مهدي (عج)، ادامه حسين (ع) است و ((انتظار)) ادامه عاشورا و برآمده از آن.
مهدي (عج)، فرزند حسين (ع) است و فرهنگ ((انتظار)) برآمده از فرهنگ ((عاشورا)) و انتظارِ حسين ديگري را كشيدن. اين دو پيوندي ديرين و مستحكم با يكديگر دارند.
يكي پشتوانه فرهنگي و زمينه ساز، براي ديگري است؛
يكي رمز ((حيات شيعه)) است و ديگري رمز ((بقاي آن))؛
يكي رمز ((قيام و به پا خاستن شيعه)) است و ديگري عامل ((حفظ و استمرار آن))؛
((مهدي)) (ع) وارث عاشورا است؛ همچنان كه ((حسين))(ع) وارث پيامبران است؛
عاشورا، دريچه اي به ((انتظار)) است و انتظار، تجلّي آرزوها و آمال كربلا؛
فرهنگ عاشورا، دستمايه اساسي و مايه شكوفايي و بالندگي منتظران مهدي (عج) در عصر انتظار است.
پيوند ((عاشورا و انتظار)) و ((حسين و مهدي))، پيوند ((والد)) و ((ماولد)) و ((نورٌ علي نور)) است.
انتظار، كربلايي ديگر است به وسعت همه جهان و مصاف حق و باطل است در زماني ديگر؛ با اين تفاوت كه اين بار، حق پيروز است و چهره باطل، براي هميشه دفن مي شود. انتظار همان كربلا است در وسعت همه زمين و در مقطع ديگري از تاريخ. در اين مقطع، فكرهاي رشيد از هر فرقه و ملتي، گلبانگ ((دعوت مهدوي)) را - كه با ساخت و فطرت انسان ها همگون است - لبيك مي گويند.
انتظار، ثمره كربلا است. بدون كربلا انتظار بي معنا است. ياران مهدي، همه كربلايي اند و در فراز و فرود تاريخ، غربال شده و آبديده اند. مگر مي توان بي عاشورا، انتظاري ديگر داشت؟ انتظار بي عاشورا، انتظار بي پشتوانه است.
((عاشورا)) انتظار برآورده نشده شيعه است و ((انتظار)) عاشوراي برآورده شده شيعه.
حركتي جهاني و به وسعت آمال همه انسان هاي تاريخ، پشتوانه و عقبه اي مي خواهد به استحكام كربلا كه هرگز به سردي و خاموشي نگرايد.(1)
((انتظار)) ادامه عاشورا، غدير و بعثت است و ((ظهور))، روز فرج و مخرج حسين(2) و ثمره خون او كه در شريان تاريخ به جوش آمده است.
((انتظار)) بشارتي است به حق، بر همه دردها و آلام شيعه در كربلا و تاريخ.
مهدي (عج)، همان كسي است كه باري را كه حسين (ع) در مسير كوفه، در كربلا به زمين گذاشت؛ به كوفه مي رساند.
مهدي (ع) پرچم افتاده حسين(ع) را بر خواهد افراشت و آرمان هاي بلند او را تحقّق خواهد بخشيد.
مهدي (ع)، بذري را كه حسين (ع) در كربلا كاشت و ديگر امامان آن را بارور كردند و خودش در دوران غيبت به حراست آن همت گماشت، با دستان پرتوانش غرس خواهد كرد.
((انتظار و عاشورا)) دو بال پرواز شيعه است ؛ اگر اين دو نبود، چشمه ((غدير)) مي خشكيد.
اين پيوندهاي روشن و گويا، از نگاه نامحرمان نيز مخفي نمانده تا آن جا كه مي گويند: شيعه با دو نگاه همراه است: ((نگاه سرخ)) و ((نگاه سبز)) ؛ عاشورا و ظهور، با الهام از يكي ((انقلاب)) مي كند وبا ديگري آن را ((استمرار)) مي بخشد.(3)
براي ما دور ماندگان از صحنه عاشورا، يك راه بيشتر نمانده و آن ثبت نام در كلاس ((انتظار)) و درآمدن در خيل ((منتظران)) است كه حقيقت انتظار، همان در خيمه حسين(ع) بودن است. آنان كه در كربلا چكاچك شمشيرها را نچشيدند، بايد مرارت ((انتظار)) را به جان بخرند. ((عاشورائيان))، پيمان خود را به آخر بردند و ((مهدويان)) با كوله بار فرهنگ شهادت ، چشم انتظارند تا آن عهدي كه با خدا و رسول بر پاسداري از حرم و حريم ثار الله بسته اند، به انجام برسانند: ((فمنهم من قضي نحبه و منهم من ينتظر))(4).
