12-عهد عتيق: عهد عتيق نامي است كه مسيحيان در مقابل عهد جديد خود به كتاب يهوديان داده اند. مسيحيان به هردوعهد عقيده دارند. عهد عتيق به زبان عبري و اندكي از آن به زبان كلداني نوشته شده است. اين دو زبان مانند عربي از زبانهاي سامي هستند. كتاب تورات درآغاز عهد عتيق قرار دارد.
همچنين نسخه اي از عهد عتيق به زبان يوناني وجود دارد كه از روي نسخة عبري ترجمه شده و آن را ترجمة سَبعينيه (ترجمه هفتاد) مي نامند. گفته مي شود اين ترجمه حدود سال 258 ق.م. به امر بَطْلَیمْوس فيلادِلْفوس پادشاه مصر، توسط 72 تن انجام گرفته است. اين نسخه تفاوتهايي با اصل عبري دارد و از همه مهمتر آنكه مشتمل بر قسمتهايي است كه در نسخة عبري موجود يافت نمي شود. اين بخشها اپوكريفا (Apocrypha) يعني پوشيده، نام دارد و از قديم الايام مورد شك بوده است؛ اما مسيحيان معمولاً آن را نمي پذيرفته اند. حدود پنج قرن پيش، درجريان نهضت اصلاح دين، اعتبار اين قسمتها مورد سوء ظن جدي مسيحيان پروتستان واقع شد. پس از مدتي، به سال 1826 جمعيت بريتانيايي و جمعيت آمريكايي طبع و نشر كتاب مقدس به طور رسمي آنها را از كتاب مقدس حذف كردند .كليسهاي كاتوليك و ارتدوكس با اين عمل مخالفند و قسمتهاي مذكور را بخشي از عهد عتيق مي شمارند.
اينك سخني پيرامون ارجاع به كتاب مقدس: هنگام ارجاع به كتاب مقدس، نخست نام كتاب، آنگاه شماة باب و سرانجام شمارة فقرات ذكر مي شوند، مثلاً «پيدايش 1:27» يعني سفر پيدايش، باب 1، بند 27.
عهد عتيق 39 كتاب دارد كه از نظر موضوع به سه بخش تقسيم مي شوند:
تورات و بخش تاريخي عهد عتيق.
حكمت ، مناجات و شعر.
پيشگوييهاي انبا.
1-12- بخش تاريخي عهد عتيق: بخش تاريخي عهد عتيق با تورات و تورات با سفر پيدايش آغاز مي شود. آفرينش جهان، آدم و حوا و خوردن از درخت معرفت نيك و بد و همچنين اخراج آنان از باغ عدن، داستان فرزندان آدم، طوفان نوح، حوادث مربوط به حضرت ابراهيم (ع)، اسماعيل(ع)، اسحاق(ع)، يعقوب(ع) و يوسف(ع) در اين سِفرآمده است. چهار سفر بعدي سيرة حضرت موسي(ع) و تاريخ بني اسرائيل را شرح مي دهد. اين سيره تولد، بعثت، هجرت (خروج از مصر در حدود 1290ق.م.) تشكيل حكومت و رحلت آن حضرت را در بردارد. مقدار زيادي از احكام و قوانين، ضمن عباراتي منسوب به وحي، در اين چهار سفر وجود دارد. به عقيدة يهوديان و مسیحيان، مؤلف اسفار پنجگانة تورات حضرت موسي(ع) است. تاريخ بني اسرائيل از زمان حضرت يوشع(ع) به بعد در دوازده كتاب بعدي ادامه مي يابد. اين بخش مشتمل بر 17 كتاب است:
سِفر پيدايش (آفرينش جهان، داستانهاي آدم، نوح، ابراهيم، اسماعيل، اسحاق، يعقوب و يوسف).
سِفر خروج(تولد و بعثت موسي(ع)، خروج بني اسرائيل از مصر به سينا و احكام ).
سفر لاويان (احكام كاهنان يعني روحانيون يهودي كه ازنسل هارون و از خاندان لاوي هستند).
سفر اعداد (آمار بني اسرائيل در عصر حضرت موسي(ع)،شريعت و تاريخ ايشان ).
سفر تثنيه (تكرار احكامي كه در اسفار پيشين آمده است و تاريح بني اسرائيل تا رحلت حضرت موسي).
مجموع اين پنج سِفر، تورات خوانده مي شود.
صحيفة يوشع (تاريخ و سيرة يوشع بن نون جانشين حضرت موسي).
