هویت و نژاد یهودی

یهودی کیست؟ به چه کسی یهودی اطلاق می شود؟ یهودی بودن ریشه در نژاد دارد یا مذهب و عقیده؟؟ آیا انتساب نژاد پرستی به آیین یهودیت یک تهمت نارواست؟؟ این ها سوالاتی بس عمیق و ریشه دار بوده و پاسخ به آن ها و نیز «تعریف فرد یهودی» همواره مورد اختلاف ادیان شناسان ، یهود پژوهان و حتی علما و فقهای یهود بوده است .

در این مقاله بر آنیم تا تعاریف گوناگون از لفظ «یهودی» را بیان کنیم و آنگاه با نقدی منصفانه و علمی و البته با ذکر مستنداتی از تورات ، تلمود و قرآن کریم تعریف دقیق و روشنی از نژاد و هویت «فرد یهودی» ارائه کنیم .

تاریخچه نسب یهود

ریشه ی دین یهود ، مسیحیت و یهود به حضرت ابراهیم باز می گردد لذا این ادیان را ابراهیمی می نامند .

حضرت ابراهیم مطابق عهد عتیق ، فرزند تارح (تارخ) از نسل سام ، پسر حضرت نوح می باشد.[1] ابراهیم از «هاجر» صاحب فرزندی بنام «اسماعیل» (فرزند اول) [2] و از اولین همسرش یعنی «ساره» صاحب فرزندی بنام «اسحاق» (فرزند دوم)[3] شد.

طبق منابع اسلامی اسماعیل (ع) و اسحاق(ع) هر دو به پیامبری مبعوث شدند .پیامبر اسلام حضرت محمد ابن عبدالله(ص)و بسیاری از پیامبران ما قبل ایشان از نسل اسماعیل (ع) می باشند و موسی و قوم بنی اسرائیل و پیامبران یهودی همگی از نسل اسحاق(ع) هستند.

حضرت اسحاق (ع) پدر یعقوب(ع)است. یعقوب(ع) دارای 12 فرزند بود و به سبب لقب ایشان (اسرائیل) ، فرزندان ایشان به بنی اسرائیل شناخته می شدند . دوازده فرزند او به ترتیب رئوبن ، شمعون ، لاوی ، یهودا ، یساکار ، زبولون ، دان ، نفتالی ، اشیر ، جاد ، یوسف و بنیامین نام داشتند.

یوسف(ع) پس از به قدرت رسیدن در مصر ، تمام بنی اسرائیل را به مصر برد و به آن ها املاک و اراضی بخشید. پس بنی اسرائیل در مصر ساکن شد و با شرایط مساعد موجود و افزایش زاد و ولد در این قوم ، از هر فرزند یعقوب قبیله ای بزرگ تشکیل گردید و علی الوصف قوم بنی اسرائیل به 12 قبیله بزرگ تبدیل شد که به قبائل اسباط 12 گانه مشهورند . پس از مدت ها ، یکی از فراعنه از به قدرت رسیدن بنی اسرائیل احساس خطر نمود و بنابر قولِ ساحرانش ، قرار بود فرزندی از بنی اسرائیل متولد شود که دستگاه فرعون را برهم زند

پس فرعون برقراری رابطه جنسی بین مردان با زنان بنی اسرائیل را ممنوع کرده و نوزادان بنی اسرائیل را به قتل رساند تا از تولد آن کودک موعود جلوگیری کند . لیکن به امر خداوند آن کودک در پیش چشمان خود فرعون بزرگ شد و وعده ی الهی تحقق یافت . آن کودک ، منجی و پیامبر معروف بنی اسرائیل ، حضرت موسی (ع) است که از قبیله لاوی (فرزند سوم یعقوب) بود .

بنی اسرائیل به رهبری موسی از مصر خارج شد و پس از مدت ها وارد سرزمین فلسطین اشغالی فعلی شده و پیچ و خم های تاریخی بسیاری را گذراندند و به مقطع فعلی رسیدند .