پيوندها
پيوند دو فرهنگ ((عاشورا)) و ((انتظار)) از دلايل و شواهد متعددي برخوردار است. در اين جا ضمن بيان آنها، به تحليل و رهيافت هاي برخاسته از آنها نيز خواهيم پرداخت.(5)
1. مهدي(ع)، فرزند حسين (ع)
صدها روايت، در اين باب وارد شده است كه در آنها تأكيد شده، امام مهدي(ع) نهمين فرزند حضرت حسين (ع) است: ((قائم هذه الامة هو التاسع من ولدي)).(6)
2. مهدي (ع)، خونخواه حسين (ع)
در روايات متعددي، وارد شده است: ((القائم منّا اذا قام طلب بثار الحسين))؛(7) ((بهذا القائم انتقم منهم))؛(8) امام باقر (ع) در مورد آيه ((و من قتل مظلوماً فقد جعلنا لوليه سلطاناً فلايسرف في القتل)) (9)مي فرمايد: مقصود از ((من قتل مظلوماً))، حسين بن علي است كه مظلوم كشته شد و ما اولياي او هستيم و قائم ما چون قيام كند، در طلب انتقام خون حسين(ع) بر مي آيد... مقتول حسين (ع) و وليّ او قائم (عج) است .(10)
3. ياد حسين (ع)، كلام نخستين مهدي (ع)
آن گاه كه مهدي موعود ظهور كند، بين ركن و مقام مي ايستد و چنين ندا مي دهد:
((الا يا اهل العالم! انا الامام القائم؛
الا يا اهل العالم! انا الصمصام المنتقم؛
الا يا اهل العالم! ان جدّي الحسين قتلوه عطشاناً؛
الا يا اهل العالم! ان جدّي الحسين طرحوه عرياناً؛
الا يا اهل العالم! ان جدّي الحسين سحقوه عدواناً)).(11)
4. ((يا لثارات الحسين))، شعار ياران مهدي (ع)
فضل بن شاذان نقل مي كند كه شعار ياران مهدي ((يا لثارات الحسين)) (اي خونخواهان حسين) است:
((انّ شعار اصحاب المهدي (عج) يا لثارات الحسين (ع))).(12)
5. ياري حسين (ع)، ياري مهدي (ع)
حضرت سكينه (س) نقل مي كند: امام حسين (ع) شبي در كربلا، خطاب به ياران خود فرمود:((... و قد قال جدي رسول الله (ص): ولدي حسينٌ يقتل بطفّ كربلا غريباً وحيداً عطشاناً فريداً. فمن نصره فقد نصرني و نصر ولده الحجة و لو نصرنا بلسانه فهو في حزبنا يوم القيامة؛ همانا جدم رسول خدا (ص) فرمود: فرزند من حسين در زمين كربلا، غريب و تنها، عطشان و بي كس، كشته مي شود. كسي كه او را ياري كند، مرا و فرزندش مهدي را ياري كرده است و هر كس به زبان خود، ما را ياري كند، فرداي قيامت در حزب ما خواهد بود)).(13)
6. يكساني القاب حسين (ع) و مهدي (ع)
القاب ((ثار الله))، ((الوتر الموتور)) و ((الطريد الشريد))، القاب مشترك حسين (ع) و مهدي (عج) است: ((ولكن صاحب هذا الامر الطريد الشريد الموتور بابيه..)).(14)
((السلام عليك يا باب الله و السلام عليك يا ثار الله)). (15)
((المترقب الخائف و الولي الناصح ، سفينة النجاة... و الوتر الموتور)).(16)
7. زيارت عاشورا
زيارت عاشورا - كه زيارت مخصوص امام حسين (ع) است - در دو قسمت، از خون خواهي حسين (ع) در ركاب امام مهدي (عج) خبر مي دهد:
((ان يرزقني طلب ثارك مع امام منصور من اهل بيت محمد (ص))) و ((ان يرزقني طلب ثاري [كم ] مع امام هديً ظاهر ناطق بالحق منكم)).