سفر داوران (تاريخ قاضيان بني اسرائيل، قبل از نصب پادشاهان).
كتاب روت (شرح حال زني به نام روت، ازجدات حضرت داوود ).
كتاب اول سموئيل (تاريخ سموئيل نبي و تعيين شائول- يعني طالوت-به سلطنت ).
كتاب دوم سموئيل (پادشاهي حضرت داوود).
كتاب اول پادشاهان (ادامة پادشاهي داوودو پادشاهي حضرت سليمان و جانشينان او ).
كتاب دوم پادشاهان (ادامة تاريخ پادشاهان بني اسرائيل تاحملة بُختُنَصّروجلاي بابل).
كتاب‌اول تواريخ ايام(نسب نامة بني اسرائيل و تكرار تاريخ ايشان تا وفات داوود).
كتاب دوم تواريخ ايام ( تاريخ پادشاهي حضرت سليمان (ع) و ملوك بعدي تا جلاي بابل .
كتاب عزرا( نوسازي اورشليم يعني بَيْتُ الْمَقْدِس و آزادي يهوديان همراه عُزَير).
كتاب نَحَميا( نوسازي اورشليم و بازگشت يهوديان از زبان نحميا ساقي اردشير اول پادشاه هخامنشي).
كتاب استر (رفع خطر نابودي از يهود با وساطت استر ،همسر يهودي خشايارشا، مدفون درهمدان).
2 -12 - حكمت، مناجات و شعر: اين بخش مشتمل بر 5 كتاب است:
كتاب ايوب(ع) ( ابتلا ،بي صبري و صبر آن حضرت !).
كتاب مزامير يعني زبور داودد (ع) (مجموعة 150 قطعه مناجات).
كتاب امثال سليمان نبي(ع)( كلمات حكمت آميز).
كتاب جامعه (اسم مستعار حضرت سليمان ،مشتمل بر نگرش بدبينانه به جهان ).
كتاب غزل و غزلهاي سليمان(اشعار عاشقانه).
3-12- پيشگوييهاي انبيا: بخش پيشگويي هاي انبيا مشتمل بر هشدارها و تهديداتي پيرامون سرنوشت بني اسرائيل است. براي فهميدن اين پيشگويي ها خواننده بايد از جريانات آن زمان كاملاً آگاه باشد. اين بخش مشتمل بر 17 كتاب است:
كتاب اِشَعْيا(طولاني ترين و معروفترين كتاب پيشگويي درعهد عتيق).
كتاب ارميا(پيشگويي).
كتاب مراثي ارميا(نوحه سرايي آن حضرت بر خرابي اورشليم).
كتاب حزقيال (پيشگويي).
كتاب دانيال(پيشگويي وشرح مجاهدات حضرت دانيال نبي مدفون در شوش).
كتاب هوشع (پيشگويي).
كتاب يوئیل(پيشگويي).
كتاب عاموس(پيشگويي).
كتاب عوبديا(پيشگويي).
كتاب يونس ( پيشگويي و داستان رفتن وي در شكم ماهي ).
كتاب ميكاه (پيشگويي).
كتاب ماحوم(پيشگويي).
كتاب حَبَقَّوق(پيشگويي حضرت حَبَقَّوق نبي مدفون در تويسركان )
كتاب صفنيا(پيشگويي).
كتاب حّجي( پيشگويي).
كتاب زكريا(پيشگويي).
كتاب ملاكي (پيشگويي).
4-12 – اپوكريفاي عهد عتيق: اينك براي آشنايي با اپوكريفاي عهد عتيق نامهاي آن كتب را مي آوريم. لازم است اشاره كنم كه نسخه هايي از كتاب مقدس كه داراي اپوكريفاست، هم از نظر تعداد كتب اپوكريفا و هم از نظر ترتيب با يكديگر اختلاف دارند. منبع بيشتر اين كتابها ترجمة سبيعينّه است. تا كنون اپوكريفا به زبان فارسي ديده نشده است، اما نسخه هايي از آن به عربي و انگليسي و زبانهاي ديگر وجود دارد. يك مجموعة اپوكريفا در241 صفحه به زبان عربي، مشتمل بر 10 كتاب زير است:
طوبيا، يهوديت، استر(يوناني)، حكمت، يشوع بن سيراخ، باروك، نامة ارميا، دانيال(يوناني)، مكابيان اول و مكابيان دوم.