یهودی از نظر نژاد

نژاد یهودی از اسحاق(ع) فرزند دوم ابراهیم(ع) آغاز می شود و تمام نسل او را شامل می شود . حتی اگر فردِ دارای نژاد یهودی از دین یهودیت برگشته و به آن اعتقادی نداشته باشد ، به یهودی بودن او ایرادی وارد نیست و بازهم یهودی محسوب می شود . بر اساس تلمود نژاد یهود از طریق مادر انتقال می یابد . بعبارتی برای یهودی بودن فرد کافی است که مادر او یهودی باشد ولو اینکه پدرش غیر یهودی باشد . متقابلا اگر مادر غیر یهودی باشد ولو اینکه پدر یهودی باشد فرزند غیر یهودی به حساب می آید.[4]

البته تعاریف دیگری برای نژاد یهود نیز آمده است. آلمان نازی بدلیل خصومت با یهودیان از آن ها سلب تابعیت می کرد . طبق قوانینی که به قوانین نورنبرگ معروف شد، «یهودی» فردِ دارایِ اعتقاداتِ مذهبیِ خاص تعریف نمی شد ؛ بلکه هر کس که سه یا چهار جد یهودی داشت، یهودی قلمداد می شد؛ بدون توجه به اینکه این فرد خود را یهودی معرفی می کرد یا نه ؛ و یا اینکه به جامعه مذهبی یهودیان تعلق داشت یا خیر. این فرد حتی اگر تغییر دین هم می داد باز هم یهودی بشمار می رفت.

یهودی از نظر دین و مذهب

به عقیده برخی علما و فرق یهودی افراد غیریهودی تحت شرایط خاص و انجام برخی اعمال و احکام (مثل ختنه؛ولو اینکه فرد بالغ باشد) می توانند با تغییر دین و پیوستن به دین یهود ، در زمره یهودیان در آیند و از امتیازات آنها بهره مند گردند. برخی دیگر از علمای یهود ، «دین یهود» را مترادف با «نژاد یهود» دانسته و ورود غیر یهود به دین یهود را ممنوع و نامشروع می داند . من باب نمونه موسی مندلسون ، سرخاخام برلین در قرن 18 در نامه ای به فردی مسیحی بنام لاواتر چنین می گوید :

«مطابق اصول دین خود ، من اجازه ندارم بکوشم تا کسی را که در سنت اسرائیل بدنیا نیامده پیرو آن گردانم . این روحیه تبلیغی (تبلیغ دین یهود) ... بکلی با یهودیت بیگانه است . همه رَبی ها (علمای یهود) یکصدا قائل اند که قوانین مکتوب و شفاهی که اساس دین وحیانی ماست فقط بر افراد دین ما الزامی است.»

مطابق این نامه فرد یهودی اجازه تبلیغ دین ندارد ، پس تبلیغ در دین یهودیت ممنوع است و آیین یهودیت یک دین نژادی بوده و مختص به نسل اسحاق(ع) است.

نژاد و دین یهود از دیدگاه قرآن کریم

برخی معتقدند قرآن کریم برای تفکیک بین نژاد یهودیان و آیین یهودیت از دو اصطلاح «الیهود» و «بنی اسرائیل» استفاده می‌کند به این صورت که هر گاه می‌خواهد از اولاد اسحاق (ع) نام ببرد و آنان را از جهت نژادی مورد اشاره قرار دهد ، از لفظ « بنی اسرائیل » استفاده می‌کند و هر گاه می‌خواهد از این افراد به عنوان پیروان یک آیین نام ببرد از اصطلاح «الیهود» بهره می‌گیرد.

اما بانگاهی ظریف تر در می یابیم که در قرآن طرفِ مقابل عهد خداوند ، بنی اسرائیل ذکر شده نه پیروان آیین یهود .[5] از نص صریح قرآن کریم نتیجه می شود که اوامر و نواهی منقول در تورات و بطور کلی «دین یهود» مختص به بنی اسرائیل است و بس .

بر این اساس از نگاه قرآن کریم ، یهود و بنی اسرائیل مترادف می باشند .