8. روز عاشورا و ياد مهدي (ع)
امام باقر (ع) مي فرمايد: يكديگر را در روز عاشورا اين گونه تعزيت دهيد:
((اعظم الله اجورنا بمصابنا بالحسين و جعلنا و اياكم من الطالبين بثاره مع وليه الامام المهدي من آل محمد (ع)؛ خداوند اجر ما و شما را در مصيبت حسين (ع) بزرگ گرداند و ما و شما را، از كساني قرار دهد كه به همراه ولي اش، امام مهدي از آل محمد(ع)، طلب خون آن حضرت كرده، به خون خواهي او برخيزيم)).(17)
9. عاشورا روز ظهور مهدي (ع)
امام باقر (ع) مي فرمايد: ((كانّي بالقائم يوم عاشورا يوم السبت قائماً بين الركن و المقام و بين يديه جبرئيل ينادي....(18)؛ گويا قائم را مي بينم كه روز عاشورا، روز شنبه بين ركن و مقام ايستاده و جبرئيل پيش روي او ندا مي كند...))
امام صادق (ع) نيز فرمود: ((ان القائم صلوات الله عليه ينادي باسمه ليلة ثلاث و عشرين و يقوم يوم عاشوراء يوم قتل فيه الحسين بن علي(19)؛ قائم - درود خدا بر او باد - در شب بيست وسوم ماه رمضان به نامش ندا مي شود و در روز عاشورا، روزي كه حسين بن علي در آن كشته شد، قيام خواهد كرد)).
10. ميلاد حسين (ع) و ياد مهدي (ع)
در توقيع مبارك امام عسكري (ع) براي قاسم بن علاء همداني آمده است كه: در روز تولد امام حسين (ع)، اين دعا را بخوان: ((اللهم اني اسئلك بحق المولود في هذا اليوم الموعود بشهادته قبل استهلاله و ولادته بكته السماءُ و من فيها و الارض و مَن عليها... المعوّض من قتله ان الائمة من نسله و الشّفاء في تربته و الفوز معه في أوبته و الأوصياء من عترته بعد قائمهم و غيبته؛ خداوندا! من تو را به مقام مولود اين روز مي خوانم. او پيش از آن كه به دنيا چشم بگشايد و قبل از آن كه تولد يابد، وعده و خبر شهادتش داده شد. آسمان و هر كس در آن بود و زمين و هر كس بر روي آن بود، بر او گريه كرد... . او كه در عوض شهادت او، ائمه از نسل او شدند و شفا در تربت او قرار داده شد، فوز و رستگاري با او، در روز رجوع و بازگشت او و بازگشت اوصياء از خاندان او، بعد از قائم آنان و سپري شدن غيبت او مي باشد)).(20)
11. ميلاد مهدي (ع) و ياد حسين (ع)
شيخ عباس قمي در مفاتيح الجنان مي نويسد:
با فضيلت ترين اعمال شب نيمه شعبان - كه باعث آمرزش گناهان است - زيارت امام حسين (ع) مي باشد. هر كه مي خواهد، روح 124 هزار پيامبر با او مصافحه كند، امام حسين(ع) را زيارت كند. اقل زيارت آن حضرت آن است كه به بالاي بامي رود و به سمت راست و چپ نگاه كند؛ سپس سر به جانب آسمان بلند كند و حضرت را با اين كلمات زيارت كند: ((السلام عليك يا اباعبدالله، السلام عليك و رحمة الله و بركاته))
در قسمت ((زيارات)) نيز مي نويسد: احاديث بسياري در فضيلت زيارت امام حسين (ع) در نيمه شعبان وارد شده است. و بس است در اين باب آنچه كه به چندين سند معتبر از حضرت امام زين العابدين (ع) و امام جعفر صادق(ع) وارد شده كه: هر كه بخواهد با او 124 هزار پيامبر، مصافحه كنند، زيارت كند قبر ابي عبدالله الحسين(ع) را در نيمه شعبان. به درستي كه ملائكه و ارواح پيامبران، رخصت مي طلبند و به زيارت آن حضرت مي آيند. پس خوشا به حال آن كه مصافحه كند با ايشان، و ايشان مصافحه كنند با او. پنج پيامبر اولوالعزم (نوح، ابراهيم، موسي و عيسي(ع)و محمد(ص)) نيز با ايشان اند.(21)