13- عقايد و احكام مذهبي: عالم ديني، پزشك و فيلسوف يهودي، موسي بن مَيْمون(1135-1204 م) به آيين يهود لباسي نو پوشاند و سيزده اصل براي آن ترتيب داد، به اين شرح :
وجود خدا .
يگانگي او .
مجرد بودن او .
نداشتن زمان .
حكمت او در امور.
عدالت.
قابل تقرب بودن از راه عبادت .
اينها مربوط به خدا بود ، اما ساير امور.
اعتقاد به نبوت.
برتر بودن حضرت موسي(ع).
اعتقاد به آسماني بودن تورات .
عدم جواز نسخ احكام .
آمدن مسيحاي موعود .
قيامت و جاودانگي نفس آدمي .
1-13 خدا در يهوديت: يهوديت (مانند اسلام و مسيحيت) ازآغاز بر توحيد استوار شده است و همة انبياي يهود، از حضرت موسي(ع) تا انبياي پرشمار بعدي، باشرك مبارزه كرده اند. بديهي است كه پيروان اديان توحيدي در مواردي از دين خود غافل مي شوند و به گونه هايي از شرك روي مي آورند. اين مسأله هيچ گاه نظر پژوهشگران را نسبت به اصل اين اديان تغيير نداده است. آنان با قطع نظر از لغزشهاي پيروان يك دين، از تحقيقات خود دانسته اند كه اديان دو گونه اند:
الف- ادياني كه مردم را از شرك برحذر مي دارند، مانند اديان ابراهيمي.
ب - ادياني كه شرك را به مردم تعليم مي دهند، مانند اديان شرقي.
نام خاص خدا در دين يهود يَهْوَهْ يعني باشنده (موجود) است. اين نام بسيار احترام دارد و بر زبان آوردن آن حتي از طريق قرائت تورات حرام است. بر اثر اين تحريم، كسي تلفظ حقيقي آن را نمي داند و گاهي در كتابهاي علمي مغرب زمين، از باب احتياط آن را بدون حركت (YHWH) ثبت مي كنند. اما گروهي از محققان برآنند كه تلفظ حقيقي آن يَهْوَهْ است. هنگامي كه معبد سليمان بر پا بود، بالاترين مقام مذهبي يهود حق داشت سالي يك بار در روز عاشوراي تقويم يهودي (دهم ماه تِشْري، در اوايل پاييز)، در قدس الاقداسِ آن معبد، نام يَهْوَهْ را بر زبان آورد و دعا كند. هنگام تلاوت تورات نام مزبور به اِدوناي به معناي آقاي من تبديل مي شود و حركات همين كلمه را روي آن مي گذارند، از اين رو گاهي آن را يِهُوَهْ ضبط كرده اند.
يكي ديگر از نامهاي خدا اِهْيِه اَشِرْاِهْيِه است به معناي هستم آنچه هستم . اين نام در سفر خروج 3:14 ودربرخي ادعيةاسلامي (مانند دعاي شب عرفه ) آمده است و بر اثر نسخه برداري افراد كم اطلاع ،به آهِيّأ شَراهِيّأ تبديل گرديده است.
14- ظهور انبيا: يهوديان به نبوت معتقدند و در مورد آن بحثهاي كلامي گسترده‌اي دارند.همچنين براي نبوت معناي ويژه اي قائلند كه پيشگويي است و پيامبران بزرگي همچون اِشَعْيا، اِرْميا، حِزقيال و هوشع به عنوان نبي يعني پيشگو شهرت دارند.
پيامبران بسياري در كتاب عهد عتيق مطرح شده اند. اشعيا ، اِرْميا و عاموس بابيانات شيواي خود به بني اسرائيل هشدار مي دادند و آنان را ازعاقبت كارهاي زشت وناروايشان بر حذر مي داشتند و متذكر مي شدند كه اسارت ذلت باري در پيش دارند . اما آنان به اين گفتارها كمترين توجهي نمي كردند و ازسوي ديگر به قتل وحبس وآزارپيامبران خود كمرمي بستند . هفده كتاب پايان عهد عتيق كه كتابهاي نبوت نام دارد، مشتمل بر اين پيشگويي هاست.
از 26 پيامبر مذكور در قرآن كريم 20 تن به اهل كتاب مربوط مي شوند: آدم، نوح، ابراهيم، لوط، اسماعيل،اسحاق، يعقوب، يوسف، موسي، هارون، داوود، سليمان، الياس، اليسع، عُزَير(عَزْرا)، ايوب، يونس، زكريا، يحيي و عيسي.
