برگزارى مجلس براى اهل بيت عليهم السلام‏ از نظر استاد انصاریان

از امورى كه‏ اهل بيت عليهم السلام‏ بر آن به شدّت اصرار مى‏ورزيدند، برپا كردن مجالس جهت تبليغ فرهنگ حيات بخش آنان و اقامه عزا براى آن بزرگواران به خصوص حضرت سيد الشهداء عليه السلام بود.

شيعه پس از واقعه كربلا به تشويق و ترغيب‏ اهل بيت عليهم السلام‏ به اقامه مجالس تبليغ دين و عزا براى‏ اهل بيت عليهم السلام‏ همت گماشت و از طريق آن مجالس تا به امروز مفاهيم قرآن و روايات و معارف راستين و مسائل و احكام فقهى را به مردم تعليم داد و مشعل هدايت را به توفيق حق روشن نگاه داشت و نيز از طريق اين مجالس، ستم ستيز و ستم‏سوز بار آمد و گاهى دولتى را از اوج حكومتش به خاك ذلت و نابودى كشيد.

آثار و بركات مجالسى كه به عشق‏ اهل بيت عليهم السلام‏ برپا مى‏شود، چيزى نيست كه به قلم آيد، آثار امواج اين مجالس در تار و پود زندگى مردم را فقط خدا مى‏داند و بس.

گاهى مانند زمان ما تشكيل اين مجالس با شرايط ويژه‏اش، واجب و نيز حفظ و به نسل آينده سپردن آن، لازم و ضرورى است.

زيبا و مؤثر بودن اين مجالس به اين است كه عاشقانى دست به دست هم مى‏دهند و آن را به مدت چند روز، در محرم و صفر و ايام فاطميه هر سال به طور پى در پى برپا مى‏كنند و از عالمانى عامل و دانشمندانى پاك دعوت به‏ عمل مى‏آورند تا با بيانات الهى و ملكوتى خود مردم را با قرآن و فرهنگ‏ اهل بيت عليهم السلام‏ آشنا سازند و در پايان سخنرانى با ذكر مصايب‏ اهل بيت‏ بخصوص حضرت امام اباعبداللّه الحسين عليه السلام مردم را بگريانند و بر صفاى روح و جان مردم بيفزايند.

چه مردان و زنانى كه جاهل به اسلام بودند و به سبب اين مجالس آگاه به اسلام و سپس پاى‏بند به آن شدند، چه گناهكارانى كه از بركت اين مجالس مانند حر توبه كردند و به عرصه پاكى و طهارت زندگى باز گشتند، چه غير مسلمانانى كه بر اثر معنويت اين مجالس به اسلام گرويدند و مؤمن به حقايق شدند.

من خود تا به امروز كه نزديك به سى سال است در اين مجالس، تبليغ دين مى‏كنم همه اين واقعيت‏ها را به چشم ديده و مشاهده كرده‏ام.

چه مساجد و مدارس و بنگاه‏هاى خيريه و صندوق‏هاى قرض الحسنه و دارالايتام‏ها كه از بركات اين مجالس به دست عاشقان‏ اهل بيت عليهم السلام‏ برپا شده، ميليون‏ها نفر در آن مراكز از فيوضات حضرت حق و آثار اسلام بهره مى‏برند.

بدون شك مخالفان اين مجالس مخالفان خدا و اهل بيت عليهم السلام‏ و دشمنان انسان و انسانيت هستند.

حضرت امام صادق عليه السلام به فضيل بن يسار فرمود:

تَجلِسُونَ وتَتَحَدَّثُونَ؟ فَقَالَ: نَعَم، فَقَالَ: إنَّ تِلكَ المَجَالِسَ أُحِبُّهَا، فَأحْيُوا أمْرَنَا، فَرَحِمَ اللّهُ مَن أحيَا أمْرَنَا «1».

آيا گرد هم مى‏نشينيد و در ولايت ما گفتگو مى‏كنيد؟

گفتم: آرى، فرمود: من عاشق اين مجالس هستم با اين مجالس امر ما را زنده كنيد، اى فضيل! رحمت خدا بر كسى كه امر ما را زنده كند.

حضرت امام محمّد باقر عليه السلام فرمود:

رَحِمَ اللّهُ عبداً اجْتَمَعَ مَعَ آخَرٍ فَتَذاكَرَ أمْرَنَا، فَإنَّ ثَالِثَهُمَا مَلَكٌ يَسْتَغْفِرُ لَهُمَا، وَ مَا اجْتَمَعَ اثنَانِ عَلَى ذِكْرِنَا إلَّابَاهَى اللّهُ بِهِمَا المَلَائِكَةَ، فَإذَا اجْتَمَعْتُم فَاشْتَغِلُوا بِالذِّكْرِ؛ فَإنَّ فِى اجتِمَاعِكُم وَمُذَاكِرَتِكُم إحيَاءَنا «2»

. خدا رحمت كند بنده‏اى كه با ديگرى بنشيند و درباره امر و مرام و فرهنگ ما گفت و گو كند، هنگامى كه دو نفر در امر ما با هم سخن مى‏گويند سومى آنان فرشته‏اى است كه براى آنان استغفار مى‏كند، دو نفر به ياد ما جمع نمى‏شوند مگر اينكه خدا به خاطر آن دو به فرشتگان مباهات مى‏كند، هرگاه جمع شديد مشغول ذكر و ياد ما شويد كه گفتگو و گرد هم آمدنتان زنده كردن ماست!!