12. شب قدر و ياد حسين (ع)
شب قدر، متعلق به امام زمان (ع) است و در اين شب يكي از اعمال مستحبي، زيارت امام حسين (ع) است. شيخ عباس قمي مي نويسد:
((بدان كه احاديث در فضيلت زيارت امام حسين(ع) در ماه مبارك رمضان - خصوصاً شب اول و نيمه و آخر آن و به خصوص شب قدر - بسيار است. از حضرت امام محمد تقي(ع) منقول است كه هر كه زيارت كند، امام حسين(ع) را در شب بيست و سوم ماه رمضان - و آن شبي است كه اميد است شب قدر باشد و در آن شب هر امر محكمي جدا و مقدّر مي شود - مصافحه كند با او روح 124 هزار ملك و پيغمبر كه همه رخصت مي طلبند از خداوند در زيارت آن حضرت در اين شب.
از حضرت صادق(ع) مروي است: چون شب قدر مي شود، منادي از آسمان هفتم از بطن عرش ندا مي كند كه حق تعالي هر كسي را كه به زيارت قبر حسين(ع) آمده، آمرزيد.
و در روايت ديگر است كه هر كه شب قدر نزد قبر آن حضرت باشد و دو ركعت نماز بگزارد، نزد آن حضرت يا آنچه كه ميسر شود و از حق تعالي بهشت و پناه از آتش را بخواهد؛ خداوند به او بهشت و پناه از آتش را عطا فرمايد. ابن قولويه از حضرت صادق(ع) روايت كرده كه هر كه زيارت كند قبر امام حسين(ع) را در ماه رمضان و در راه زيارت بميرد، حسابي نخواهد داشت و به او بگويند كه بدون خوف و بيم داخل بهشت شو)).
13. حسين (ع) در كلام مهدي(ع)
در دعاي ندبه آمده است : ((اين الطالب بدم المقتول بكربلا)) و ((اين الحسن، اين الحسين و اين ابناء الحسين)).
و در زيارت منسوب به ناحيه مقدسه آمده است : ((فلئن اخرتني الدهور و عاقني عن نصرك المقدور و لم اكن لمن حاربك محارباً و لمن نصب لك العداوة مناصباً فَلَأَنْدُبَنَّكَ صباحاً وَ مساءً و لَاَبْكِيَنَّ لك بدل الدموع دماً ؛ اگر زمانه مرا به تاخير انداخت و مقدورات از ياريت بازم داشت و نتوانستم در ركاب تو با دشمنانت بجنگم، ولي از بام تا شام در ياد تو سرشك غم از ديده مي بارم و به جاي اشك خون مي گريم.)).(22)
14. زيارت حسين (ع) و مهدي (ع) در عيدها
در عيدهاي اسلامي فطر، قربان و غدير؛ زيارت اين دو امام، وارد شده است.(23)
15. كوفه، پايگاه مشترك حسين(ع) ، مهدي (ع)
امام حسين (ع) از مكه به سمت كوفه رفت و حضرت مهدي (ع) از مكه به سوي كوفه خواهد رفت و مقر حكومت خود را در كوفه قرار خواهد داد؛ يعني، راه نيمه سيدالشهدا(ع) را به پايان خواهد رساند.(24)
16. فرشتگان ياور حسين (ع)، ياوران مهدي (ع)
شيخ صدوق از امام رضا (ع) نقل مي كند:
((و لقد نزل الي الارض من الملائكة اربعة آلاف لنصره فوجدوه قد قتل فهم عند قبره شعث غُبرٌ الي ان يقوم القائم فيكونون من انصاره و شِعارُهم يا لثاراتِ الحسين؛(25) به تحقيق چهار هزار فرشته براي نصرت و ياري حسين [(ع)] به زمين فرود آمدند. آنان هنگامي كه نازل شدند، ديدند حسين [(ع)] كشته شده است، از اين رو، ژوليده و غبارآلود در نزد قبر آن حضرت، اقامت كردند و همچنان هستند تا اين كه قائم، قيام كند و آنان از ياوران و سپاه آن حضرت خواهند بود و شعارشان يا لثارات الحسين است)).
