«نبی» از ماده «نبا» به معنی پیام یا پیام مهم است و پیامبران الهی را از این نظر «نبی» می گویند که پیام خداوند را به بندگان می رسانند، و قول دیگر این است که از ماده « نـَبوَه» به معنی رفعت و بلندی گرفته شده به جهت بلندی مرتبه پیامبران. «رسول» در اصل از ماده « رسل» گرفته شده و به معنی حرکت توام با آرامش است و از آنجا که فرستادگان مامورند با آرامش با بندگان خدا برخورد کنند به آنها رسول گفته شده است.
اما در اینکه فرق بین نبی و رسول چیست گفتارهای مختلفی ذکر شده است؛ یکی اینکه طبق روایات اهل بیت(ع) نبی کسی است که فقط در خواب فرشته وحی را می بیند و وحی را از این طریق دریافت می کند ولی در بیداری فقط صدای فرشته وحی را می شنود، ولی رسول کسی است که علاوه بر شنیدن صدای فرشته، در خواب و یا بیداری، او را مشاهده می کند.(اصول کافی: 2 / 42).
جمعی نیز معتقدند که نبی کسی است که دریافت وحی کند خواه موظف به ابلاغ آن باشد یا نباشد ولی اگر افرادی از او سوال کنند حتما پاسخ می دهد، اما رسول کسی است که صاحب آیین و مامور ابلاغ آن است و منتظر سوال و درخواست نیست. با دقت در آیات قرآن مشاهده می کنیم که در بسیاری از موارد مقام نبوت و رسالت در یک فرد جمع شده است مانند پیامبر اسلام(ص) که در قرآن کریم هم به عنوان رسول و هم به عنوان نبی از ایشان یاد شده است. (اعراف/157 ؛ احزاب/ 45) .
بعضی از محققان عقیده دارند که نبوت و رسالت ملازم یکدیگرند؛ مقام نبوت مربوط به گرفتن خبر از جهان غیب است و مقام رسالت مربوط به ابلاغ آن خبر به مردم است، طبق این نظر هیچ پیامبری از این دو مقام خالی نیست.
