اولین نشست از سلسله نشست‌های «ترجمهٔ متون مقدس؛ بایدها و نبایدها» برگزار شد.

سخنران اولین نشست، استاد احمد شهدادی از پژوهشگران مجرّب در حوزهٔ ترجمه بود. وی در ابتدا به مراحل ترجمه اشاره کرد و گفت: مراحل سه گانهٔ ترجمه عبارتند از: ۱. پیشا ترجمه، ۲. حین ترجمه(که مربوط به انتقال دستگاه زبانی مبدا به دستگاه زبانی مقصد است) و ۳. پسا ترجمه که من در این نشست بر مرحلهٔ اول تاکید دارم. کلاً دو رویکرد هم به ترجمه وجود دارد: درون متنی و برون متنی که بیشتر اشکالات موجود در ترجمه‌ها مربوط به درون متنی است بدین معنا که چطور ساختارهای متون مقدس را که شامل صرف و نحو، جمله بندی، دلالت‌های زبان شناسی، و بطور کلی دستگاه نشانه شناسی آن را به زبان مقصد که زبان فارسی است برگردانیم. این امر مهارت و تخصص مترجم را می‌طلبد تا حوزه‌های واژه شناسی، سبک شناسی و کاربردی ( مانند احادیث فقهی، نامه‌های حکومتی، نیایش و مناجات، حقوقی و حدیث توحیدی و اعتقادی) را تشخیص دهد و بتواند با تطبیق آثار مترجمان قبلی به جمع بندی واحدی برسد و ترجمهٔ قابل قبول تری را ارایه دهد.

وی افزود: برای ورود به بحث از هستی شناسی یا آنتولوژی ترجمه شروع می‌کنم. این سوال مطرح است که ترجمه چیست؟ که اشکال بیشتر مترجمان به همین سوال بر می‌گردد که تاملی در پاسخ به آن نمی‌کنند و دچار خطاهای روشی و شناختی می‌شوند و اغلب کارها به مرحلهٔ تکرار می‌رسد. ما در ترجمه دو پارادایم داریم: یکی زبان شناختی که در آن دستگاه زبانی مبدا به زبان مقصد منتقل می‌شود، دیگری پارادایم هستی شناختی است. ترجمه یعنی بین یک گوینده یا نویسنده با انسان دیگری ارتباط وجودی برقرار می‌شود. متون مقدس ما اغلب وحیانی هستند یعنی گوینده خداست. بهرحال فارغ از گوینده یا نویسنده باید این انتقال کلامی برقرار شود. به اصطلاح می‌گویند در ترجمه باید از یک دستگاه مفهومی مهاجرات کنیم به دستگاه مفهومی دیگر که لزوما عین هم و مشابه هم نیستند و ساختارها و بافتارهای اجتماعی، تمدنی، تاریخی و فرهنگی متفاوتی دارند. یعنی بافتار یا کانتکس متفاوتی دارند.

وی در پایان افزود: باید متن 1400 سال پیش را با تمام آن ساختارها و بافتارهای (context) موجود در آن سال‌ها را به عصر حاضر برگردانیم. مترجم باید تطورات تاریخی اسلامی را از 1400 سال پیش تا امروز خوب درک کند و بفهمد و بتواند به زبان و بینش امروزین جهان اسلام با همه تحولات شگرف علمی‌ای که پشت سر گذاشته، با مخاطب امروزین رابطه برقرار کند. از همین روست که می‌گویند ترجمه، بیگانه آزمایی است یعنی ترجمه وارد جهان بیگانه می‌شود. ما جهان را با زبان می‌شناسیم و ارتباط برقرار می‌کنیم اگر زبان تغییر کند شناخت هم تغییر پیدا می‌کند.

لازم به ذکر است این سلسله نشست‌ها به میزبانی و همت موسسه علمی فرهنگی دارالعرفان الشیعی از بیست و سوم اردیبهشت ماه 1403 آغاز شده است و با شرکت صاحب نظران و اساتید عرصهٔ ترجمه ادامه خواهد یافت.