17. رجعت حسين (ع) در دولت مهدي (ع)
امام محمد باقر(ع) مي فرمايند: امام حسين(ع) شب عاشورا به اصحابش فرمود:((... فابشروا بالجنة، فوالله انما نمكث ماشاء الله تعالي بعد ما يجري علينا، ثم يخرجنا الله و ايّاكم حين يظهر قائمنا فينتقم من الظالمين، و انا و انتم نشاهدهم في السلاسل و الاغلال و انواع العذاب و النكال...؛ بشارت باد شما را به بهشت، به خدا قسم كه بعد از آنچه بر ما جاري شود، مكث خواهيم كرد آن قدر كه خداي تعالي خواسته باشد، پس بيرون مي آورد ما و شما را در آن هنگامي كه قائم ما ظاهر شود، پس انتقام خواهد كشيد از ظالمان، و ما و شما مشاهده خواهيم كرد ايشان را در سلاسل و اغلال و گرفتار به انواع عذاب و نكال...))(26)
و امام حسين (ع) در روز عاشورا، دوباره از ((رجعت)) خود سخن گفته، مي فرمايد: ((من اولين كسي خواهم بود كه زمين شكافته مي شود و رجعت مي كنم)).(27)
18. حسين (ع) در سوگ مهدي (ع)
امام صادق(ع) درباره آيه شريفه ((ثم رددنا لكم الكرة عليهم))(28) مي فرمايد: ((مقصود زنده شدن دوباره امام حسين (ع) و هفتاد تن از اصحابش در عصر امام زمان است؛ در حالي كه كلاه خودهايي طلايي بر سر دارند و به مردم، رجعت و زنده شدن دوباره حضرت حسين(ع) را اطلاع مي دهند تا مؤمنان به شك و شبهه نيفتند)).
امام صادق(ع) مي فرمايد: ((حسين(ع) با اصحابش مي آيند و هفتاد پيامبر آنان را همراهي مي كنند؛ چنان كه همراه موسي (ع) هفتاد نفر فرستاده شدند. آن گاه حضرت قائم(ع) انگشتر را به وي مي سپارد و امام حسين(ع) غسل و كفن، حنوط و دفن حضرت قائم را بر عهده مي گيرد)).(29)
19. مهدي (ع) و زنده نگه داشتن ياد عاشورا
در اين باب، داستان هاي متعددي است كه از ميان آنها، داستان علامه بحرالعلوم(30)، گواه خوبي بر عشق و علاقه وافر حضرت حجت(ع) به عزاداري و زنده نگه داشتن ياد عاشورا و شهداي كربلا است.
20. مهدي (ع) و سفارش به زيارت عاشورا
محدث نوري (ره) حكايت سيد رشتي را چنين نقل مي كند كه حضرت به سيد دستور خواندن نافله (خصوصاً نافله شب)، زيارت جامعه و زيارت عاشورا را مي دهد و بعد از آن مي فرمايد: شما چرا نافله نمي خوانيد؟ نافله، نافله، نافله! شما چرا عاشورا نمي خوانيد؟ عاشورا، عاشورا، عاشورا! و بعد فرمود: شما چرا جامعه نمي خوانيد؟ جامعه، جامعه، جامعه!(31)
21. مهدي (ع) در سوگ حسين(ع)
علامه اميني (ره) در الغدير(32) مي گويد: در ميان اصحاب ما مشهور است كه در هر مجلسي قصيده ابن عرندس خوانده شود، موجب تشريف فرمايي حضرت بقية الله - روحي له الفداه - به آن مجلس مي شود. ما براي تيمن و تبرك چند بيت اين قصيده را ذكر مي كنيم.