ازآن انبيا 6 تن به اهل كتاب ربطي ندارند: ادريس،(مگربه نام اَخْنوخ در سفر پيدايش5: 24)، شعيب(مگر به نام رَعوئيل درسفر خروج 2: 18 يا به نام يَترون در سفر خروج 3: 1)، ذوالكِفل، هود، صالح و محمد.
15- حكومت بني اسرائيل: پس از حضرت موسي(ع)، حضرت يوشع بن نون به امر خدا به رهبري قوم برخاست. وي از رود اردن كه از شمال به جنوب فلسطين كشيده شده است، گذشت و بلاد كنعان و حدود آن را فتح كرد. به ادعاي عهد عتيق سكنة بومي آن مناطق قتل عام شدند و آن سرزمين به بني اسرائيل اختصاص يافت. جريان اين جنگها در ششمين كتاب عهد عتيق، به نام صحيفة يوشع موجود است. پس از يوشع(ع) مردان بزرگي در بني اسرائيل به رهبري مردم اشتغال داشتند كه داوران بني اسرائيل ناميده مي شوند. آنان عموماً سمت پیامبري يا پادشاهي نداشتند. تاريخ اين رهبران در سفر داوران آمده است. آخرين داور بني اسرائيل حضرت سموئيل(ع) دو پسر داشت كه شايستگي رهبري قوم را نداشتند. از اين رو ، مردم ازآن حضرت درخواست كردند كه پادشاهي براي آنان برگزيند. در واقع بني اسرائيل درآن زمان پادشاهي نداشتند. سموئيل پس از اصرار زيادمردم، از طرف خدا جواني را به پادشاهي آنان نصب كرد.
نخستين پادشاه بني اسرائيل حدود 1030 سال قبل از ميلاد انتخاب شد و نام اين پادشاه در عهد عتيق (كتاب اول سموئيل، باب 9 به بعد) شائول و درقرآن كريم طالوت است (بقره :247).
پس از انتخاب نخستين پادشاه، جنگ مهمي ميان بني اسرائيل و فلسطينيان آن زمان رخ داد و پيروزي نصيب بني اسرائيل گرديد. مهمترين قهرمان اين قوم جُلْيات بود كه در قرآن كريم جالوت ناميده شده است. وي به دست حضرت داوود (ع) كشته شد و لشكر وي گريخت.
حضرت داوود جانشين حضرت طالوت شد (حدود 1015 سال قبل از ميلاد ) و حضرت سليمان به جاي پدرش داوود (ع) نشست و مهمترين و با شكوهترين دوران بني اسرائيل را به وجود آورد. وي معبد بسيار بزرگي در شهر اورشليم (يعني شهر سلامت )ساخت كه به نام هيكل سليمان معروف شد (هيكل درزبان عبري به معناي ساختمان بلند است ). اين معبد بعداً يك بار حدود 587ق.م. به دست بُخْتُنْصَّر و با ديگر در سال 70م. به دست شاهزادة رومي ، تيتوس (Titus) خراب شد.
پس از رحلت حضرت سليمان(ع)، فرزندش رِحُبعام زمام امور مملكت بني اسرائيل را در كف گرفت و چون به ستمكاري پرداخت گروهي ازمردم از فرمان او بيرون رفتند و تنها دو سبط يهودا و بنيامين در سرزمين يهودا( به نام يكي از فرزندان حضرت يعقوب) كه بخش نسبتاً كوچكتري بود، براي او باقي ماند. اين قسمت كه شامل شهر اورشليم (قدس) نيز مي شد، اهميت بسياري داشت و نام «يهودي» از اينجا مي آيد. ده سبط ديگر، حكومت مستقلي به نام اسرائيل به رهبري فردي به نام يَرُبعام بن ناباط در شمال فلسطين تشكيل دادند. يربعام يكی از استانداران حضرت سليمان(ع) بود.
تجزية كشور مبدأ ضعيف و بدبختي آنان بود. پادشاهان يهودا و اسرائيل نيز عموماً گنهكار بودند و مردم را به گناه و بت پرستي دعوت مي كردند.