حضرت امام رضا عليه السلام فرمود:

مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً يُحيى‏ فِيهِ أمرُنَا، لَم يَمُت قَلبُهُ يَومَ تَمُوتُ القُلُوبُ‏ «3»

. كسى كه در مجلسى بنشيند كه امر ما اهل بيت‏ در آن زنده مى‏شود روزى كه قلب‏ها مى‏ميرند قلبش نمى‏ميرد «4».

قرآن كريم مى‏فرمايد:

«قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ وَ أَبْناؤُكُمْ وَ إِخْوانُكُمْ وَ أَزْواجُكُمْ وَ عَشِيرَتُكُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسادَها وَ مَساكِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ» «بگو: اگر پدرانتان و فرزندانتان و برادرانتان و همسرانتان و خويشانتان و اموالى كه فراهم آورده‏ايد و تجارتى كه از بى‏رونقى و كسادى‏اش مى‏ترسيد و خانه‏هايى كه به آنها دل خوش كرده‏ايد، نزد شما از خدا و پيامبرش و جهاد در راهش محبوب‏ترند، پس منتظر بمانيد تا خدا فرمان عذابش را بياورد؛ و خدا گروه فاسقان را هدايت نمى‏كند» توبه (9): 24.

در نظر مؤمنين خداوند و پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و جهاد در راه خدا بايد محبوب‏تر از پدر و فرزند و برادر و همسر و بستگان باشد.

و يا در آيه‏اى ديگر مى‏فرمايد:

«... فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» «پس كسانى كه به او ايمان آوردند و او را [در برابر دشمنان‏] حمايت كردند و ياريش دادند و از نورى كه بر او نازل شده پيروى نمودند، فقط آنان رستگارانند» اعراف (7): 157.

همچنان كه ايمان به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مخصوص دوران حيات آن حضرت نيست مسلماً تكريم و تعظيم پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نيز اختصاص به دوران حيات آن پيامبر رحمت صلى الله عليه و آله ندارد.

قرآن محبت به خاندان رسالت را اجر رسالت ذكر فرموده كه:

«... قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى‏ وَ مَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيها حُسْناً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ» «... بگو: از شما [در برابر ابلاغ رسالتم‏] هيچ پاداشى جز مودّت نزديكان را [كه بنابر روايات بسيار اهل بيت- عليهم السلام- هستند] را نمى‏خواهم. و هر كس كار نيكى كند، بر نيكى‏اش مى‏افزاييم؛ يقيناً خدا بسيار آمرزنده و عطاكننده پاداش فراوان در برابر عمل اندك است» شورى (42): 23.

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مى‏فرمايد:

«لا يؤمن عبدٌ حتى أكون أحب اليه من نفسه وتكون عترتى احبَّ اليه من عترته ويكون اهلى أحب اليه من أهله». «بنداى مؤمن به شمار نمى‏رود مگر اينكه مرا پيش از خود دوست داشته باشد و فرزندان مرا پيش از فرزندانش و خاندان مرا بيش از خاندان خود دوست بدارد» بحار الانوار: 17/ 13.

با توجه به اين مطالب فلسفه اقامه مجالس عزا و سوگوارى و يا شادى براى ائمه اطهار عليهم السلام مشخص مى‏شود، چرا كه اقامه عزا و برپاى مجالس نوعى اظهار محبت و مهرورزى به آن ذوات مقدس است.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- قرب الإسناد: 18؛ وسائل الشيعة: 14/ 501، باب 66، حديث 19691 (با كمى اختلاف).

(2)- الأمالى، طوسى: 224، المجلس الثامن، حديث 390؛ وسائل الشيعة: 16/ 348، باب 23، حديث 21731 (با كمى اختلاف).

(3)- عيون أخبار الرضا: 1/ 294، باب 28، حديث 48؛ الأمالى، صدوق: 73، المجلس السابع عشر، حديث 4؛ وسائل الشيعة: 14/ 502، باب 66، حديث 19693.

(4)- مهر و محبت به خاندان پاك پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و مهرورزى و دوست داشتن آن محبوبان حق يكى از اصول اسلام است كه قرآن و سنت بر آن تأكيد دارد.

منابع :

کتاب :اهل بيت عليهم‏السلام عرشيان فرش نشين  

نوشته : حضرت آیت الله حسین انصاریان