌آفریند که آن‌ها را حمل کند و آسمانی بیافریند که در سایه‌اش باشند آیا نمی‌بینی که خداوند می‌فرماید « یوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیرَ الْأَرْضِ وَالسَّموات »[6] و می‌فرماید : « أَفَعَیینَا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ بَلْ هُمْ فِی لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِیدٍ »[7] آیا ما از آفرینش نخستین عاجز و درمانده شدیم [ تا از دوباره آفریدن عاجز و درمانده شویم ؟ چنین نیست ] بلکه آنان [ با این همه دلایل روشن و استوار ] باز در آفرینش جدید در تردیدند .
[1] المیزان : 2/148 .
[2] المیزان : 12/3 ـ 91 .
[3] تفسیر موضوعی قرآن کریم معاد در قرآن : 5/536 ـ 537 .
[4] نورالثقلین : 5/108 ، حدیث 16 و به همین مضمون در حدیث 17 .
[5] ابراهیم 14 : 48 .
[6] ق 50 : 15 .
[7] الکافی : 1/133 ، باب الروح ، حدیث 3 .