ايقتل ظمْآناً حسين بكربلا
و في كلّ عضو من انامله بحر
و والدهُ الساقي علي الحَوْض في غدٍ
و فاطمة ماء الفرات لها مهر
فوالهف نفسي للحسين و ما جني
عليه غداة الطف في حربه الشمر
22. مصيبت حسين(ع) و تعجيل در فرج
صاحب مكيال المكارم مي گويد: يكي از دوستان صالحم برايم نقل كرد كه مولايمان حضرت حجت (ع) را در خواب ديدار كرده بود و حضرتش سخني فرموده بود كه مضمونش اين است: ((اني لادعوا لمؤمن يذكر مصيبة جدي الشهيد، ثم يدعو لي بتعجيل الفرج و التأييد؛ همانا من براي هر شيعه اي كه مصيبت جد شهيدم را ياد كند و سپس براي تعجيل فرج و تأييد [امر من ] دعا كند، من [نيز] براي او دعا خواهم كرد)).(33)
23. سختي مصيبت
مصيبت حسين (ع) سخت ترين مصيبت ها است:
((...فرزند تو به مصيبتي گرفتار مي شود كه مصيبت ها در كنار آن كوچك خواهد بود))(34).
((لا يوم كيومك يا اباعبداللَّه))(35).
مهدي(ع) نيز مصيبتش طولاني و محنتش شديد است. او شاهد همه رنج ها و مصيبت هايي است كه بر تمامي انسان ها و فرد فرد شيعيانش وارد مي شود:
((انا غير مهملين لمراعاتكم و لا ناسين لذكركم...؛(36) ما در رسيدگي و سرپرستي شما كوتاهي و اهمال نكرده و ياد شما را از خاطر نبرده ايم.))
24. اصلاح گري
امام حسين(ع) و مهدي(ع) دو اصلاح گر سترگ اند. حسين(ع) مي گويد: ((انما خرجت لطلب الاصلاح)).
در مورد مهدي نيز آمده است: ((ليصلح الامة بعد فسادها(37)؛ خداوند به وسيله حضرت مهدي(ع) اين امت را پس از آن كه تباه شده اند، اصلاح مي كند)).
25. بيعت نكردن با طاغوت
امام حسين(ع) مي فرمايد: ((لا واللَّه لا اعطيكم اعطاء الذليل و لا افرّ فرار العبيد؛ نه به خدا قسم دستم را از روي خواري و ذلّت به شما ندهم و مانند بردگان فرار نمي كنم.))
مهدي(ع) نيز بيعت هيچ طاغوتي را به گردن ندارد.
((ما منّا احدٌ الاَّ و يقع في عنقه بيعة لطاغية زمانه الاّ القائم... لئلا يكون لاحد في عنقه بيعة اذا خرج ذاك التاسع من ولد اخي الحسين؛(38) هر كدام از ما (اهل بيت(ع)) در زمان خود بيعت حاكمان و طاغوت هاي زمان را (از روي تقيه) به عهده داريم، مگر قائم... تا هنگامي كه قيام مي كند بر گردنش بيعت حاكمي نباشد او نهمين فرزند برادرم حسين است.))
26. آرزوي شهادت در ركاب حسين(ع) و مهدي(ع)
دو آرزو در روايات ما مطلوب است؛ يكي بودن در كربلا و شهادت در ركاب حسين و ديگري فيض جهاد و شهادت در ركاب امام مهدي(ع):
((يا ليتني كنت معكم فافوز فوزاً عظيما))(39).
((اللهم اني اجدّد له في صبيحة يومي هذا... و اجعلني من انصاره... و المستشهدين بين يديه... فاخرجني من قبري مؤتزراً كفني شاهراً سيفي...))(40).
نویسنده:مسعود پورسيدآقايى
پی نوشت:
1) پيامبر(ص) مي فرمايد: ((ان لقتل الحسين حرارةً في قلوب المؤمنين لا تبرد ابداً)).مستدرك الوسائل، ج 10، ص 318، ب 49 ابواب المزار، ح 13.