نژاد و دین یهود از منظر تورات

مطابق آیات متعدد تورات ، خداوند سرزمین موعود (نیل تا فرات) را به نسل ابراهیم وعده داده[6] و در جایی دیگر همین وعده را به نسل اسحاق (فرزند دوم ابراهیم) مختص کرده است .[7] پس تمام اعمال و دستوراتی که در راستای تصرف ارض مقدس برای یهودیان صادر شده مربوط به نسل اسحاق(ع) است.

از سوی دیگر با نگاهی به فصل پنجم سفر تثنیه در می یابیم خداوند عهدش را با قوم اسرائیل بسته و آنان را برگزیده و عنایات خاصه اش مختص به قوم و نژاد اسرائیل است و قابل تعمیم به غیر یهودیان پیرو آیین یهودیت نیست.

نقصان تعریف یهودی در دنیای امروز

طبق تعاریف تورات ، تلمود ، قرآن کریم و منابع دینی یهود و اسلام ، «دین یهود» متعلق به «نژاد یهود» بوده و مختص به نسل اسحاق(ع) است. اما این تعریف سنتی از «یهود» ، امروزه عملاً تغییر یافته و می بینیم که بسیاری از یهودیان دنیا یا نژاد یهودی ندارند و یا کمترین خصوصیات ژنتیکی نژاد یهود را دارا می باشند . همچنین وجود یهودیان سیاه پوست ، چینی و هندی نشان دهنده این نکته است که برخی یهودیان از نژادهای غیر یهود به این دین پیوسته اند و این روند همچنان ادامه دارد.

برخی برای رفع نقص از تعریف سنتی ، تعریف جدیدی ارائه کرده و اطلاق لفظ «یهودی» را بر شهروندان رژیم اشغالگر قدس صحیح دانسته اند که در این تعریف نیز تکلیف یهودیان غیر اسرائیلی نامشخص است.

نتیجه گیری

همانطور که گذشت برخی اصل را ، بر یهودی بشمار آوردن «غیر یهودیان تغییر دین داده» می گذارند و بدین نحو سعی دارند تعاریف تورات را تفسیر و تغییر دهند و تعریفی نو ابداع کنند .

لیکن حقیقت آن است که مبنا ، ملاک و اصل ، تورات است و برای یافتن پاسخ این سوال که «یهودی کیست؟» باید به تورات رجوع کنیم . حوادث ، گذر زمان و تغییرات فیزیکی و ژنتیکی خللی بر نص تورات وارد نکرده و ورود غیر یهودیان موجب تعویض قوانین نژادی تورات نمی گردد.

همانطور که گذشت ، طبق نص صریح تورات ، «یهود» فقط و فقط به نسل اسحاق(ع) اطلاق می شود و غیر یهودیان نمی توانند در آن داخل شوند بعبارت دیگر طبق متن تورات غیر یهودیانی که تغییر دین داده اند را نمی توان در این زمره بشمار آورد . برای رفعِ مشکلِ «یهودیانِ نو کیش» باید دسته جدیدی تعریف نموده و آن ها را «ملحقات به یهود» نامگذاری کرد .

بنظر می رسد پذیرش یهودیِ نوکیش - که عملی است مخالفِ تورات-  نوعی سیاست از سوی بزرگان یهود است برای رفع اتهامِ نژاد پرستی از دین یهود . لیکن حقیقت آن است که این دین ، یک آیین کاملا نژاد پرستانه بوده و پیوستن غیریهودیان به دین یهود بر خلاف نص تورات است ولو اینکه علمای یهود مجوز آن را داده باشند .


پی نوشت:
[1] . رجوع کنید به فصل 10 و 11 سفر پیدایش

[2] . رجوع کنید به فصل 16 سفر پیدایش

[3] . رجوع کنید به فصل 21 سفر پیدایش

[4] . باورها و آیین های یهودی ، الن انترمن ، ترجمه رضا فرزین ، نشر مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب ، چاپ اول ، صفحات 30 و 31

[5] . یا بَنِی إِسْرائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَ إِیَّایَ فَارْهَبُونِ ، آیه 40 سوره بقره

[6] . آیه 17 فصل 22  وآیه 7 فصل 24  و آیه 3 فصل 26 سفر پیدایش

[7] . آیه 3 فصل 26 سفر پیدایش

نویسنده : سید ابوالفضل ساقی