16- اسارت بابل: به هر حال پيشگوييهاي انبياي بني اسرائيل تحقق يافت و پس از چندي آشوري ها كه در شمال بابل در عراق و سورية كنوني حكمراني داشتند و پايتخت آنان شهر نينوا بود به اسرائيل تاختند و عدة كثيري را به اسيري بردند. چند سال بعد، پادشاه بابل بُخْتُنَصَّر كه درعهد عتيق نِبوكَدنِصَّر(يعني بت «نِبو» تاج را نگهداري می کند) ناميده مي شود، به اورشليم حمله كرد و مردم يهودا را كشت و عده اي را به اسارات به بابل برد كه تا مدتي طولاني در آنجا بودند. اسير شدن مردم اسرائيل و يهودا موجب پراكندگي آنان در خاورميانه و سرزمينهاي ديگر شد. اين اسارت اهميت ويژه اي داشت، زيرا گروهي ازمردم اسرائيل نيزكه‌درحملة‌پيشين توسط آشوريها از اسارت معاف شده بودند، در اين يورش همراه با ساكنان يهودا به بابل كوچ داده شدند. اين موضوع "جلاي بابل" ناميده مي شود.
يهوديان در زمان اسارت، برخي آداب و اخلاق مشركان را پذيرفتند و كمتر كسي در بين آنان از جلاي وطن و اسيري و دشواري پرستش خدا رنج مي برد.
بايد توجه داشت كه انحصار طلبي و خود بزرگ بيني خوي و خصلت جدا نشدني قوم كوچك يهود است و ساير اقوام جهان در واكنش به اين صفات، با يهوديان از در دشمني و ستيز درآمده و به تحقير آنان پرداخته اند. شايد نخستين ويراني شهرقدس وگرفتارشدن بني اسرائيل به دست بابليان در حدود شش قرن قبل از ميلاد نيز به همين علت بوده است. اِرمياي نبي از جانب خداي متعال پيام آورده بود كه بني اسرائيل نبايد در برابرآن دشمن مقاومت كنند. ايشان اين پيام را به چيزي نگرفتند وآن پيامبر رازنداني كردند.پس از سقوط شهر قدس، اِرميا آزاد شد (ارميا 39 : 14).
17- تجديد معبد: هنگامي كه كورش (يعني خورشيد) بنيانگذار سلسلة هخامنشي، بابل را فتح كرد، يهوديان آزاد شدند و اجازة بازگشت به سرزمين خود را يافتند. اما بسياري از آنان حاضر نبودند بابل را ترك كنند و در بابل و اطراف آن پراكنده شدند. اعلامية كورش در مورد آزادي يهود حدود سال 538ق.م. صادر شد . كورش با اين كار ميان يهود محبوبيت زيادي به دست آورد.
گروهي از يهوديان نيز به فلسطين بازگشتند و به بازسازي شهر قدس آغاز كردند. در آن دوران همسايگان آن سرزمين احساس خطر كردند و مانع بر پايي يك حكومت مقتدر يهودي بر خاك فلسطين شدند. پس از آن حكومتهاي ناتواني در مناطق مختلف فلسطين برپا شد و پس از چند قرن آشفتگي، شهر قدس براي بار دوم به دست روميان ويران شد و اين ويراني، يهوديان را در جهان پراكنده ساخت. از آن پس يهوديان در كشورهاي بيگانه زندگي سختي را مي گذارندند و انواع خواري و سركوفتگي را در جسم و جان خود مي چشيدند.
18- پيدايش كنيسه: پس از بازگشت يهود از بابل، جامعة ديني نظام تازه اي يافت و معابدي ساخته شد كه بعداً كنيسه (synagogue) ناميده شد. اين معابد مانند ساير معبدها معماري خاصي داشتند و در آنها قربانگاه و اماكن ويژة ديگري وجود داشت. هم اكنون نيز معبد يهوديان كنيسه ناميده مي شود.
قبلة يهود معبد سليمان (مسجد اقصي) است؛ فقط سامريان قبله را كوه جِرزيم در نزديكي شهر نابلس مي دانند. آنان روزي سه بار نماز مي خوانند: نماز صبح، نماز عصر و نماز مغرب. درصورتي كه دست كم ده مرد در در كنيسه وجود داشته باشد، نماز برگزار مي شود و در اين حال يك نفر كه معمولاً پيرتر از سايرين است و عبري را خوب مي داند، جلو مي ايستد و قسمتهايي از تورات یا دعاهايي به عبري مي خواند و در مواردي ركوع مي كنند. معروفترين عبارتي كه خوانده مي شود، شِمَعْ (يعني بشنو) نام دارد كه از تورات گرفته شده است:
(4) اي اسرائيل بشنو يهوه خداي ما يهوه واحد است (5) پس يهوه خداي خود را به تمامي جان وتمامي قوت خود محبت نما (تثنيه 6 : 4-5)
ادامه دارد...
منبع : پرسمان دانشجویی