2) فاجعل لنا من امرنا فرجاً و مخرجاً يا ارحم الراحمين)) دعاي امام حسين(ع). پيامبر در جاي ديگر مي فرمايد: ((ان للحسين في بواطن المومنين معرفهً مكتومة)) بحارالانوار، ج 43، ص 272. امام صادق (ع) نيز فرموده است: ((من اراد الله به الخير قذف في قلبه حبّ الحسين و حبّ زيارته و من اراد الله به السوء قذف في قلبه بغض الحسين و بغض زيارته)) كامل الزيارات، ص 143.
3) ر.ك: مجله موعود، دكتر بلخاري، شماره هاي 26 و 25.
4) احزاب (33)، آيه 23 .
5) به برخي از اين پيوندها در شماره قبلي همين مجله در مقاله (( حسين (ع) و مهدي (ع))) اشاره شده است.
6) ر . ك: منتخب الاثر، ص 140 - 139 و 254 - 264 .
7) بحارالانوار، ج 10، ص 150.
8) دلائل الامامة، طبري، ص 239.
9) اسراء (17)، آيه 33.
10) تفسير برهان، ج 2، ص 419.
11) الزام الناصب في اثبات الحجة الغائب، يزدي حائري پور، ج 2، ص 282.
12) النجم الثاقب، ص 469 و نيز ر. ك: مستدرك الوسائل، ج 1، پ 47، ((به نقل از امام صادق (ع))).
13) معالي السبطين، ج 1، ص 208؛ رياض القدس، ج 1، ص 263؛ وقايع الايام خياباني، ص 284؛ ناسخ التواريخ، ج 2، ص 158 (به نقل از سحاب رحمت، ص 343).
14) كمال الدين، ج 1، ص 318.
15) مصباح الزائر، سيد بن طاووس، به نقل از ربيع الانام في ادعية خير الانام، ص 367.
16) مفاتيح الجنان، زيارت حضرت صاحب الامر (عج).
17) مصباح المتهجد، مفاتيح الجنان.
18) الغيبة، شيخ طوسي، ص 274.
19) همان.
20) مجله انتظار، ش 2، ص 182 و نيز ر.ك: حماسه عاشورا به بيان حضرت مهدي، ص 115.
21) مجله انتظار، ش 2، ص 183.
22) بحارالانوار، ج 43، ص 272. البته چنانچه دعاي ندبه از جانب امام زمان (ع) باشد.
23) ر.ك: مفاتيح الجنان، در اعمال هر يك از اين روزها.
24) مجله انتظار، ش 2، ص 178.
25) امالي صدوق، مجلس 27؛ بحار الانوار، ج 44، ص 285.
26) گزيده كفاية المهتدي، ص 105 و 106، ح 19.
27) بحار الانوار ج 53، ص 62 ؛ ايقاظ، ص 352؛ فوز اكبر، ص 36.
28) اسراء، 6.
29) ايقاظ، ص 368.
30) ر.ك: مجله انتظار، شماره 2، ص 188 و نيز ر.ك: صالحان صالح، ص 187 و خلاصه العبقري الحسان، صص 34، 110، 187، 219، 242 و پادشه خوبان و سوگمندان ولايي.
31) النجم الثاقب، ص 60، مفاتيح الجنان بعد از زيارت جامعه.
32) الغدير، ج 7، ص 14.
33) مكيال المكارم، ج 2، ص 46.
34) بحارالانوار، ج 46، ص 245، به نقل از مكيال المكارم.
35) همان، ج 45، ص 18.
36) احتجاج طبرسي، ج 2، ص 596.
37) بحارالانوار، ج 51، ص 83 (به نقل از رسول اكرم(ص)).
38) بحارالانوار، ج 51، ص 132 و نيز ر.ك: همان، ص 135و كمال الدين، ص 480.
39) مفاتيح الجنان، زيارت مطلقه امام حسين((ع)).
40) همان، دعاي عهد.
منبع : مجله ی انتظار
